Page 65 - สื่อศึกษา

ผรู้ บั สาร 6-55
1992 ส�ำหรับกรณีของ สตาร์เทรค พบว่า กลุ่มแฟนดังกล่าวเรียกตนว่า เทรคเกอรส์ (Trekkers) มี
สญั ลกั ษณบ์ ง่ บอกอตั ลกั ษณต์ นเอง เชน่ เสอ้ื ยดื เหรยี ญตดิ หนา้ อก งานชน้ิ นแ้ี สดงใหเ้ หน็ วา่ ผชู้ มมไิ ดเ้ ปน็
คนหมกมนุ่ หรอื เปน็ กลมุ่ แมบ่ า้ นไรอ้ าชพี แตเ่ ปน็ คนทเ่ี สพสอ่ื อยา่ งสรา้ งสรรค์ ตงั้ แตก่ ารตอ่ รองความหมาย
กบั ตวั บท เชน่ การตคี วามตา่ งไปจากความหมายทผี่ ผู้ ลติ ไดก้ ำ� หนด ตวั เอกของเรอ่ื งคอื กปั ตนั เครคิ (Kirk)
และมนุษย์ต่างดาวมิสเตอร์สป๊อค (Mr.Spock) มีความสัมพันธ์แบบชายรักชาย การต่อรองในด้านการ
รณรงคเ์ รยี กรอ้ งใหก้ บั ความชอบธรรมกบั ตวั ละครทเี่ ปน็ เกยใ์ นหนงั โทรทศั นช์ ดุ เดอะ เนก็ ซท์ เจนเนอรเ์ รชน่ั
(The Next Generation) และการตอ่ รองในระดบั สงู สดุ คอื การผลกั ดนั ใหส้ ถานโี ทรทศั น์ เอน็ บซี ี (NBC)
น�ำเอาภาพยนตร์ชดุ สตารเ์ ทรค กลับมาฉายอกี

กลุ่มแฟนคลับยังก้าวไปสู่การยึดครองผลผลิตหรือเรียกว่า โพเชอร์ (poacher) ในด้านของการ
เปน็ เจา้ ของตวั บท ดารา ศลิ ปนิ ทต่ี นชน่ื ชอบ ทง้ั การตคี วามตวั บทดว้ ยความหมายใหมแ่ ลว้ ยงั กา้ วไปสกู่ าร
สร้างตัวบทใหม่ๆ ในรูปแบบท่ีต่างไปจากเดิมอีกด้วย เช่น การวาดการ์ตูนล้อ การแต่งนวนิยาย โดยใช้
โครงเรื่องเดิม อีกท้ัง การเผยแพร่ไปสู่สื่อต่างๆ ท้ังนิตยสาร หนังสือท�ำมือ โปสเตอร์ หน้าเว็บ เหตุน้ี
ผู้รับสารจึงกลายมามีอ�ำนาจอย่างเต็มที่ และท้ังหมดก็วางอยู่บนพ้ืนฐานของความรัก และการเติบโตของ
เทคโนโลยีการสื่อสาร ซึ่งช่วยใหก้ ิจกรรมท้ังหมดมคี วามง่ายขนึ้

ตวั อยา่ งงานศกึ ษาแฟนในไทย ไดแ้ ก่ งานการศกึ ษาแฟนบอลของ ณฐั สพุ งศ์ สขุ โสต (2548) งาน
ช้นิ นีใ้ หค้ วามสนใจศึกษาการรวมตวั กันของแฟนบอลต่างประเทศ คือ องั กฤษและเยอรมนั การรวมตวั กัน
ของสองทมี นม้ี ลี ักษณะการรวมตวั กนั อยา่ งต่อเน่อื ง และมกี ิจกรรมทีด่ ำ� เนินการมายาวนาน มีลกั ษณะเปน็
แฟนที่มคี วามกระตือรอื ร้น มากไปกวา่ นน้ั คอื ความจงรกั ภักดีต่อทีมทต่ี นชน่ื ชอบ

เมื่อพจิ ารณาถงึ การเปดิ รบั ส่ือพบว่า กลุ่มแฟนยังมลี กั ษณะการแสวงหาขา่ วสารสารคอ่ นข้างมาก
โดยใชส้ อื่ ทห่ี ลากหลาย ทงั้ หนงั สอื พมิ พ์ การอา่ นบทวจิ ารณ์ การดถู า่ ยทอดสด การใชส้ อ่ื อนิ เทอรเ์ นต็ ทำ� ให้
มคี วามรดู้ า้ นฟตุ บอลอยา่ งมาก ไมเ่ พยี งแตก่ ารเลน่ แตร่ วมไปถงึ กลยทุ ธแ์ ละรวมไปถงึ ความรเู้ กยี่ วกบั สโมสร
ทต่ี นเองชน่ื ชอบ

กลุ่มยังมกี ารรวมตวั กัน โดยจะมีความเขม้ ข้นโดยเฉพาะในวันและเวลาที่พเิ ศษ เชน่ การแขง่ ขัน
ในวันดังกล่าวก็มักจะใช้สิ่งบ่งชี้ทางวัฒนธรรม (cultural marker) เช่น เสื้อ หมวก การใช้ภาษาท่ีเป็น
ภาษาเฉพาะกลมุ่ เพือ่ บง่ บอกอัตลกั ษณว์ า่ เราคือใคร ยงั เป็นพ้ืนท่แี สดงให้เห็นถึงการต่อสู้เชงิ อ�ำนาจจาก
ชว่ งเวลาทซ่ี าํ้ ซากจำ� เจ สว่ นในเวลาปกตภิ ายใตก้ ารรวมตวั กนั นนั้ ยงั มกี ารสรา้ งบทสนทนาเกยี่ วกบั ฟตุ บอล
ข่าวคราวความเคลอื่ นไหวของทีม สญั ลกั ษณ์ สโลแกน การผลติ ซํ้าความเชื่อ ศาสดาของทมี ฟุตบอลที่ตน
ช่ืนชอบ เพ่อื แสดงถึงอัตลกั ษณ์ของกลุ่ม

เพอื่ ใหก้ ลมุ่ มคี วามเขม้ แขง็ ยงั มกี ารออกแบบใหเ้ กดิ การสรา้ งกจิ กรรมพบปะกนั ประจำ� ปี เชน่ การ
จัดพบปะสังสรรค์ (meeting) การเดินทางไปต่างจังหวัด การเตะฟุตบอล การมอบอุปกรณ์กีฬาให้กับ
โรงเรียนท่ีขาดแคลน อันจะท�ำให้กลุ่มมีความเข้มแข็งมากข้ึน และท�ำให้ลบภาพการรวมตัวกันในเชิงลบ
หายไปเมอื่ กลมุ่ เขม้ แขง็ ขนึ้ การรวมตวั กนั ยงั ผลใหก้ ลมุ่ สามารถสง่ ผลตอ่ การเรยี กรอ้ งและผลกั ดนั ใหส้ ถานี
โทรทัศน์เคเบิ้ลทีวี ถ่ายทอดการแข่งขันฟุตบอลได้อีกด้วย ซ่ึงแสดงให้เห็นถึงการเป็นกลุ่มแฟนท่ีมีความ
เขม้ แข็งอยา่ งสงู