Page 58 - พื้นฐานสังคมเเละวัฒนธรรมเขมร
P. 58
4-48 พ้นื ฐานสงั คมและวฒั นธรรมเขมร
พ่อแม่จะนอนอยู่ส่วนบน ส่วนลูกหลานจะนอนอยู่ส่วนล่างหรือนอนอยู่ใต้พ่อแม่ เมื่อเข้านอนแล้วคนใน
ครอบครัวก็ตอ้ งตนื่ นอนก่อนพระอาทติ ยข์ น้ึ แม้ว่าในยคุ ปจั จบุ นั ท่ีจะมีนาฬกิ าบอกเวลาแล้วกต็ าม แต่ส่งิ ท่ี
ยงั สบื เน่ืองมาคอื ชาวเขมรมองวา่ ผทู้ ่ีตนื่ นอนหลังพระอาทิตย์ข้ึนเป็น “คนเกยี จครา้ น” แมว้ ิถีชวี ิตปัจจบุ นั
ของคนในเมอื งบางส่วนจะไมส่ อดรับกับวิถปี ฏิบัติในเรื่องการตื่นนอนก่อนพระอาทิตย์ขนึ้ ก็ตาม เน่อื งจาก
ต้องทางานในตอนค่า หรือทางานแล้วต้องต่ืนกลางดึก ฯลฯ แต่โดยทั่วไปการตื่นนอนตื่นเช้ายังเป็นวิถี
สาคญั หนึ่ง ไม่เวน้ แม้แตค่ นท่อี ยตู่ ามเขตเมือง
วิถีปฏิบัติที่ชาวเขมรเคร่งครัดและถือเป็นเร่ืองสาคัญคือ การเคารพผู้อาวุโสและการนับถือบรรพ-
บุรุษ ชาวเขมรมีโลกทัศน์ทางความคิดที่สะท้อนออกเป็นระเบียบสังคมในด้านวิถีปฏิบัติคือการจัดลาดับ
ช่วงชั้นอายุบุคคล ผู้ท่ีมีอาวุโสน้อยกว่าย่อมต้องเคารพผู้อาวุโสกว่า อันหมายรวมถึงบุคคลท่ีไม่รู้จักด้วย
ชาวเขมรมักเรียกผู้มีอายุมากกวา่ ด้วยคาที่แสดงการจัดลาดบั ชว่ งช้ัน เช่น bg “พี่” BU “น้า” คาทั้งสองที่
ยกมาเป็นคาเรียกญาติ วิถีปฏิบัตินี้ย่อมแสดงให้เห็นว่าการเคารพผู้อาวุโสเป็นวิถีปฏิบัติหน่ึงในสังคม
อย่างไรกด็ ี ไม่เพยี งแต่การใชค้ าเท่าน้ัน การปฏิบัติต่อผอู้ าวโุ สก็เปน็ สง่ิ สาคญั โดยเฉพาะคนในครอบครัว
เด็กต้องเคารพและนอบน้อมต่อผู้ใหญ่ตามสมควร โดยเฉพาะหากเป็นลูกหลานไม่สามารถโต้แย้งหรือ
เถียงผู้ใหญ่ในครอบครัวได้แม้ไม่เห็นดว้ ย การเคารพและการปฏบิ ตั ิต่อผู้อาวุโสค่อนข้างเคร่งครัด ผู้ท่ีไม่
ปฏบิ ัติหรอื ละเลยจะถกู ตาหนจิ ากคนรอบข้างหรือสงั คมจะพิพากษาความผดิ เมอ่ื มองในภาพรวมสังคมที่
มีการเคารพผอู้ าวโุ สเปน็ การจดั ระเบยี บคนในสังคมแบบหนึ่ง ท่ชี ่วยสร้างกรอบให้คนเคารพกัน ผฝู้ า่ ฝืนก็
จะได้รบั โทษทางสงั คม ซ่ึงชาวเขมรกไ็ มอ่ ยากถกู พิพากษาดงั กลา่ ว
ส่วนการนับถือบรรพบุรุษเป็นวิถีปฏิบัติของสังคมท่ีสมั พันธ์กบั โลกทัศน์ทางความเช่ือ ชาวเขมร
ยึดถือปฏิบัติเกี่ยวกับ “เนียะโดนเนียะตา” ท่ีคอยปกปักรักษาคุ้มครองลูกหลานในครอบครัว ตาม
รูปศัพท์เนียะโดนเนียะตาหมายถึงภูตผี เนียะโดนเป็นภูตผีฝ่ายหญิง ส่วนเนียะตาเป็นภูตผีฝ่ายชาย
(semþcsgÇraC CYn Nat 1967) บางครั้งเรียกสั้นๆ ว่า “เนียะตา” การนับถือเนียะโดนเนียะตามาจาก
ความเชื่อเร่ืองอานาจเหนอื ธรรมชาติกอ่ นท่จี ะรับศาสนาจากภายนอกจงึ บชู าเนียะโดนเนียะตา วิถีปฏิบัติ
ดังกล่าวแทรกลึกอยู่ในจิตวิญญาณและผูกพันอยู่กับวิถีชีวิตอย่างแนบแน่น เนียะโดนเนียะตาจาแนกได้
เป็น 1) “เนียะตาพระสฺรุก” (ในภาษาเขมรออกเสียงว่า เนียะตาเปรียะฮฺซะโรอฺ) เป็นเนียะตาประจา
พระนคร ที่คอยปกปักรักษาเมืองและคนในเมืองให้มีความปลอดภัย ในกรุงพนมเปญมีเนียะตาพระเจ้า
อยู่ที่วัดพนมเป็นเนียะตาพระสรุก หรือเนียะตาประจาเมือง และ 2) “เนียะตาจาส่สรุก” (ในภาษาเขมร
ออกเสียงวา่ เนยี ะตาจะ๊ ซะโรอฺ) เป็นเนยี ะตาทีค่ อยปกปักรกั ษาหม่บู า้ น ซ่ึงแต่ละหมบู่ ้านจะมีเนยี ะตากลุ่มน้ี
คอยรักษาลูกหลานในหมู่บ้านให้ปลอดภัยจากภยันตรายทั้งปวง (www.km.wikipedia.org สืบค้นเม่ือ
วันที่ 6 กรกฎาคม 2561) การนับถือเนียะตาแบ่งได้เป็นเนียะตาท่ีเป็นบรรพบุรุษสืบสายเครือญาติมาสู่
