Page 263 - การจัดการผลิตไม้ดอกไม้ประดับเชิงธุรกิจ
P. 263
การจ ัดการก ารผ ลิตไม้ใบก ระถาง 14-37
- วิ่งพร่า คือ จุดเล็กๆ ถี่ๆ ที่แ ผ่อ อกมาจ ากก ระดูก อาจมีส ีเดียวกับกระดูก หรือไม่เหมือนก็ได้
- ป้าย คือ แถบส ีที่ป้ายท ับอยู่บ างส่วนข องสีพื้นใบ
- เขี้ยว คือ ตาเล็กๆ ที่หัวบ อนสี
4. การขยายพันธ์ุ
เนื่องจากบ อนส เีป็นไมท้ ีม่ กี ารเจริญเติบโตเต็มท ีใ่นช ่วงเดือนพ ฤษภาคม-ธันวาคม และห ลังจ ากเดือนม กราคม
เป็นต้นไป บอนสีจะเริ่มท ิ้งใบแ ละเก็บห ัวเจริญอ ยู่ใต้ดิน ซึ่งเรียกว ่าร ะยะพ ักต ัว หัวข องบ อนส ีจะส ะสมอ าหารไว้ และมี
ตาเล็กๆ เรียกว ่า เขี้ยว งอกอ อก รอ บๆ แตเ่ขี้ยวเหล่าน ีโ้ดยธ รรมชาตขิ องบ อนส แี ล้ว เมื่ออ ยูใ่นร ะยะพ ักต ัวจ ะไมง่ อกอ อก
มาเปน็ ใบ จนกวา่ จ ะไดร้ บั ค วามชืน้ แ ละค วามอ บอุน่ ท พี่ อเหมาะ คอื ในร าวต น้ ฤ ดฝู น ประมาณเดอื นพ ฤษภาคม-มถิ นุ ายน
เขี้ยวบอนจะเจริญเติบโต และส ่วนที่อ ยู่กลางห ัวส ่วนบนจะแ ทงหน่ออ อกม าก่อน ส่วนเขี้ยวเล็กๆ ก็จะงอกข ึ้นม ารอบๆ
เปน็ ห นอ่ เลก็ เจรญิ ง อกงามอ ยรู่ อบห นอ่ ใหญ่ ลกั ษณะเชน่ น เี้ ปน็ การข ยายพ นั ธตุ์ ามธ รรมชาติ แตเ่ นือ่ งจากม คี วามต อ้ งการ
บอนส ีเป็นจ ำนวนมาก วิทยาก ารใหม่ๆ ได้ถ ูกนำมาใช้ในการข ยายพ ันธุ์ ซึ่งมีอยู่ 4 วิธี คือ
4.1 การแยกหน่อ คือ นำต้นบอนที่สมบูรณ์และมีหน่อแทงขึ้นมาจากรอบๆ โคนต้น ออกจากกระถาง ควร
เลือกต ้นท ี่ห น่อใหม่แ ข็งแ รง มีก ารผ ลิใบแ ล้วต ั้งแต่ 2-3 ใบ ไม่ค วรม ากกว่า 5 ใบ จะช ่วยให้ห น่อท ี่แ ยกใหม่ฟ ื้นต ัวเร็วข ึ้น
ล้างหัวบอนให้สะอาด อย่าให้ผิวถลอกหรือช้ำ เพราะอาจทำให้หัวเน่าได้ง่าย ใช้มีดคม และสะอาดเฉือนหน่อใหม่ที่
ต้องการออกจากหัวเดิม ทาปูนแดงตามบาดแผล ผึ่งให้แห้ง นำไปป ลูกในก ระถาง วางไว้ในท ี่แ สงรำไร ประมาณ 10-15
วัน หน่อจึงเริ่มผลิใบใหม่ ควรป ฏิบัติก ารในฤดูฝน จะช่วยให้บอนสีต้นใหม่แตกใบเร็วข ึ้น ซึ่งต้นใหม่ท ี่แ ยกไปนี้จะไม่
กลายพันธุ์ไปจ ากเดิม คือจะได้บ อนต้นใหม่ท ี่เหมือนต้นเดิมทุกป ระการ
4.2 การผ ่าหัวบอน เป็นวิธีก ารที่แ พร่ห ลายและนิยมมากท ี่สุด เนื่องจากสามารถขยายพ ันธุ์ได้จำนวนมากใน
