Page 55 - การศึกษาชีวิตครอบครัวและชุมชน
P. 55
การสรา้ งเสริมความเขม้ แข็งของครอบครวั และชมุ ชน 12-43
ตัวเอง และปรับเปล่ียนวิธีคิดสู่การพึ่งตนเองและการพ่ึงพาอาศัยซึ่งกันและกัน รวมท้ังการพัฒนาองค์กร
ชุมชนและเครือข่ายให้เข้มแข็ง การท�ำประชาพิจัยจะท�ำให้ชุมชนหลุดพ้นจากวัฒนธรรมอุปถัมภ์เข้าสู่
วัฒนธรรมข้อมูลความรู้ที่ช่วยให้ชุมชนสามารถตัดสินใจได้ด้วยตัวเอง เกิดความมั่นใจในตัวเอง สามารถ
สบื คน้ สำ� รวจแสวงหาและพฒั นาความรใู้ หมไ่ ดด้ ว้ ยตวั เองโดยไมม่ ที ส่ี นิ้ สดุ หลกั การทำ� ประชาพจิ ยั ประกอบ
ดว้ ยขน้ั ตอนสำ� คัญ 7 ขน้ั ตอน (เสกสรร คำ� มูลดี และคณะ, 2551, น. 10-12) ดังน้ี
3.1 การคน้ หาตวั เอง คอื การทำ� ใหช้ มุ ชนตระหนกั รวู้ า่ ตนเองเปน็ ใคร มสี ถานภาพอยา่ งไร รคู้ วาม
แตกต่างระหว่างความจำ� เปน็ กบั ความตอ้ งการ รจู้ ดุ หมายของชวี ติ รเู้ ท่าทนั สงั คมและโลกทก่ี �ำลังครอบงำ�
ชีวิตผู้คนในปัจจุบัน โดยเฉพาะลัทธิทุนนิยม/บริโภคนิยมท่ีท�ำให้คนลุ่มหลง ว่ิงไล่ตามจนหลงทาง รู้จัก
ยับยงั้ ชั่งใจกบั ส่ิงเยา้ ยวน มชี วี ติ อยูอ่ ย่างเรียบงา่ ยพอเพยี ง รจู้ กั แสวงหาความสขุ ภายในมากกว่าความสุข
ภายนอกท่ผี ิวเผนิ รจู้ กั แสวงหาความหมายและความสุขที่แท้จรงิ ในชีวิต
3.2 การค้นหารากเหง้าและเอกลักษณ์ คือ การรู้จักประวัติศาสตร์ของตนเอง รู้จักบรรพบุรุษ
เผา่ พันธุ์ วถิ ีการด�ำเนนิ ชวี ติ ประเพณวี ฒั นธรรม โดยคนท่รี ูจ้ ักอดตี อันเปน็ รากเหง้าของตนเองจะมคี วาม
เป็นตัวของตัวเองและมคี วามภาคภูมิใจในตนเอง
3.3 การค้นหาศักยภาพและทุน ค�ำว่า “ศักยภาพ” หมายถึง พลังภายในที่ยังไม่พัฒนาหรือยัง
พฒั นาไม่เต็มท่ี ส่วนค�ำวา่ “ทนุ ” หมายถงึ ทรพั ยากร ผลผลิต ความรู้ ภูมปิ ญั ญา ความผกู พันเป็นพ่นี ้อง
จารีตประเพณี หลกั ธรรมค�ำสอน ฯลฯ ท่ตี ้องคน้ หาและเรยี นรู้
3.4 การรู้รายรับ รายจ่าย หนี้สิน และปัญหาต่างๆ โดยอาศัยการท�ำบัญชีครัวเรือนเพ่ือให้รู้
สถานภาพของตนเอง หากไมร่ สู้ ถานภาพของตนเองจะไมม่ ที างแกไ้ ขปญั หาตา่ งๆ ไดเ้ พราะไมอ่ าจวางแผน
ได้ว่า จะมีเงินเหลือเท่าไร จะลดรายจ่ายได้เท่าไร จะท�ำอะไรทดแทน จะเพ่ิมรายได้อย่างไร การเรียนรู้
สถานภาพของตนเองยงั ชว่ ยใหเ้ กดิ การเรยี นรวู้ า่ ปญั หาตา่ งๆ ไมว่ า่ ปญั หาทางเศรษฐกจิ สงั คมสง่ิ แวดลอ้ ม
สุขภาพ ฯลฯ ลว้ นมีความเชอื่ มโยงถงึ กนั
3.5 การเรยี นรูจ้ ากตวั อย่างและความส�ำเร็จของชุมชนอนื่ ในปจั จบุ นั มหี ลายชมุ ชนทเ่ี คยมปี ญั หา
เหมือนกับชุมชนอื่นๆ แต่สามารถแก้ไขปัญหาของตนเองได้หรือก�ำลังแก้ไขปัญหาของตนอยู่ด้วยความ
มั่นใจ การเรียนรู้กับคนเหล่าน้ีจะช่วยให้เข้าใจวิธีการแก้ปัญหา แต่ไม่ใช่การลอกเลียนแบบ เพราะแต่ละ
ชุมชนมีสภาพแวดล้อมแตกต่างกันจึงควรเรียนรู้วิธีคิดมากกว่ายึดติดกับรูปแบบ ซึ่งนอกจากจะได้ปัญญา
แลว้ ยังไดแ้ รงบันดาลใจและก�ำลังใจท่พี รอ้ มจะสตู้ อ่ ไปจนประสบความส�ำเรจ็
3.6 การวิเคราะห์ข้อมูลและค้นหาทางเลือกใหม่ คือ การน�ำข้อมูลท่ีได้จากการวิจัยชุมชนของ
ตนเอง ขอ้ มลู ทไ่ี ดจ้ ากการเรยี นรดู้ งู าน หรอื ไดจ้ ากการศกึ ษาเอกสาร มาระดมความคดิ จากชมุ ชนวา่ ตอ้ งการ
ใหช้ มุ ชนของตนเองเปน็ อยา่ งไรในอนาคต แลว้ นำ� มาหาทางเลอื กใหมเ่ พอื่ ใหช้ มุ ชนในอดุ มคตเิ ปน็ จรงิ ใหไ้ ด้
3.7 การร่างแผนแม่บทและท�ำประชาพิจารณ์ เมอ่ื คน้ พบทางเลอื กในการพฒั นาแลว้ จะตอ้ งลงมอื
เขยี นแผนชมุ ชนจากขอ้ มลู เหลา่ นี้ แผนชมุ ชนจะเปน็ เครอ่ื งมอื เพอ่ื ไปใหถ้ งึ จดุ หมายปลายทางหรอื ไปใหถ้ งึ
ชุมชนในอุดมคติท่ีทุกคนอยากเห็น ซึ่งก็คือชุมชนเข้มแข็งและพึ่งตนเองได้ จากน้ันจึงท�ำประชาพิจารณ์
อกี รอบเพอ่ื ทกุ คนจะไดร้ ะดมพลงั ความคดิ และสตปิ ญั ญาใหไ้ ดแ้ ผนทดี่ ที สี่ ดุ และทกุ คนมสี ว่ นรว่ ม เพอ่ื ทจี่ ะได้
รว่ มมอื กนั นำ� ไปปฏิบตั ิให้เป็นจริง
