Page 81 - วิทยาศาสตร์เทคโนโลยี และสิ่งแวดล้อมเพื่อชีวิต
P. 81
เอกภพและระบบสรุ ยิ ะ 6-71
โลกดงึ ดวงจนั ทรด์ ว้ ยแรงโนม้ ถว่ ง การทโ่ี ลกมมี วลสารมากกวา่ ดวงจนั ทรจ์ งึ เคลอ่ื นทร่ี อบโลกครบ
รอบใน 1 เดือน โดยเคล่ือนที่ไปในทิศทางเดียวกันกับการหมุนรอบตัวเองของโลก นั่นคือหมุนจาก
ตะวนั ตกไปตะวนั ออก ขณะเดยี วกนั จากแรงโนม้ ถว่ งทด่ี วงอาทติ ยด์ งึ โลกกบั ดวงจนั ทรไ์ ว้ โลกกบั ดวงจนั ทร์
กเ็ คลื่อนรอบดวงอาทติ ย์รอบละ 1 ปี โลก ดวงจนั ทร์ ดวงอาทติ ย์ จึงเกี่ยวข้องสัมพันธก์ นั ตลอดเวลา และ
มปี รากฏการณ์ 3 อย่าง บนโลกท่เี กิดจากดวงจันทร์ ได้แก่ ขา้ งขน้ึ ข้างแรม สุรยิ ปุ ราคาและจนั ทรุปราคา
และนาํ้ ขึ้นนํา้ ลง
1.1 ข้างขึ้นข้างแรม เปน็ ปรากฏการณท์ ี่เกิดขึน้ จากการทด่ี วงจันทร์เคลอ่ื นรอบโลก โดยหันด้าน
สวา่ งมาทางโลกไมเ่ ทา่ กนั ในแตล่ ะวนั เชน่ ถา้ ดวงจนั ทรอ์ ยตู่ รงขา้ มกบั ดวงอาทติ ย์ จะหนั ดา้ นสวา่ งทงั้ หมด
มาทางโลก คนบนโลกจึงเห็นดวงจันทร์เป็นรูปวงกลมหรือท่ีเรียกว่าจันทร์เพ็ญ ตรงกับวันข้างข้ึน 15 ค่ํา
ถา้ ดวงจนั ทรอ์ ยทู่ างดวงอาทติ ยจ์ ะหนั ดา้ นมดื มาทางโลก จงึ มองไมเ่ หน็ ดวงจนั ทร์ เรยี กวา่ วนั เดอื นดบั หรอื
วันแรม 15 คํ่า
หากพิจารณาดดู วงจันทร์ในตำ� แหนง่ ตา่ งๆ รอบโลก จะพบว่าท่ตี �ำแหนง่ 1 ถงึ 4 ดวงจันทร์หัน
ดา้ นสวา่ งมาทางโลกมากขนึ้ ดวงจนั ทรจ์ งึ สวา่ งขนึ้ เรยี กวา่ วนั ขา้ งขน้ึ เปน็ วนั ซง่ึ ดวงจนั ทรข์ นึ้ เวลากลางวนั
เช่น วันข้ึน 7 ค่ํา ดวงจันทร์ข้ึนเวลาประมาณเที่ยงวัน เมื่อค่ําลงดวงจันทร์จึงไปอยู่สูงบนฟ้าเป็นรูป
ครงึ่ วงกลม และวนั ข้นึ 15 คาํ่ ดวงจนั ทร์ขนึ้ เวลาประมาณ 18 นาฬกิ า ขณะทด่ี วงอาทติ ย์ก�ำลงั ตก
3 2 1 แสงอาทิต ์ย
4 โลก 8
57
6
ภาพที่ 6.47 ต�ำแหน่งของดวงจันทร์ในวันข้างข้ึนข้างแรม วงในคือภาพดวงจันทร์ที่มองเห็น
บนฟ้าวงนอกคือต�ำแหน่งดวงจันทร์รอบโลก
