Page 52 - การศึกษาชีวิตครอบครัวและชุมชน
P. 52
12-40 การศึกษาชีวิตครอบครัวและชุมชน
1. การจัดท�ำแผนชุมชน (community planning)
การจดั ทำ� แผนชมุ ชนเปน็ วธิ กี ารทนี่ ยิ มใชอ้ ยา่ งกวา้ งขวาง โดยมวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ สง่ เสรมิ ใหส้ มาชกิ
ในชมุ ชนสามารถทำ� งานรว่ มกนั ไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพโดยเนน้ ประโยชนแ์ กช่ มุ ชนเปน็ ทตี่ ง้ั (กรมการพฒั นา
ชมุ ชน, 2554) กระบวนการจดั ทำ� แผนชมุ ชนจะชว่ ยใหช้ มุ ชนมโี อกาสวเิ คราะหว์ นิ จิ ฉยั ปญั หาภายในชมุ ชน
ของตนเพ่ือหาแนวทางที่เหมาะสมในการแก้ปัญหา รวมทั้งลงมือแก้ไขปัญหาร่วมกันเพื่ออนาคตที่ดีของ
ชมุ ชน ขณะเดยี วกัน การทำ� งานรว่ มกันอยา่ งเป็นขนั้ เปน็ ตอนของสมาชิกในชมุ ชนจะก่อใหเ้ กิดการเรยี นรู้
ร่วมกันจากการปฏิบัติจริง ซึ่งเป็นพ้ืนฐานของการพ่ึงตนเองอย่างย่ังยืน (ประเวศ วะสี, 2557) ขั้นตอน
ส�ำคัญของการจดั ท�ำแผนชมุ ชนมี 5 ขนั้ ตอน โดยขนั้ ตอนที่ 1-3 คือ การจัดท�ำแผนชุมชน ส่วนข้ันตอนที่
4-5 คอื การน�ำแผนชุมชนสกู่ ารปฏิบัติ รายละเอยี ดในแตล่ ะข้ันตอน ดงั น้ี
1.1 การเก็บข้อมูล/ศึกษาชุมชน เป็นข้ันตอนท่ีสมาชิกในชุมชนร่วมกันเสาะแสวงหาข้อมูลต่างๆ
ภายในชุมชน เช่น ข้อมูลด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง การปกครอง และสภาพความเป็นอยู่ของคน
ในชมุ ชน เพอื่ ใหท้ ราบปญั หาและความตอ้ งการของชมุ ชนที่แท้จริง วธิ ีทใ่ี ชใ้ นการเกบ็ ขอ้ มลู /ศึกษาชุมชน
ได้แก่ การสมั ภาษณ์ การสังเกต การสำ� รวจ และการศึกษาข้อมูลจากเอกสารตา่ งๆ ทม่ี ีอยู่ในชมุ ชน เพอ่ื
ใหไ้ ด้ขอ้ มลู ทต่ี รงกับความเป็นจริงมากท่ีสุด
1.2 การวเิ คราะหข์ อ้ มลู เปน็ ขนั้ ตอนทสี่ มาชกิ ในชมุ ชนมกี ารสนทนาเพอ่ื วเิ คราะหป์ ญั หาของชมุ ชน
ร่วมกัน โดยน�ำข้อมูลต่างๆ ที่ได้จากข้ันตอนการเก็บข้อมูล/ศึกษาชุมชน มาวิเคราะห์ถึงสภาพที่เป็นจริง
ปญั หาทพ่ี บ ความรนุ แรงของปญั หาทส่ี ง่ ผลเสยี หายแกช่ มุ ชน รวมทงั้ ความตอ้ งการของชมุ ชนทมี่ ตี อ่ ปญั หา
ดังกล่าว วิธีการทนี่ ิยมใชใ้ นขนั้ ตอนการวเิ คราะหข์ ้อมูลชมุ ชน คอื การจดั เวทปี ระชาคม
1.3 การกำ� หนดแนวทาง/กจิ กรรม เปน็ ขนั้ ตอนทสี่ มาชกิ ในชมุ ชนนำ� ปญั หาทคี่ นในชมุ ชนตระหนกั
และยอมรบั วา่ เปน็ ปญั หาของชมุ ชนมารว่ มกนั หาสาเหตุ หาแนวทางแกไ้ ขปญั หา และจดั ลำ� ดบั ความสำ� คญั
ของปัญหาท่ีจะแก้ไข โดยให้คนในชุมชนเป็นผู้ตัดสินใจภายใต้ขีดความสามารถท่ีชุมชนมีอยู่ และการ
แสวงหาความช่วยเหลือจากภายนอกตามความจ�ำเป็น ผลลัพธ์ที่จะได้ในข้ันตอนนี้ คือ “แผนชุมชน”
ท่เี กิดจากการวางแผนกิจกรรมหรอื โครงการเพอื่ แก้ปญั หาของชุมชน
1.4 การด�ำเนินงานตามแผน เป็นขั้นตอนท่ีสมาชิกในชุมชนลงมือปฏิบัติตามแผนกิจกรรมหรือ
โครงการทีต่ กลงกันไว้ โดยมกี ารกำ� หนดผรู้ บั ผดิ ชอบงานแตล่ ะส่วนอยา่ งชัดเจน
1.5 การติดตามประเมินผล เปน็ ขนั้ ตอนทสี่ มาชกิ ในชมุ ชนรว่ มกนั ตดิ ตามความกา้ วหนา้ ของงาน
ทก่ี ำ� ลงั ดำ� เนนิ การเป็นระยะ เพื่อให้สามารถปรับปรงุ แกไ้ ขปญั หาอปุ สรรคทพี่ บไดท้ นั ทว่ งที
2. การใช้เทคนิคการระดมพลังสร้างสรรค์ชุมชน
การใชเ้ ทคนคิ การระดมพลงั สรา้ งสรรคช์ มุ ชนเปน็ เทคนคิ วธิ ที นี่ ยิ มใชใ้ นการจดั ประชมุ ทม่ี เี ปา้ หมาย
ใหเ้ กดิ การทำ� งานรว่ มกนั หลกั การสำ� คญั ของเทคนคิ การระดมพลงั สรา้ งสรรคช์ มุ ชน คอื การเปดิ โอกาสให้
ผรู้ ว่ มประชมุ ไดม้ เี วทใี นการพดู คยุ แลกเปลย่ี นความรแู้ ละประสบการณ์ รวมทงั้ การนำ� เสนอขอ้ มลู ขา่ วสาร
ต่างๆ ทีจ่ ะทำ� ให้เกิดความเข้าใจในสภาพปญั หา ความตอ้ งการ ข้อจำ� กัด และศกั ยภาพของผู้ท่ีเก่ยี วข้อง
