Page 55 - การศึกษาชุมชนเพื่อการวิจัยและพัฒนา
P. 55
เครื่องมอื การวจิ ยั การสื่อสารชุมชน 6-45
เร่ืองที่ 6.3.4
การสนทนากลุ่มและการเสวนาชุมชน
เครื่องมือการวิจัยการสื่อสารชุมชนในการวิจัยเชิงคุณภาพท่ีเป็นเครื่องมือในการเรียนรู้ร่วมกัน
ระหว่างสมาชิกในชุมชน เป็นการสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชน ได้แก่ การสนทนากลุ่มและการเสวนา
ชุมชน
ไพฑรู ย์ มีกุศล (2539) อธบิ ายว่า ลักษณะของการวิจัยเชงิ คุณภาพววิ ัฒนาการไปตามเหตุการณ์
ทเี่ ปน็ จรงิ เนอ่ื งจากการวจิ ยั เชงิ คณุ ภาพไดพ้ ยายามปรบั ปรงุ และประยกุ ตใ์ ชใ้ นงานพฒั นาเพอ่ื ประโยชนใ์ น
การพัฒนาประเทศ ผู้วิจัยท่ีเข้าไปพัฒนาชุมชนจะต้องพยายามท�ำความเข้าใจชุมชนทุกๆ ด้าน และใน
ขณะเดยี วกันกต็ อ้ งยอมรบั ว่าบคุ คลในชมุ ชนมคี วามรู้ มเี กยี รติและมีศักด์ศิ รี จงึ ต้องมีสว่ นรับรู้ในงานวจิ ัย
หรอื มีสว่ นร่วมในงานวจิ ัยดว้ ย การวจิ ัยชุมชนน้ีเปน็ การวิจัยที่สมาชกิ ในชมุ ชนได้มีสว่ นรับร้ใู นการวจิ ัย ได้
สนทนาแลกเปลีย่ นความคิดเหน็ ซ่ึงเป็นการแลกเปลี่ยนข่าวสารระหว่างนกั วิจัยกับผถู้ ูกวิจยั หรือเป็นแบบ
เสวนาแลกเปล่ยี นความคดิ เห็นซ่งึ กนั และกนั
บทบาทหนา้ ทข่ี องการสอ่ื สารประการหนง่ึ ในทศั นะของกรรมาธกิ ารแมคไบรดท์ สี่ อดคลอ้ งกบั เครอื่ งมอื
การวิจัยการส่ือสารชุมชนในการสนทนากลุ่ม คือ การถกเถียงและการอภิปราย ซึ่งเป็นการแลกเปล่ียน
ข้อเท็จจริงและข้อคิดเห็นระหว่างฝ่ายต่างๆ ในสังคม โดยในท้องถ่ินหรือชุมชน จะก่อให้เกิดความตกลง
ยินยอมท่ีมผี ลดตี ่อส่วนรวม รวมทั้งการแสวงหาพยานหลักฐานมากระตุ้นใหส้ มาชกิ ในชุมชนสนใจ และให้
ความร่วมมือในการแก้ไขปัญหา หรือด�ำเนินกิจกรรมของชุมชน เป็นการมองผู้ถูกวิจัยในฐานะความเป็น
มนุษยท์ เี่ ท่าเทยี มกนั
1. การสนทนากลุ่ม
การสนทนากลมุ่ (focus group) ได้มีการพัฒนาขนึ้ คร้ังแรกระหว่างสงครามโลกครงั้ ท่ี 2 (ค.ศ.
1939-1945) โดยน�ำมาใช้ในการประเมินประสทิ ธิผลของรายการวทิ ยุกระจายเสียงทอี่ อกอากาศในชว่ งนัน้
เม่อื สิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 ค.ศ. 1964 ไดม้ กี ารน�ำมาใช้ในกลุ่มท่ที �ำงานทางดา้ นสังคมศาสตร์ (social
sciences) มีลักษณะเป็นการสนทนา ถกเถียง แลกเปลี่ยนประเด็นปัญหาที่มีการก�ำหนดหัวข้อเฉพาะ
บางประเดน็ ของผจู้ ดั (organizer) โดยกลมุ่ คนทเี่ ขา้ รว่ มประมาณ 8-10 คน ซง่ึ เรยี กวา่ เปน็ Participants
หรือ Respondents โดยผทู้ จ่ี ะเขา้ รว่ มการท�ำ focus group จะไดร้ บั การคัดเลอื ก (screen) ตามเง่อื นไข
มาอยา่ งดี (กรมการพฒั นาชุมชน, สบื ค้นเมื่อ 2 กุมภาพันธ์ 2559, จาก www.cdd.go.th)
1.1 ความหมาย ส�ำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัยได้ให้ความหมายของการสนทนากลุ่มไว้ว่า
หมายถึง การรวบรวมข้อมูลจากการสนทนากับกลุ่มผู้ให้ข้อมูลในประเด็นปัญหาที่เฉพาะเจาะจง โดยมี
ผู้ดำ� เนินการสนทนา (moderator) เป็นผู้คอยจดุ ประเดน็ ในการสนทนา เพือ่ ชกั จูงให้กลุม่ เกิดแนวคิดและ
แสดงความคดิ เหน็ ตอ่ ประเดน็ หรอื แนวทางการสนทนาอยา่ งกวา้ งขวางละเอยี ดลกึ ซง้ึ โดยมผี เู้ ขา้ รว่ มสนทนา
