Page 20 - พื้นฐานสังคมเเละวัฒนธรรมเขมร
P. 20
1-10 พืน้ ฐานสังคมและวฒั นธรรมเขมร
ความหมายของวัฒนธรรมที่กล่าวไว้ข้างต้นเห็นได้ว่าวัฒนธรรมเป็นส่ิงที่มนุษย์สร้าง สั่งสม
ถ่ายทอด จนเกิดความเจริญงอกงาม และผนวกรวมเข้าเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิต มนุษย์สร้างสรรค์
วฒั นธรรมได้โดยอาศยั สิง่ ต่อไปน้ี (Alex Thio, 2000: 45-48)
1) ภาษา มนุษย์ทุกกลุ่มมีภาษาใช้เป็นเคร่ืองมือส่ือสาร หากไม่มีภาษามนุษย์ก็ไม่สามารถ
สร้างสรรค์วัฒนธรรมอ่ืนได้ ทั้งวรรณกรรม ประเพณี นาฏศิลป์ ภาษาจึงเป็นปัจจัยสาคัญที่ก่อให้เกิด
วฒั นธรรม
2) ความรู้และความเชื่อ ความรู้เป็นสิง่ ทีส่ ่ังสมข้ึนจากความคิดและถา่ ยทอดจากคนร่นุ ต่างๆ
ความรู้ในระยะแรกเกิดจากการสังเกตสิ่งแวดล้อมและธรรมชาติ จนนามาถ่ายทอดเพ่ือจะอยู่ร่วมกับ
ธรรมชาติ ส่วนความเชื่อเป็นนามธรรมที่สัมพันธ์กับความคิดของมนุษย์ มนุษย์สามารถคิดได้ไม่รู้จบจึง
สรา้ งความเชือ่ ได้อยา่ งไมม่ ีขีดจากดั ทัง้ ความรแู้ ละความเชอ่ื เปน็ สง่ิ พื้นฐานในการสร้างสรรคว์ ัฒนธรรม
3) บรรทัดฐาน เป็นกฎในการอยู่ร่วมกันของสังคม บรรทัดฐานเป็นเครื่องชี้ “ความถูก-
ผดิ ” หรือ “เหมาะสม-ไม่เหมาะสม” ในการประพฤตปิ ฏิบัติตน ในสังคมหนึง่ การใช้เทา้ ชสี้ ่ิงของเป็นสิ่งท่ี
ทาได้ แตใ่ นบางสงั คมการกระทาดงั กล่าวถือเปน็ บรรทัดฐานทต่ี ้องหา้ มในการปฏิบัตกิ บั ผอู้ น่ื
4) ค่านิยม เปน็ สง่ิ ทส่ี ังคมโดยรวมกาหนดวา่ ส่งิ นดี้ ีควรแกก่ ารปฏบิ ัติ คา่ นยิ มเป็นการกระทา
ท่ีเห็นว่าดีในช่ัวเวลาหนึ่ง แต่เมื่อเวลาผ่านไปอาจไม่ดีก็ได้ ค่านิยมท่ีได้รับการยอมรับจากสังคมและเหน็
ตรงกันในท้ายที่สุดจะกลายเปน็ บรรทัดฐานตอ่ ไป
ท้ังภาษา ความรู้และความเชื่อ บรรทัดฐาน และค่านิยม เป็นส่วนสาคัญท่ีทาให้มนุษย์สามารถ
สรา้ งสรรค์วฒั นธรรม รวมท้ังสบื ทอดสง่ ผา่ นวฒั นธรรมในสงั คมด้วย
2.2 องค์ประกอบวฒั นธรรม วฒั นธรรมมีองคป์ ระกอบทส่ี าคญั ดังต่อไปน้ี
1) แนวคิด (concepts) เป็นแกนสาคัญที่ก่อให้เกิดวัฒนธรรม แนวคิดของวัฒนธรรมมา
จากความรู้ ความเช่ือ หรืออุดมคติก็ได้ เช่น วัฒนธรรมการไหว้มาจากแนวคิดการนับถือผู้ใหญ่และ
การอ่อนน้อมถ่อมตน
2) ระบบหรือโครงสร้าง และหมายรวมถึงคนในสังคมด้วย ระบบหรือโครงสร้างเป็น
ภาพรวมของสังคมที่เกิดจากความต้องการ ข้อกาหนด หรือแบบแผนในการอยู่ร่วมกัน ส่วนคนเป็น
องคป์ ระกอบของวฒั นธรรม หากขาดระบบ โครงสร้าง หรอื คน วฒั นธรรมยอ่ มไมเ่ กิด
3) พธิ ีการ เป็นการปฏบิ ัติที่แสดงออกในเชิงรูปธรรม ทั้งพิธกี รรม ประเพณี ขนบธรรมเนียม
หรือการแสดงออก พธิ ีการเหลา่ น้ีเปน็ เครอ่ื งยนื ยันใหเ้ หน็ ถงึ การดารงอยู่ของวฒั นธรรม
4) ผลผลิต เป็นสิ่งท่ีได้จากความคิดและแสดงออกทั้งที่เป็นรูปธรรมหรือนามธรรม เช่น
สถาปัตยกรรม เคร่อื งแต่งกาย ภาษา ตัวอกั ษร
