Page 27 - ศิลปะกับสังคมไทย
P. 27
ดนตรกี ับสงั คมไทย 9-17
เมอ่ื พระมหากษตั รยิ ห์ รอื พระราชวงศส์ วรรคต เกดิ การโศกเศรา้ ทง้ั แผน่ ดนิ ทางราชการประกาศให้
ไว้ทุกข์ตามแต่สมควร โดยน�ำพระศพต้ังไว้ในพระบรมราชวัง นิมนต์พระสงฆ์ไปสวดตามเวลาท่ีก�ำหนด
อาจใช้เวลาเป็นเดือนก็ตามแต่จะมีการก�ำหนด ในการสวดเป็นประจ�ำทุกคืนนั้น ดนตรีมีส่วนเกี่ยวข้องใน
พิธกี รรมคือ การบรรเลงตอนพระขึ้น พระลง หรือเสด็จกลบั เท่านน้ั โดยวงป่พี าทย์นางหงส์ มเี ครื่องดนตรี
ไดแ้ ก่ ระนาดเอก ระนาดทมุ้ ฆอ้ งวงใหญ่ ฆอ้ งวงเลก็ ปช่ี วา กลองมลายู ฉงิ่ ฉาบ กรบั และโหมง่ ประโคม
ยำ่� ยามโดยจะบรรเลงเพลงสาธกุ าร เวลาพระขน้ึ ธรรมาสนจ์ ะบรรเลงเพลงชา้ เวลาพระลงธรรมาสนจ์ ะบรรเลง
เพลงเร็ว สำ� หรบั การสร้างพระเมรมุ าศสำ� หรบั พระมหากษัตรยิ ห์ รอื พระราชวงศจ์ ะตอ้ งทำ� อย่างประณีต มี
การออกแบบการสร้างใชว้ ัสดุต่างๆ ทเี่ หมาะสมสวยงามตามพระราชประเพณี
ดนตรที ใ่ี ชบ้ รรเลงประกอบพธิ ใี นการสรา้ งพระเมรมุ าศนน้ั มกี ารบวงสรวงบชู าเจา้ ทแี่ ละสงิ่ ศกั ดส์ิ ทิ ธ์ิ
โดยการตีฆ้องชัย การเป่าสังข์ และการไกวบัณเฑาะว์ นอกจากนั้นขณะท่ีสร้างพระเมรุมาศมีการเรียก
เสาเอกพระเมรุมาศ วงปี่พาทย์จะบรรเลงที่มีความหมายอันเป็นมงคลต่างๆ เช่น สาธุการ เพลงโปรย
ข้าวตอก เพลงช้า เพลงเรว็ เพลงเชิด และเพลงกราวร�ำ
ในกระบวนแห่พระบรมศพหรือพระศพของพระมหากษัตริย์และพระราชวงศ์ เมื่อจะเคล่ือนที่
พระบรมศพหรอื พระศพจากพระมหาราชวงั ไปยงั พระเมรมุ าศ จะตอ้ งมกี ารจดั ขบวนแห่ มกี ารนำ� พระราชรถ
ทนี่ ำ� พระโกศและขบวนเกยี รตยิ ศตา่ งๆ ดนตรที เ่ี กย่ี วขอ้ งในกระบวนแหไ่ ดแ้ ก่ กระบวนแตรวงของดรุ ยิ างค์
ทหารเหล่าต่างๆ ตามแต่จะจัดการตามความเหมาะสม แตรวงนี้จะเป็นเครื่องดนตรีของตะวันตกมี
เครอื่ งเปา่ เปน็ หลกั นยิ มจดั เตม็ วงเปน็ เครอ่ื งดนตรคี รบชดุ ไดแ้ ก่ ทรมั เปต ทรอมโบน ยโู ฟเนยี ม แซกโซโฟน
กลองใหญ่และฉาบ
นอกจากน้ีในวนั พระราชทานเพลิงศพ นยิ มมกี ารแสดงตา่ งๆ เชน่ โขน หนังใหญ่ ห่นุ หลวง ฯลฯ
ท้ังนี้แล้วแต่ความเหมาะสมของคณะกรรมการจัดงาน ดนตรีในการแสดงต่างๆ นิยมใช้วงปี่พาทย์โดยจัด
แสดงกลางแจง้ วงปพ่ี าทยน์ ยิ มใชว้ งขนาดกลางและขนาดใหญ่ และใชว้ งปพ่ี าทยไ์ มแ้ ขง็ เพราะเปน็ การแสดง
กลางแจง้ ต้องใช้เสยี งดัง
กิจกรรม 9.2.3
ดนตรที ่ีใช้ประโคมย�่ำยามคอื วงอะไรมีเครอื่ งดนตรอี ะไรบ้าง
แนวตอบกจิ กรรม 9.2.3
ดนตรีท่ีใช้ประโคมย�่ำยามคือ วงปี่พาทย์นางหงส์ มีระนาดเอก ระนาดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก
ป่ชี วา กลองมลายู ฉ่ิง ฉาบ กรบั และโหม่ง
