Page 26 - วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการพิมพ์และบรรจุภัณฑ์

7-14 วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการพิมพ์และบรรจุภัณฑ์

2.1.2 การ​รวม​ตัว​ของ​ไว​นิล​มอ​นอ​เม​อร์​กับ​อนุมูล​อิสระ​ของ​สาร​เริ่ม​ปฏิกิริยา โดยที่​อนุมูล​อิสระ​จะ​
เข้าร​ วมก​ ับม​ อน​ อเ​ม​อร์ต​ รงต​ ำ�แหน่ง​พันธะค​ ู่​ซึ่งเ​ป็นพ​ ันธะไ​ม่​อิ่มต​ ัวแ​ ละ​ว่องไว​ต่อ​การเ​กิดป​ ฏิกิริยา​เคมี มี​ผล​ให้พ​ ันธะ​คู่​
แตกอ​ อก​กลายเ​ป็น​พันธะเ​ดี่ยว ทำ�ให้​ได้​อนุมูล​อิสระข​ อง​มอ​นอ​เม​อร์ท​ ี่ว​ ่องไว​ต่อ​การเ​กิดป​ ฏิกิริยา​ลูกโซ่​โดย​การร​ วมต​ ัว​
กับ​มอ​นอ​เมอ​ ร์ต​ ัว​อื่น​ต่อ​ไป

CH2=CH(X) + I• I—­CH2—CH(X)•
ไวน​ ิล​มอน​ อ​เมอ​ ร์ อนุมูลอ​ ิสระข​ อง ​ อนุมูล​อิสระ​ของม​ อ​นอเ​มอ​ ร์

สาร​เริ่ม​ปฏิกิริยา

2.2 ขั้น​ตอน​ขยาย​ลูกโซ่ (propagation step) เป็น​ขั้น​ตอน​ต่อ​จาก​ขั้น​ตอน​ริเริ่ม​ปฏิกิริยา​ลูกโซ่​โดย​เป็น
กร​ ะบ​ วนก​ ารท​ ี่โ​มเลกุลอ​ นุมูลอ​ ิสระข​ องม​ อน​ อเ​มอ​ ร์เ​ข้าร​ วมต​ ัวก​ ับโ​มเลกุลข​ องไ​วน​ ิลม​ อน​ อเ​มอ​ ร์โ​มเลกุลอ​ ื่น โดยเ​ข้าร​ วม​

ตรง​ตำ�แหน่ง​พันธะ​คู่ มี​ผล​ทำ�ให้​พันธะ​คู่​ของ​สาร​ไว​นิล​มอ​นอ​เม​อร์​แตก​ออก และ​ได้​อนุมูล​อิสระ​ของ​ไว​นิล​มอ​นอ​เม​อร์​

ที่ม​ ี​โมเลกุลย​ าวข​ ึ้น ขั้น​ตอน​ขยาย​ลูกโซ่​นี้เ​กิด​อย่าง​รวดเร็ว สายโ​ซ่​โมเลกุลม​ ัก​จะ​ต่อ​กัน​ยาว​ได้​หลาย​พัน​โมเลกุล จึง​ได้​

พอลิเมอร์​เกิดข​ ึ้น

I — CH2 — CH(X)• + CH2= CH(X) I—CH2—CH(X)—CH2—CH(X)•

อนุมูลอ​ ิสระข​ องม​ อ​นอเ​ม​อร์ ไว​นิลม​ อ​นอ​เม​อร์ อนุมูลอ​ ิสระ​ของ​มอน​ อ​เม​อร์​ที่​ยาว​ขึ้น

I—CH2—CH(X)—CH2—CH(X)• + CH2= CH(X) I—CH2—CH(X)—CH2CH(X)—CH2—CH(X)•

I—CH2—CH(X)—CH2—CH(X)—CH2—CH(X)• + CH2= CH(X) I—CH2—CH(X)—CH2—CH(X)-----—CH2—CH(X)—CH2—CH(X)•

2.3 ขัน้ ต​ อนก​ ารส​ ิน้ ส​ ุดป​ ฏกิ ริ ยิ าล​ ูกโซ่ (termination step) คอื ขัน้ ต​ อนท​ ีก่​ ารข​ ยายล​ กู โซส​่ ิ้นส​ ดุ ล​ ง ซึง่ เ​กีย่ วข้อง​
กับก​ ระบวนการ​ขจัดอ​ นุมูล​อิสระ​ของม​ อน​ อ​เมอ​ ร์ ทำ�ให้​ไม่ส​ ามารถเ​กิดป​ ฏิกิริยา​ขยายล​ ูกโซ่ต​ ่อ​ไป​ได้ ปฏิกิริยาล​ ูกโซ่จ​ ึง​
สิ้นส​ ุด​ลง หลัก​การข​ อง​ขั้น​ตอนก​ ารส​ ิ้นส​ ุดป​ ฏิกิริยาล​ ูกโซ่ คือ การ​ทำ�ให้โ​มเลกุลอ​ นุมูล​อิสระ​เข้า​รวม​ตัว​กันเอง​ทำ�ให้​เกิด​
คู่​อิเล็กตรอน​ของพ​ ันธะโ​ค​เว​เลน​ต์ อนุมูล​อิสระจ​ ึงห​ าย​ไป ซึ่ง​มีก​ าร​รวมต​ ัวข​ องโ​มเลกุลอ​ นุมูล​อิสระ​ได้​หลาย​แบบ ดังนี้

2.3.1 อนมุ ูล​อสิ ระข​ อง​สายโ​ซ่ท​ ีก่​ �ำ ลัง​ขยายร​ วม​ตัว​กับ​โมเลกลุ อ​ นมุ ลู ​อสิ ระ​ของ​สารเ​ริ่ม​ปฏิกริ ยิ า

I—CH2—CH(X)• + I• I—CH2—CH(X)—I

2.3.2 อนุมูลอ​ ิสระข​ อง​สาย​โซ่​ท​ี่ก�ำ ลงั ​ขยาย​รวม​ตัวก​ นั เอง (combination termination)

I—CH2—CH(X)• + I — CH2 — CH(X)• I—CH2—CH(X)—CH(X)—CH2—I

2.3.3 การย​ า้ ยอ​ ะตอมท​ ว​ี่ อ่ งไว (disproportional termination) เช่น อะตอมไ​ฮโดรเจน จากส​ ายโ​ซ่ท​ ี่ก​ ำ�ลัง​
ขยายไ​ป​บน​อีก​สายโ​ซ่ห​ นึ่ง

I—CH2—CH(X)• + I—CH2—CH(X)• I—CH2—CH2(X) + CH(X)=CH—I