Page 75 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์

แสงและทัศนูปกรณ์ 11-67

เลนส์​ที่เ​บจี่ยะงพ​เ​บบนว​ ​แา่ เ​นลวนล​สำค์​แวสางม​ไย​ปาจ​วาโ​กฟแ​กนัสวส​เ​ดั้นิมเ​บ​ไีย่ดง้​มเ​บากนแ​เปน็นวล​เ​ลำนแสสง์​ทไ​ี่ม​ดี​กม้​ ำาลกังก​สวูง่าเ​เลลนนสสค์​์​คววาามมย​​ยาาววโ​โ​ฟฟกกสั ัสย​​สาั้นว​จ(θึง​ม2 >ีก​ ำθล1ัง)​
มากกว่าเ​ลนสค์​ วามย​ าวโ​ฟกัสย​ าว กล่าวค​ ือ กำลังข​ องเ​ลนสเ์​ป็นส​ ัดส่วนก​ ลับก​ ับค​ วามย​ าวโ​ฟกัสข​ องเ​ลนส์ หรือ
P ∝ 1f เมื่อ P แทนก​ ำลังข​ องเ​ลนส์ จึงไ​ด้ P = kf เมื่อ k แทน​ค่า​คงที่

จาก​การ​กำหนด​ให้เ​ลนส์​ที่​มีค​ วาม​ยาวโ​ฟกัส 1 เมตร มีก​ ำลัง 1 ได​ออป​เตอร์ จะ​ได้ k = 1

ดัง​นั้น P = 1f ..........(11.7)

เมื่อ f มีห​ น่วย​เป็นเ​มตร และ P มี​หน่วย​เป็น​ ได​ออป​เตอร์ (diopter; D)
กำลัง​ของ​เลนส์​มี​เครื่องหมาย​เหมือน​ความ​ยาว​โฟกัส จาก​การ​ยึด​หลัก​ระยะ​จริง​เป็น​บวก ความ​ยาว​

โฟกัส​ของ​เลนส์นูนจะ​เป็น​บวก ส่วน​ความ​ยาว​โฟกัส​ของ​เลนส์เว้า​จะ​เป็น​ลบ กำลัง​ของ​เลนส์นูน​จึง​เป็น​บวก​

และ​กำลัง​ของ​เลนส์เว้าจ​ ะ​เป็น​ลบ

เลนส์​ที่​ทำให้​เกิด​ภาพ​ขนาด​ใหญ่​กว่า​วัตถุ​มาก​เป็น​เลนส์​ที่​มี​กำลัง​ขยาย​มาก กำลัง​ขยาย​ของ​เลนส์​จึง​

เป็น​อัตราส่วน​ระหว่าง​ขนาด​ของ​ภาพ​กับ​ขนาด​ของ​วัตถุ ถ้า​พิจารณา​เฉพาะ​ความ​สูง กำลัง​ขยาย​ของ​เลนส์​จะ​

เป็น​อัตราส่วนร​ ะหว่าง​ความ​สูง​ของภ​ าพก​ ับค​ วาม​สูงข​ อง​วัตถุ

หรือ M = hh' ..........(11.8)

เมื่อ M แทน​กำลังข​ ยาย​ของเ​ลนส์ h' แทนค​ วามส​ ูง​ของ​ภาพ และ h แทนค​ วามส​ ูงข​ อง​วัตถุ

4. เลนส​ป์ ระกอบแ​ ละ​เลนส​์ประกบ

เลนส​ป์ ระกอบ​ เป็นการ​นำ​เลนส์​ตั้งแต่ 2 อัน ขึ้น​ไป มาว​ างเ​รียงก​ ัน​โดย​จัด​ระยะ​ห่างห​ รือ​ตำแหน่งท​ ี​่
วาง​เลนส์​แต่ละ​อันให้​เหมาะ​สม ส่วน เลนส์ป​ ระกบ เป็นการ​นำเ​ลนส์​ตั้งแต่ 2 อัน​ขึ้น​ไปม​ า​ประกบต​ ิด​กัน เลนส​์
ที่​นำ​มา​ประกอบ​หรือ​ประกบ​กัน​จะ​ทำ​หน้าที่​เหมือน​เป็น​เลนส์​เดี่ยว​อัน​ใหม่​ที่​มี​ความ​ยาว​โฟกัส​ต่าง​จาก​เลนส์​
แต่ละ​อัน​ที่​นำ​มา​ประกอบ​หรือ​ประกบ​กัน เลนส์​ประกอบ​และ​เลนส์​ประกบ​นำ​มา​ใช้​แทน​เลนส์​เดี่ยว เพื่อ​ผล​
ด้าน​ต่างๆ ดังนี้

4.1 กำลงั ​ขยาย ถ้า​ต้องการเ​ลนส์​ที่​มีก​ ำลังข​ ยายส​ ูงๆ ควร​ใช้​เลนส์​ประกอบ​หรือ​เลนส์​ประกบ เพราะ​
เลนส์เ​ดี่ยวท​ ี่​มีก​ ำลังข​ ยายส​ ูง จะม​ ี​ขนาด​ใหญ่แ​ ละ​ราคาแ​ พง

4.2 คุณลักษณะ​ทาง​แสง เนื่องจากเ​ลนส์​เดี่ยวข​ นาด​ใหญ่​จะ​ดูดก​ ลืน​แสงม​ าก​และม​ ี​ความคลาด แต่​
เลนส์​ทั้ง​หลาย​ที่น​ ำม​ า​ประกอบห​ รือป​ ระกบ​กัน มี​สมบัติ​ทางแ​ สงต​ ่างๆ กัน ความคลาดข​ อง​เลนส์​อัน​หนึ่งจ​ ะไ​ป​
หัก​ล้าง​ความคลาดข​ องเ​ลนส์​อีกอ​ ันห​ นึ่ง ทำให้​มีค​ วามคลาด​น้อย​ลง

4.3 ประสทิ ธภิ าพ เพราะเ​ลนสป์​ ระกอบส​ ามารถอ​ อกแบบใ​หม้​ สี​ มบัตเิ​หมาะส​ มต​ ่อก​ ารนำไ​ปใ​ชใ้​นง​ าน​
ต่างๆ ได้อ​ ย่างก​ ว้างข​ วางแ​ ละต​ รงต​ ามว​ ัตถุประสงคก​์ ว่าก​ ารใ​ช้เ​ลนสเ์​ดี่ยวท​ ี่ม​ ีข​ ้อจ​ ำกัดใ​นก​ ารใ​ชง้​ าน เลนส์เ​ดี่ยว​
จึง​ใช้​งานไ​ด้ใ​น​วง​แคบก​ ว่า​เลนส์ป​ ระกอบ​หรือ​เลนส์​ประกบ