Page 21 - การศึกษาชุมชนเพื่อการวิจัยและพัฒนา
P. 21
เคร่ืองมอื การวิจัยการส่อื สารชุมชน 6-11
เร่ืองท่ี 6.2.1
เคร่ืองมือการท�ำข้อมูลชุมชน
การเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู ในการวจิ ยั การสอ่ื สารชมุ ชน มกี ารเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู ทงั้ เชงิ ปรมิ าณและเชงิ
คณุ ภาพ เครื่องมือในการเกบ็ ขอ้ มูลเชงิ ปริมาณ เช่น การเก็บข้อมูลชมุ ชนเกย่ี วกบั ข้อมลู ด้านการถือครอง
ท่ดี นิ แหล่งนา้ํ เป็นข้อมลู เชิงปริมาณ ลกั ษณะนตี้ อ้ งใชเ้ ครอื่ งมือท่ีมมี าตรฐานกำ� หนดค่าและวิธกี ารใชอ้ ยา่ ง
ชัดเจน ได้แก่ เครื่องชั่ง ตวง วัด ที่ใช้ในการวัดทางกายภาพ ส่วนข้อมูลชุมชนท่ีต้องใช้วัดตัวแปรด้าน
สงั คมศาสตรม์ เี ครอ่ื งมอื หลายชนดิ ในการเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู ทง้ั เชงิ ปรมิ าณและเชงิ คณุ ภาพ อาทิ แบบส�ำรวจ
แบบสอบถาม แบบสมั ภาษณ์ แบบวเิ คราะห์ แบบสงั เกต แบบสนทนา หรืออนื่ ๆ ทนี่ กั วจิ ัยสามารถสร้าง
เคร่อื งมือข้นึ มาใหส้ อดคล้องกับวัตถปุ ระสงค์หรอื ปัญหาที่เกดิ ขน้ึ
เม่ือนักวิจยั ตอ้ งการการทำ� ขอ้ มลู ชุมชน หมายถงึ การทน่ี กั วิจัยเขา้ ไปทำ� ความรู้จัก ศกึ ษาชุมชน
เพื่อประโยชน์ในการวเิ คราะห์ปญั หา การวางแผน การรจู้ กั ภมู ิหลัง การศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์ ความเป็นมา
วัฒนธรรม รูปแบบการส่ือสาร ทั้งหมดน้ีนับเป็นสิ่งส�ำคัญในการด�ำเนินการพัฒนาชุมชน การรู้จัก
ประวตั ศิ าสตรข์ องชมุ ชนมปี ระโยชน์ จะเหน็ ทง้ั ขอ้ ดแี ละขอ้ จำ� กดั ของชมุ ชนและชว่ ยใหเ้ ราหยบิ ขนึ้ มาวางแผน
การพัฒนาชุมชนได้ โดยใชก้ ารวจิ ยั เป็นเครอ่ื งมอื ในการแสวงหาข้อมลู ในชมุ ชน
การทำ� ข้อมลู ชุมชน จะมสี ว่ นทเี่ กีย่ วข้อง 2 ส่วนคอื จะเกบ็ ข้อมลู อะไร ดว้ ยเครื่องมอื ใด
1. การเก็บข้อมูลชุมชน ประกอบดว้ ยข้อมลู พนื้ ฐานเกยี่ วกบั ชุมชนดงั นี้
1) สภาพภูมิประเทศของชุมชน หมายถึง ลักษณะท่ีต้ังของชุมชน การคมนาคม สภาพ
บ้านเรอื น ทรพั ยากรธรรมชาติ ภมู ิประเทศ ภูมิอากาศ
2) โครงสรา้ งประชากร อาทิ เพศ อายุ ระดับการศกึ ษา อาชีพ ขนาดครัวเรือน การอพยพ
การยา้ ยถิน่ ฐาน
3) โครงสร้างพื้นฐานทางการศึกษา สาธารณสุข สาธารณูปโภค อาทิ โรงเรียน ชุมชน
สุขอนามยั โภชนาการ สาธารณปู โภค ซึง่ รวมถงึ พัฒนาการของสง่ิ เหล่าน้ี
4) โครงสร้างการส่ือสาร หมายถึง รูปแบบการสื่อสาร ส่ือของชุมชน อาทิ ส่ือพื้นบ้าน
วิทยชุ ุมชน หอกระจายขา่ ว กจิ กรรมพเิ ศษ การส่ือสารชมุ ชนกับโลกภายนอก
5) ประวัติของชุมชน หมายถึง การก่อตั้งชุมชน ประวัติความเป็นมา ขนาดของชุมชน
พน้ื ฐานทางวัฒนธรรม ภาษา ขนบธรรมเนียมประเพณี
6) ระบบเศรษฐกิจ เกี่ยวกับการผลิต การบริโภค ทรัพยากรการผลิต การครอบครอง
ทรัพยากรที่ดนิ แหล่งนํ้า กระบวนการผลิต ทนุ คา่ ใช้จ่าย หนส้ี นิ ครัวเรือน การแลกเปล่ยี น การบริโภค
ตลาด ราคาสนิ คา้
7) ระบบสังคม หมายถึง ครอบครัว เครือญาติ สถาบันต่างๆ ในสังคม อาทิ วัด มัสยิด
โบสถ์ โรงเรียน การจดั ระเบยี บสังคม ผู้น�ำท้องถ่ิน ปญั หาความขัดแย้งในชุมชน กลุ่มผลประโยชน์ กลมุ่
อาชีพ กลมุ่ การเมอื ง
