Page 59 - พื้นฐานสังคมเเละวัฒนธรรมเขมร
P. 59
สภาพสังคม 4-49
ลูกหลานรุ่นปจั จุบนั เนียะตากลุ่มนี้เปน็ บุคคลที่เคยอยู่ในบริเวณชมุ ชนมาก่อน เนียะตาท่ีเป็นดวงวญิ ญาณ
มาจากแหล่งอ่ืน แล้วมาขออาศัยอยู่ในชุมชนนั้น และเนียะตาท่ีเกิดจากการอุปโลกน์ของคนในชุมชน
ทม่ี กั บชู าก้อนหนิ หรือวสั ดุธรรมชาติทแี่ ขง็ แรงคงทนเป็นตัวแทนของเนียะตา จากวถิ ปี ฏบิ ตั ิเร่ืองการนบั ถือ
บรรพบุรุษ เนียะโดนเนียะตา เป็นผลให้เกิดประเพณีการเซ่นสรวงบูชาประจาปีหรือพิธีบชู าผีบรรพบุรุษ
คนท่ัวไปยังเคารพยาเกรงเนียะโดนเนียะตาด้วย โดยเฉพาะเนียะโดนเนียะตาท่ไี ม่คุ้นเคยหรือไม่ใช่ญาติ
บรรพบุรุษ เน่ืองจากอาจถูกเนียะตาทาร้ายหรือทาให้เกิดเคราะห์ร้าย (นรเศรษฐ์ พิสิฐพันพร และคณะ,
2557: 20) การนับถือบรรพบุรษุ ท่ีสะท้อนผ่านความเช่ือเรือ่ งเนียะโดนเนียะตาเป็นเพียงส่วนหนึง่ ที่ย้าให้
เห็นวิถีปฏบิ ตั ทิ ี่สร้างขึ้นจากโลกทศั น์ของชาวเขมร แม้วิถีปฏบิ ัตทิ ีก่ ล่าวไว้จะไม่มีบทลงโทษทางกฎหมาย
แต่เป็นบทลงโทษทางสังคม
การนับถือบรรพบุรุษท่ีเป็นวิถีปฏิบัติของชาวเขมรอีกเร่ืองคือการเคารพ “เมบา” เป็นผีบรรพ-
บุรุษประกอบด้วย ผีบรรพบุรุษฝ่ายหญิง คือ “เม” และผีบรรพบุรุษฝ่ายชาย คือ “บา” คาเรียกผี “เมบา”
สะท้อนให้เห็นธรรมเนียมนิยมตั้งแต่อดีตท่ีมีการนับถือญาติทางฝ่ายแม่ เมบามีบทบาทอย่างมากในการ
ควบคุมความประพฤติของคนในครอบครัว ท้ังการควบคุมทางด้านศีลธรรมจรรยาผ่านความเช่ือที่คนใน
สังคมเคารพนับถืออาทิ หากประพฤติผิดในกามก็จะได้รับบทลงโทษจากเมบา การนับถือเมบายังเป็น
ส่วนหนึ่งในการกาหนดสตรคี รบลักษณ์ ซึ่งเป็นส่วนหน่ึงของพิธีที่ทาให้หญิงสาวมีความงามตามอุดมคติ
ของสังคม ลกั ษณะดังกลา่ วกาหนดเป็นบรรทดั ฐานของการประพฤตปิ ฏบิ ตั ติ นของผู้หญิง (ภมู จิ ติ เรืองเดช
ผู้แปล, 2548: 43) เมบามหี ลายประเภท เชน่ เมบาจะ๊ ฮตฺ มุ เป็นเมบาผู้ใหญข่ องครอบครวั เมบาหญิงสาว
ชายหนุม่ เป็นเมบาทก่ี อ่ ใหเ้ กิดความเดือดรอ้ นให้ครอบครัวอันเนอื่ งมาจากหญงิ สาวชายหนุ่มประพฤตผิ ดิ
หรือแอบลักลอบมีความสัมพันธ์ เมบาสวมกระบอก เป็นเมบาท่ีลงโทษคนในครอบครัวเกิดทาเรื่องผิด
ชู้สาว เมบาเป็นผีบรรพบรุ ุษท่ีเปรยี บเสมอื นเป็นเคร่ืองควบคุมสงั คม ให้คนเกรงกลัวและไม่ทาผดิ ทานอง
คลองธรรมของสังคม หากบุคคลใดลบหลู่หรือไม่เคารพเมบาตามจารีตของสังคมถือว่าเป็นการข้ามตีน
เมบา หรอื ผิดเมบา อาจถูกเมบาลงโทษทาใหเ้ กิดการเจบ็ ปว่ ย ซึง่ เรียกว่าโรคผดิ เมบา
การกระทาผิดต่อเมบาจาแนกเป็น 1) ผิดต่อเมบาผู้เฒา่ ผู้แก่ ไม่ว่าจะเปน็ การทะเลาะกันระหว่าง
พ่ีน้อง การว่าร้ายกันระหว่างคนในครอบครัว หรือการทะเลาะวิวาทในครอบครัว ถือเป็นการทาผิดต่อ
เมบาผู้เฒ่าผู้แก่ หากสมาชิกในครอบครัวใดทะเลาะเบาะแว้งกัน คนในครอบครัวทั้งหมดต้องร่วมกันทา
พิธีเซน่ ไหวข้ อขมา โดยถวายเคร่อื งเซน่ หมากบหุ รี่ เพ่ือให้หลุดพ้นจากการลงโทษของเมบา 2) ผดิ เมบา
หนุ่มสาว เป็นการทาผิดทางศีลธรรมในดา้ นชู้สาว ท่ีไม่ถูกจารีตของสังคม หากคนในครอบครัวใดทาผดิ
เมบาหนุ่มสาว เมบาจะลงโทษสมาชิกในครอบครัวคนใดคนหน่ึงให้เกิดการเจ็บป่วย การเซ่นไหว้เมบา
หนุ่มสาวต้องหาคนทกี่ ระทาผิดเมบามาขอขมาอ้อนวอนให้หลุดพ้นจากการลงโทษของเมบา และ 3) ผิด
เมบาคว่าหน้าหรือปิดหน้า เป็นการประพฤติผิดของภรรยาท่ีลักลอบมีชู้ หรือไม่ซื่อตรงต่อสามี (ภูมิจิต
