Page 25 - ศิลปะกับสังคมไทย
P. 25
ดนตรีกับสงั คมไทย 9-15
ดนตรีในพระราชพธิ เี ฉลิมพระชนมพรรษา
ดนตรีท่ีใช้ในพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษาน้ัน ก่อนวันเฉลิมพระชนมพรรษาของพระมหา
กษัตริย์ 1 วัน พระราชพิธีในพระบรมมหาราชวังเร่ิมด้วย เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จประทับ
เหนอื พระทน่ี ง่ั พดุ ตานกาญจนสงิ หาสนบ์ นพระราชบลั ลงั กภ์ ายใตพ้ ระแทน่ นพปฎลมหาเศวตฉตั ร มหาดเลก็
รัวกรบั ชาวมา่ นไขพระวิสูตร แตรสงั ข์ มโหระทึกประโคมข้นึ พร้อมกนั (เรียกวา่ “กระท่ังแตรมโหระทึก”)
เมือ่ เสร็จแตรวงก็บรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี
วันรุ่งขึ้นตรงกับวันเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชด�ำเนินไปยัง
พระมหาราชวัง พระสงฆ์ถวายพระพรพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวประเคนภัตตาหาร เมื่อเสร็จพิธีสงฆ์
เสด็จพระราชด�ำเนนิ กลบั เจ้าพนักงานต้ังบายศรแี กว้ ทอง เงนิ เวยี นเทยี น สมโภชนด์ วงพระราชสมภพ
แตรสงั ข์ มโหระทกึ ประโคมเพลงสำ� หรบั บท 1 จบ วงปพ่ี าทยพ์ ธิ บี รรเลงเพลงชา้ เพลงสาธกุ าร เพลงกราวรำ�
และเพลงเร่ืองท�ำขวญั
ดนตรใี นพระราชพธิ ีโสกนั ต์
พระราชพิธีโสกันต์ คือ พิธีการตัดจุก มีมาต้ังแต่สมัยต้นรัตนโกสินทร์เป็นพระราชพิธีท่ีพระเจ้า
แผน่ ดินจดั ให้พระราชโอรส พระราชธดิ า เมอื่ เจรญิ พระชนมายุได้ครบตามกำ� หนดคือ พระราชโอรสเจริญ
พระชนมายุได้ 11 พรรษาและพระราชธิดาเจรญิ พระชนมายไุ ด้ 13 พรรษา การประกอบพระราชพิธีมีการ
เตรียมการใหญ่โตมากต้องสร้างเขาไกรลาสจ�ำลองอย่างแข็งแรง เพราะมีการประกอบพิธีต่างๆ บนเขา
ไกรลาสจ�ำลองนีห้ ลายอย่าง พรอ้ มท้ังมกี ารละเลน่ ต่างๆ อีกมากมาย ในปจั จบุ นั น้ีไมม่ เี จา้ นายพระองค์ใด
ไว้เกศาเปน็ เมาลีแลว้ พระราชพิธีโสกนั ตจ์ ึงเลิกโดยปรยิ าย
ดนตรีท่ีใช้ในพระราชพิธีโสกันต์น้ันมีวงดนตรีต่างๆ ได้แก่ วงเคร่ืองประโคมและวงปี่พาทย์
นอกจากน้ียงั มลี ะเลน่ ตา่ งๆ เช่น กุลาตีไม้ โมง่ ครมุ่ ระเบง แทงวไิ สย และกระอัว้ แทงควาย
ดนตรใี นพระราชพิธที รงผนวช
พระราชพธิ ที รงผนวชของพระมหากษตั รยิ ไ์ ทยมคี วามเปน็ มาตง้ั แตส่ มยั ตน้ รตั นโกสนิ ทร์ สบื เนอื่ ง
จากพระมหากษตั รยิ แ์ ละพระราชวงศน์ บั ถอื ศาสนาพทุ ธซง่ึ เปน็ ศาสนาประจำ� ชาติ ดว้ ยเหตนุ พ้ี ระมหากษตั รยิ ์
และพระราชวงศ์จงึ ทรงผนวชตามพระราชศรทั ธา
พระราชพิธีน้ีเป็นไปตามขั้นตอนของศาสนาพุทธ ตั้งแต่การปลง การฟังเทศน์ของนาค นาคเข้า
โบสถ์ ครองผา้ ขานนาคจนเสรจ็ พิธี สำ� หรบั ดนตรที ี่ใช้ในพระราชพิธที รงผนวชนี้ ใชว้ งป่ีพาทยบ์ รรเลงใน
พิธีเมื่อพระมหากษัตริย์เสด็จถึงวัด วงปี่พาทย์บรรเลงเพลงช้า เมื่อครองผ้าเสร็จปี่พาทย์บรรเลงเพลง
สาธกุ าร เมือ่ เสร็จพิธปี ีพ่ าทยบ์ รรเลงเพลงกราวรำ�
ดนตรีดังกล่าวเป็นเพียงส่วนหนึ่งของดนตรีที่ใช้ในราชส�ำนัก ยังมีดนตรีที่ใช้ในกรณีต่างๆ ที่
เกยี่ วขอ้ งกบั ราชสำ� นกั อกี มากมาย ทสี่ ำ� คญั ยงั มเี ครอื่ งดนตรที ปี่ ระดษิ ฐข์ นึ้ มาเพอื่ ใชบ้ รรเลงดนตรที เี่ หมาะสม
สวยงามและมคี วามประณตี ท่ีสำ� คญั เกิดขน้ึ เฉพาะในราชส�ำนักเทา่ น้ัน
