Page 32 - เทคโนโลยีมัลติมีเดีย
P. 32
14-22 เทคโนโลยีม ัลติมีเดีย
เรื่องท่ี 14.1.2
การพ ฒั นาส่อื ม ลั ติมีเดียส �ำ หรับก ารเรยี นก ารสอนน าฏศลิ ปไ์ ทย
สื่อการเรียนการสอนที่ใช้สำ�หรับการเต้นรำ�นั้นมีแตกต่างกันไป เช่น การใช้รูปภาพ การใช้วีดิทัศน์ เป็นต้น
สื่อการเรียนการสอนในต่างประเทศ โดยเฉพาะประเทศตะวันตกนิยมใช้โน้ตการเต้นรำ� (dance notation) ใน
การถ่ายทอดและบันทึกท่าเต้นรำ� หนึ่งในระบบโน้ตการเต้นรำ�ที่ได้รับความนิยมมากที่สุดคือ ระบบลาบานโนเทชัน
(Labanotation) หรือเรียกสั้น ๆ ว่า ระบบลาบ าน การพ ัฒนามัลติมีเดียส ำ�หรับก ารเรียนก ารสอนน าฏศิลป์ไทยด ้วย
ใช้หลักของล าบานโนเทชันเริ่มต ั้งแต่ก ารท ำ�ความร ู้จักกับทฤษฎีก ารเคลื่อนไหวร ่างกาย วิธีก ารบ ันทึกท ่ารำ�ท่าเต้นของ
ระบบล าบ าน วิธีการสร้างแอนิเมชันจากโน้ตลาบ าน และว ิธีอ อกแบบโครงสร้างมือสำ�หรับร ำ�ไทย
1. ทฤษฎกี ารเคลอ่ื นไหวร่างกาย
การเคลื่อนไหวของร ่างกาย ต้องอ าศัยองค์ป ระกอบท ี่เป็นส่วนสำ�คัญ 4 ประการ คือ
1.1 สว่ นของรา่ งกาย (body part) หมายถ ึง การพ ิจารณาว ่า อวัยวะส ่วนใดบ้างของร ่างกายที่เคลื่อนไหว
1.2 อากาศว ิถี (space) หมายถ ึง ก ารเคลื่อนไหวอวัยวะไปในพื้นที่ว่างหรือบ นเวที โดยการพ ิจารณาว่าอ วัยวะ
ที่เคลื่อนไหวนั้น ไปในทิศทางใด ระดับสูงตํ่าเพียงใด เพราะการเคลื่อนไหวของอวัยวะนั้น ดำ�เนินไปในอากาศที่อยู่
รอบ ๆ ตัวเรา ซึ่งมีอ งค์ป ระกอบย ่อยท ี่เกี่ยวข้องค ือ อ ากาศว ิถี หมายถ ึง การเคลื่อนไหวอวัยวะไปบ นพ ื้นที่ว่างห รือเวที
ซึ่งมีองค์ประกอบย ่อยที่เกี่ยวข้อง คือ
1) ทศิ ทาง (direction) หมายถึง การเคลื่อนไหวอวัยวะไปข้างห น้า ข้างห ลัง ข้าง ๆ เฉียง ๆ หมุนก ลับ
หมุนเข้า หมุนออก หมุนข ึ้น หรือห มุนลง ฯลฯ
2) มติ ิ (dimension) หมายถ ึง ข นาดห รือร ะยะข องก ารเคลื่อนไหวแ ละก ารจ ัดว างร ่างกาย เช่น การส ร้าง
ท่าทางท ี่แสดงถ ึงค วามกว้าง ความใหญ่ ความแ คบ ความสูง ความล ึก การห่อตัวให้เล็ก การเคลื่อนที่ในพื้นที่แ คบ ๆ
การยืดตัวสูง การกร ะโดด การข ยายต ัวให้ใหญ่ หรือการเคลื่อนที่ไปในพ ื้นที่ก ว้าง ๆ
3) ระดบั (level) หมายถึง ระดับข องความส ูงต ํ่าของอ วัยวะท ี่เคลื่อนไหว และก ารจัดวางตำ�แหน่งของ
ร่างกาย เช่น แนวร าบ คุกเข่า ย่อตัว ยืนตรง ยืดตัวแ ละก ระโดด เป็นต้น
1.3 เวลาห รอื จ งั หวะ (time) หมายถ ึง เวลาท ีอ่ วัยวะน ั้น ๆ เคลื่อนที่ไป ซึ่งเป็นการพิจารณาค วามม ากน ้อยข อง
จังหวะ อาจกล่าวได้ว่าการเคลื่อนไหวเป็นง านศ ิลปะท ี่ก ินระวางพื้นที่ในอ ากาศในช ่วงร ะยะเวลาห นึ่ง ๆ มีองค์ป ระกอบ
ย่อยที่เกี่ยวข้อง คือ จังหวะ (tempo) หมายถึง การเคลื่อนที่ข องอวัยวะที่แ ตกต ่างกันในอัตราค วามเร็ว ช้า ปานก ลาง
การเปลี่ยนจ ังหวะเปรียบเสมือนอัตราเร่งในดนตรี (retardation acceleration)
1.4 รูปแบบ (style) หมายถึง การพิจารณาลักษณะของการเคลื่อนไหวของอวัยวะว่าเป็นอย่างไร เช่น
เชื่องช ้า นุ่มนวล คึกคักห รือฉ วัดเฉวียน เป็นต้น
2. วิธีก ารบ นั ทึกท่าร�ำ ท่าเตน้ ของระบบล าบาน
ระบบของลาบาน คือ โน้ตสากลในการบันทึกการเคลื่อนไหวของร่างด้วยสัญลักษณ์ ในลักษณะเดียวกับ
โน้ตดนตรีระบบลาบานใช้เส้น (staff) ในก ารบันทึกตัวโน้ต ระบบลาบ านน ั้นจะอ ่านจ ากล่างข ึ้นบน ดังท ี่แสดงในภาพ
ด้านล่าง
