Page 72 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 72
11-64 การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ภาพท ี่ 11.55 ก. วัตถุว างอ ยู่ร ะหว่างจ ุด F กับจ ุด O หรืออ ยู่ห ่างจ ากเลนส์น ้อยก ว่าค วามย าวโฟกัส (f)
ของเลนส์ ภาพท ี่เกิดข ึ้นเป็นภ าพเสมือนข นาดใหญ่ก ว่าว ัตถุ หัวต ั้งเหมือนว ัตถุ ทางด ้านเดียวก ับว ัตถุ ตัวอย่าง
อุปกรณ์ที่ใช้ประโยชน์จากภาพท ี่เกิดขึ้นเมื่อวางว ัตถุไว้ระหว่างจุด F กับจ ุด O ของเลนส์นูน คือ แว่นขยาย
ภาพท ี่ 11.55 ข. วัตถุว างอ ยู่ท ี่จ ุดโฟกัส (จุด F) หรืออ ยู่ห ่างจ ากเลนส์เท่ากับค วามย าวโฟกัสข องเลนส์
ภาพท ี่เกิดข ึ้นเป็นภ าพข นาดใหญ่ท ี่สุด ที่ร ะยะอ นันต์ ตัวอย่างอ ุปกรณ์ท ี่ใช้ป ระโยชน์จ ากภ าพท ี่เกิดข ึ้นเมื่อว าง
วัตถุไว้ท ี่จุด F คือ โคมไฟของป ระภาคาร โดยวางหลอดไฟไว้ที่จุดโฟกัสของเลนส์
ภาพท ี่ 11.55 ค. วัตถุว างห ่างจ ากเลนส์ม ากกว่าค วามย าวโฟกัส (f) แต่น ้อยก ว่าส องเท่าข องค วามย าว
โฟกัส (2f) ของเลนส์ กล่าวค ือ วัตถุว างอยู่ร ะหว่างร ะยะ f กับ 2f จากเลนส์ ภาพท ี่เกิดข ึ้นเป็นภ าพจริงข นาด
ใหญ่ก ว่าว ัตถุ หัวก ลับก ับวัตถุทางด ้านต รงข ้ามกับว ัตถุ ห่างจากเลนส์เป็นร ะยะมากกว่า 2f ตัวอย่างอ ุปกรณ์
ที่ใช้ป ระโยชน์จากภ าพที่เกิดข ึ้นเมื่อว างว ัตถุไว้ร ะหว่างร ะยะ f กับ 2f คือ เครื่องฉ ายช นิดต ่างๆ (เครื่องฉาย
ภาพยนตร์ เครื่องฉ ายสไลด์)
ภาพท ี่ 11.55 ง. วัตถุว างห ่างจากเลนส์เป็นระยะเท่ากับสองเท่าข องความย าวโฟกัสของเลนส์ ภาพที่
เกิดขึ้นเป็นภ าพจริงภ าพขนาดเท่ากับวัตถุ หัวก ลับก ับวัตถุ ทางด ้านตรงข้ามกับวัตถุ ห่างจากเลนส์เป็นระยะ
สองเท่าข องค วามย าวโฟกัสข องเลนส์ ตัวอย่างอ ุปกรณ์ท ี่ใช้ป ระโยชน์จ ากภ าพท ี่เกิดข ึ้นเมื่อว างว ัตถุไว้ท ี่ร ะยะ
2f คือ เครื่องถ ่ายเอกสาร
ภาพท ี่ 11.55 จ. วัตถุวางห ่างจ ากเลนส์มากกว่าส องเท่าข องความย าวโฟกัสของเลนส์ (มากกว่า 2f)
ภาพท ีเ่กิดข ึ้นเป็นภ าพจริงข นาดเล็กก ว่าว ัตถุ หัวก ลับก ับว ัตถุ ทางด ้านต รงข ้ามก ับว ัตถุ ห่างจ ากเลนสเ์ป็นร ะยะ
มากกว่าส องเท่าข องค วามย าวโฟกัสข องเลนส์ ตัวอย่างอ ุปกรณท์ ีใ่ชป้ ระโยชนจ์ ากภ าพท ีเ่กิดข ึ้นเมื่อว างว ัตถไุว้
ที่ร ะยะห่างจากเลนส์ม ากกว่า 2f คือ กล้องถ ่ายร ูป
ภาพที่ 11.55 ฉ. วัตถุอยู่ห่างจ ากเลนส์ม าก (ระยะอ นันต์) ภาพท ี่เกิดขึ้นเป็นภาพจริงขนาดเล็กที่สุด
ทางด า้ นต รงข า้ มก บั ว ตั ถุ ทจี่ ดุ โฟกสั ข องเลนส์ (หา่ งจ ากเลนสเ์ ทา่ กบั ค วามย าวโฟกสั ข องเลนส)์ ตวั อยา่ งอ ปุ กรณ์
ที่ใช้ป ระโยชน์จากภาพที่เกิดขึ้นเมื่อวัตถุอ ยู่ท ี่ร ะยะอ นันต์ คือ กล้องถ่ายร ูป
ภาพที่เกิดจากเลนส์นูนจึงมีทั้งภาพจริงและภาพเสมือน โดยภาพจริงมีทั้งภาพที่มีขนาดเล็กและ
ใหญ่กว่าวัตถุ ภาพจริงจากเลนส์นูนมีขนาดเล็กที่สุดเมื่อวัตถุอยู่ไกลจากเลนส์มาก และขนาดของภาพจริง
จะใหญ่ขึ้นเมื่อว ัตถุขยับเข้าใกล้เลนส์ จนม ีขนาดเท่ากับวัตถุ เมื่อวัตถุอ ยู่ห่าง 2f จากเลนส์ และม ีข นาดใหญ่
กว่าวัตถุ เมื่อว ัตถุอยู่ร ะหว่างร ะยะ f กับ 2f จากเลนส์ ขณะท ี่ภ าพเสมือนม ีเฉพาะภาพที่ม ีข นาดใหญ่ก ว่าว ัตถุ
เท่านั้น โดยข นาดข องภาพเสมือนจ ะเล็กล ง เมื่อวัตถุข ยับจ ากจุดโฟกัสเข้าหาเลนส์นูน แต่ยังค งม ีข นาดใหญ่
กว่าวัตถุอ ยู่ ภาพเสมือนจะมองเห็นได้โดยมองผ่านเลนส์จ ากท างด ้านห ลังเลนส์ ดังแสดงในภาพท ี่ 11.55 ก.
ส่วนภาพจริง ถ้านำฉ ากไปรับภ าพท ี่ต ำแหน่งที่เกิดภาพจะม องเห็นภ าพบนฉ ากได้
การเขียนแผนภาพทางเดินของแสงเพื่อหาชนิด ขนาด และตำแหน่งของภาพของวัตถุที่วางไว้ที่
ตำแหน่งต ่างๆ หน้าเลนส์เว้า ดังภ าพที่ 11.56