ระยะเวลาส ั้น และมักเกิดก ารกลายพันธุ์ท ี่เรียกว่า บอนแผลง หรือบอนป้าย ซึ่งเกิดเป็นบ อนที่มีสีและล วดลายต่างไป
จากต ้นเดิม ควรผ ่าหัวบอนในช ่วงฤดูฝน เดือนพฤษภาคม-กันยายน จะได้ผลดีกว่าฤ ดูแล้ง หรืออากาศร้อนจัด วิธีก าร
โดยเลือกหัวบอนส ีที่ม ีอายุ 6-8 เดือน ที่ม ีล ักษณะสมบูรณ์ แข็งแรง นำมาล ้างให้ส ะอาด ใช้แปร งเล็กๆ ขัดดินออกให้
หมด อย่าให้เขี้ยวหัก หัวถลอกห รือช ้ำ แล้วตัดร าก แล้วน ำม าผึ่งลมให้แห้งในท ี่ร่ม ประมาณ 1-2 ชั่วโมง เพื่อให้มีการ
คายน ้ำบ้าง และล ดความกรอบเปราะของห ัว สะดวกต่อก ารผ่าหัวบ อน การผ ่าหัวบ อน มี 2 วิธี คือ
4.2.1 การผ ่าไมล่ ้มต ้นห รือก ารต ัดจ ุก คือ การนำห ัวบ อนม าต ัดเฉพาะบ ริเวณท ีม่ เีขี้ยวต ิดอ ยู่ และเหลือ
หัวเดิมไว้ ซึ่งสามารถนำไปป ลูกต ่อได้ และตั้งต ัวได้เร็ว เป็นที่นิยมปฏิบัติก ันมาก เพราะสามารถเก็บต ้นพ ันธุ์ไว้ได้ถ้า
เป็นพ ันธุ์หาย าก วิธีก ารโดยใช้ม ีดผ่าหัวตามแนวต ั้งบริเวณที่ม ีเขี้ยวติดอยู่ ยาว 1-1.5 เซนติเมตร หนา 0.5 เซนติเมตร
แล้วตัดเนื้อบอนท ี่ไม่มีเขี้ยวต ิดอ ยู่ท ิ้งไป นำชิ้นบ อนมาล้างให้สะอาด แล้วนำไปช ำต่อ
4.2.2 การผ่าล้มต้นหรือล้มแม่ คือ นำต้นบอนมาตัดลำต้น ใบ และรากออกให้หมดแล้วผ่าซอยให้
ได้จำนวนเขี้ยวมากที่สุด ประมาณชิ้นละไม่เกิน 1 เซนติเมตร ต้นเดิมที่ถูกผ่าหัวจะมีลักษณะเป็นลิ่มแหลมไม่มีราก
สามารถนำไปปักชำเพาะในทรายให้งอกรากได้อีก หลังจากผ่าเสร็จนำชิ้นเนื้อของหัวบอนสีใส่ภาชนะหรือกะละมัง
พลาสติก ใส่น้ำล้างย างออกให้ห มด เทน ้ำท ิ้ง 2-3 ครั้ง หรือด ูว่าห มดย างแ ล้ว ถ้าล้างย างไม่หมดจะท ำให้ชิ้นบ อนเน่า
เสียได้ แล้วนำไปแ ช่น้ำป ูนแดง หรือยาฆ่าเชื้อราป ระมาณ 10-20 นาที แล้วนำขึ้นผึ่งล มให้แห้ง หลังจากน ั้นนำช ิ้นเนื้อ
บอนสีล งเพาะในกระบะเพาะช ำ ใช้ว ัสดุเพาะ เช่น แกลบด ำ ทรายห ยาบ อิฐแดง ขุยม ะพร้าว ประมาณ 3-7 สัปดาห์
ชิ้นบ อนจ ะเริ่มง อกแ ตกเป็นห น่อเล็กๆ หลังจ ากน ั้น 1 สัปดาห์ เริ่มม ใีบ มรี ากย าว แล้วจ ึงน ำต ้นก ล้าย ้ายป ลูกล งก ระถาง
ขนาด 3-4 นิ้ว ต่อไป
ลิขสิทธข์ิ องมหาวทิ ยาลัยสุโขทัยธรรมาธริ าช
