Page 70 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 70
11-62 การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
มุขสำคัญของเลนส์เว้า จุดตัดนั้นคือ จุดโฟกัสของเลนส์เว้า เนื่องจากไม่มีรังสีแสงไปตัดกันจริงที่จุดโฟกัส
ของเลนส์เว้า จุดโฟกัสของเลนส์จึงเป็น จุดโฟกัสเสมือน เลนส์เว้ามีสมบัติกระจายแสง เลนส์เว้ามีหลาย
รูปแบบดังภ าพท ี่ 11.54 ง. จ. และ ฉ. ซึ่งเรียกว ่า เลนส์เว้า 2 หน้า เลนส์เว้าแ กมร ะนาบ และเลนส์เว้าแกมนูน
ตามลำดับ
เลนส์นูนหรือเลนส์เว้าที่ส่วนที่หนาที่สุดของเลนส์มีค่าน้อยมากเมื่อเทียบรัศมีความโค้งของเลนส์
เรียกว่า เลนส์บาง โดยขนาดและตำแหน่งของภาพที่เกิดจากเลนส์บางสามารถหาได้จากการเขียนแผนภาพ
ทางเดินของแสง วิธีการคือ เขียนรังสีแสง 2 รังสี จากจุดเดียวกันบนวัตถุ ลากรังสีทั้งสองจนกระทั่งไปตัด
กันหลังจากหักเหผ่านเลนส์ไปแล้ว หรือแนวรังสีของรังสีทั้งสองที่ต่อออกไปตัดกันหลังจากหักเหผ่านเลนส์
ไปแล้ว ในก รณีน ี้สังเกตว ่าเลนส์มีจุดโฟกัส 2 จุด ที่ระยะห่าง f จากจ ุดศูนย์กลางของเลนส์ (จุด O) ซึ่งเรียก
ว่า ความยาวโฟกสั (focal length) ของเลนส์ จุดโฟกัสด ้านท ี่แ สงตกกระท บ เรียกว ่า จดุ โฟกัสใกล้ (จุด F) ส่วน
จุดโฟกัสด้านท ี่แ สงห ักเห เรียกว ่า จุดโฟกัสไกล (จุด F')
2. การเกดิ ภ าพจากเลนส์
เลนส์เป็นอุปกรณ์ทางแสงที่ทำให้เกิดภาพของวัตถุจากการหักเหของแสง ภาพของวัตถุที่เกิดจาก
เลนส์มีทั้งภาพจริงและภาพเสมือนขึ้นอยู่กับชนิดของเลนส์และตำแหน่งที่วางวัตถุไว้หน้าเลนส์ ชนิด ขนาด
และตำแหน่งของภาพของวัตถุที่วางไว้ที่ตำแหน่งต่างๆ หน้าเลนส์ หาได้จากการเขียนทางเดินของแสงซึ่งมี
ขั้นต อนด ังนี้
1) จากจุดปลายของวัตถุลากรังสีตกกระทบขนานกับแกนมุขสำคัญของเลนส์ แล้วลากรังสี
หักเหของรังสีตกกระทบนี้ ให้ผ่านจุดโฟกัสไกลของเลนส์นูนหรือลากโดยเสมือนว่าพุ่งออกมาจากจุดโฟกัส
ใกล้ของเลนส์เว้า
2) จากจุดปลายของวัตถุเช่นกัน ลากรังสีตกกระทบอีกรังสีหนึ่งให้ผ่านจุดกึ่งกลางเลนส์
(จุด O) ซึ่งจ ะท ะลุผ ่านเลนส์ออกไปต รงๆ จุดต ัดข องร ังสีน ี้ก ับร ังสีห ักเหแ รก หรือจ ุดต ัดข องแ นวท ี่ต ่ออ อกไป
ทางด้านเดียวกับจ ุดโฟกัสใกล้ของร ังสีนี้ก ับร ังสีห ักเหแ รก คือ จุดปลายขอ งภาพที่เกิดข ึ้น
3) จากจุดตัดของร ังสีห ักเหทั้งส อง ลากเส้นตั้งฉากกับแกนข องเลนส์จะได้ภาพของวัตถุ
การเขียนแ ผนภาพท างเดินข องแ สงเพื่อห าช นิด ขนาด และต ำแหน่งข องภ าพข องว ัตถุท ี่ว างไว้
ที่ตำแหน่งต ่างๆ หน้าเลนส์นูน ดังภาพที่ 11.55
ภาพ วัตถุ
ก.
