Page 18 - ความรู้เบื้องต้นการสื่อสารชุมชน

14-8 ความรเู้ บอ้ื งต้นการสื่อสารชมุ ชน
ซึ่งหากย้อนกลับไปดูลักษณะของวัฒนธรรมไทยว่าประกอบไปด้วยวัฒนธรรมทางวัตถุ และ

วฒั นธรรมสว่ นทไ่ี มใ่ ชว่ ตั ถุ จงึ อาจกลา่ วไดว้ า่ วฒั นธรรมทงั้ สองสว่ นนตี้ า่ งกท็ ำ� หนา้ ทกี่ ำ� หนดพฤตกิ รรมของ
คนในสงั คม หรอื มีส่วนชว่ ยกำ� กับดูแลพฤตกิ รรมของคนในสังคม/ชมุ ชนน่ันเอง

วัฒนธรรมท่ีจับต้องได้กับการก�ำกับดูแลชุมชน

วัฒนธรรมท่ีจับต้องได้สามารถจ�ำแนกได้เป็นวัตถุ และพิธีกรรม ในกรณีของวัตถุ A. Berger
(อ้างในกาญจนา แก้วเทพ, 2554: 261-262) แบ่ง “วตั ถุ” ซ่งึ เปน็ วฒั นธรรมเชงิ รปู แบบอยา่ งหนงึ่ ออก
เป็น 16 ประเภท คือ (1) อาหาร (2) เสอื้ ผา้ (3) เครื่องตกแตง่ บ้าน (4) ที่อยู่อาศัย (5) อาหาร/สง่ิ ปลกู
สร้าง (6) เครอื่ งมือ (7) เครือ่ งมอื ทางสุขภาพ (8) อาวธุ (9) เคร่ืองตกแต่งความงาม (10) เครอื่ งจกั รกล
(11) เคร่ืองมือ/อุปกรณ์ช้ินเล็กๆ (12) หนังสือ/ส่ิงพิมพ์ (13) พาหนะ (14) อุปกรณ์เก่ียวกับสัตว์เล้ียง
(15) อุปกรณไ์ ฟฟา้ และ (16) เคร่ืองมอื ทำ� อาหาร หากแต่ T. Dont (อา้ งในกาญจนา แกว้ เทพ, 2554:
263-264) เห็นวา่ วตั ถุ ในฐานะ “ส่อื วตั ถุพ้ืนบ้าน” มีความหมายมากกวา่ นน้ั เน่อื งจากการใหค้ วามหมาย
เชงิ สญั ญะท่สี ร้างสมมาตัง้ แต่คร้งั อดีต เช่น

1) สอ่ื วตั ถพุ นื้ บา้ นเปน็ สง่ิ ทแ่ี สดงความเชอ่ื ทางศาสนา ตวั อยา่ งเชน่ การใหค้ วามเคารพพระพทุ ธรปู
2) ส่ือวัตถุพื้นบ้านเป็นส่ิงที่แสดงความภาคภูมิใจในอัตลักษณ์ เช่น ความภาคภูมิใจในการ
แตง่ กายด้วยชดุ ประจำ� ชาติ
และสอื่ วตั ถพุ นื้ บา้ นเหลา่ นเี้ องทมี่ บี ทบาทในการกำ� กบั ดแู ลชมุ ชน และพฤตกิ รรมในชมุ ชน ตวั อยา่ ง
ทช่ี ดั เจนกค็ อื การทเ่ี ราจะไมแ่ สดงพฤตกิ รรมอนั ไมส่ มควรเมอ่ื เราอยใู่ นศาสนสถาน หรอื อยตู่ อ่ หนา้ พระพทุ ธรปู
เป็นตน้
นอกจากนี้ ในเชงิ การสอ่ื สาร วฒั นธรรมทจ่ี บั ตอ้ งไดซ้ ง่ึ มบี ทบาทในการกำ� กบั ดแู ลชมุ ชนอกี ประเภท
หนึ่งคือ สื่อพิธีกรรม เช่นในงานวิจัย “แนวทางการสร้างเสริมและพัฒนาบทบาทของส่ือพ้ืนบ้านเพ่ือการ
พฒั นาชมุ ชน” ของอดลุ ย์ ดวงดที วรี ตั น์ และคณะ (2547) ทพี่ บวา่ ประเพณกี ารเลยี้ งผปี ยู่ า่ ซงึ่ เปน็ พธิ กี รรม
ทางลา้ นนาทชี่ าวบา้ นในพนื้ ทเี่ ชอื่ วา่ “ผปี ยู่ า่ ” เปน็ วญิ ญาณของผบี รรพบรุ ษุ ทค่ี อยปกปอ้ งลกู หลานใหอ้ ยเู่ ยน็
เปน็ สุข เป็นท่พี ึง่ ทางใจ โดยลูกหลานสรา้ ง “ห้ิงผ”ี หรอื “หอผ”ี หรือ “ตบู ผ”ี ไวเ้ ป็นตวั แทนปูย่ า่ ตายาย
ทเ่ี สยี ชวี ติ ไปแลว้ เมอ่ื ลกู หลานมปี ญั หา กไ็ ปกราบไหวบ้ อกกวา่ ผปี ยู่ า่ ใหช้ ว่ ยเหลอื และยงั เปน็ เสมอื นกลไก
กำ� กบั ดแู ลชุมชน และพฤติกรรมของสมาชิกในชมุ ชน ดังทที่ ีมวจิ ยั ได้สรุปบทบาทของประเพณีการเล้ียงผี
ปยู่ ่าไว้ 6 ประการ คอื
- ใหญ้ าตพิ ีน่ ้องเคารพต่อบพุ การี เคารพตอ่ ผู้อาวโุ ส ป่ยู า่ ตายาย
- ให้ผ้อู าวุโสมีบทบาทในการสั่งสอนลกู หลาน
- ควบคุม ดแู ลศกั ดิศ์ รีลกู ผหู้ ญิง ห้ามลว่ งละเมดิ
- ช่วยเหลือเกอ้ื กูลกนั ในกลุม่ เครอื ญาติ
- เป็นท่ีพง่ึ ทางจิตใจ
- สรา้ งความบันเทงิ ในหมญู่ าติพี่นอ้ ง