Page 62 - สื่อศึกษา
P. 62
6-52 สือ่ ศกึ ษา
แนวทางการสอ่ื สารแบบมีส่วนร่วม (participatory communication) เปิดโอกาสใหก้ ลุ่มคนเข้ามามีส่วน
ร่วมในการเป็นผู้ส่ือสารได้เช่นกัน ผู้รับสารจากเดิมที่อาจถูกมองว่า อ่อนแอ ก็จะกลายเป็นผู้ส่งสาร และ
พัฒนาเป็นพลเมือง (citizen) นับต้งั แต่การมีสว่ นร่วมในการเปน็ ผูร้ บั สารหรือใช้สาร ระดบั การผลิต และ
ระดบั การกำ� หนดนโยบาย ดงั เชน่ งานของศศโสฬส จติ รวานชิ กลุ (2560) ศกึ ษาการพฒั นาเดก็ และเยาวชน
ในชุมชน งานของอภินันท์ ธรรมเสนา (2555) ศึกษากลุ่มชาติพันธุ์ยองกับการมีส่วนร่วมในการผลิตสื่อ
วทิ ยชุ ุมชน และงานของศิริมิตร ประพันธ์ุธรุ กิจ (2560) ซ่ึงศึกษาการพฒั นาให้ผู้พกิ ารทางการมองเห็นให้
เป็นผู้ผลติ เสยี งบรรยายภาพ
กิจกรรม 6.2.5
อัตลักษณ์ของคนพลดั ถิน่ ถกู กำ� หนดอยา่ งไร
แนวตอบกิจกรรม 6.2.5
คนพลัดถ่นิ คอื คนท่ีพลดั จากถ่ินทเ่ี ดมิ สว่ นใหญเ่ ป็นคนกล่มุ น้อย ท�ำใหด้ า้ นหนึ่งอตั ลกั ษณ์ของ
สงั คมมกั จะกำ� หนดภาพในเชงิ ลบ บางครง้ั กส็ รา้ งอคตใิ หแ้ กบ่ รรดาคนพลดั ถน่ิ แตใ่ นเวลาเดยี วกนั คนกลมุ่ น้ี
ก็พยายามสอ่ื สารเพือ่ สรา้ งอตั ลักษณ์ของตนในด้านบวก เชน่ กรณขี องคนมอญพลัดถ่ิน
เรื่องท่ี 6.2.6
แฟนศึกษา
แฟน (fandom) เป็นอีกหนึ่งแนวคิดส�ำคัญในช่วงหลังของการศึกษาผู้รับสาร ในความเป็นจริง
แฟนมีมานานแล้ว ในความหมายของการติดตามรายการ ติดตามศิลปินดาราต่างๆ แต่ความหมายของ
แฟนอาจมีนัยด้านลบ คือ การติดตามอย่างหลงใหลคล่ังไคล้ ขาดที่พ่ึงทางจิตใจ จึงต้องพ่ึงพิงใครหรือ
รายการใดรายการหนงึ่ แนวคดิ น้ีคอ่ นข้างเปน็ แนวคิดหลกั ในสังคม เหตุนีแ้ ฟนในลักษณะนี้มีแนวโน้มเป็น
ผรู้ บั สารที่ถูกกระท�ำ แต่อย่างไรกต็ ามในชว่ งทศวรรษท่ี 90 เฮนรี่ เจนกนิ ส์ (Henry Jenkins) ไดเ้ ขยี น
หนังสอื เรอ่ื ง เทคชวั ล์ โพเชอรส์ (Textual Poachers) (1992) และเสนอวา่ ผูร้ บั สารบางคนไดพ้ ฒั นาเปน็
แฟน ซง่ึ มลี กั ษณะกระตอื รอื รน้ ทงั้ การเขา้ มามสี ว่ นรว่ มในกจิ กรรมของสอ่ื มวลชน รวมตวั กนั เปน็ กลมุ่ หรอื
แฟนคลบั มีผลตอ่ การกำ� หนดเน้อื หาทศิ ทางของศลิ ปินหรอื รายการ และก้าวไปส่กู ารผลติ สือ่ เช่น การท�ำ
เพลงประจ�ำกลุ่ม การท�ำจดหมายข่าว การท�ำส่ือสังคมออนไลน์ แต่ทั้งนี้ เป้าหมายหลักของการสื่อสาร
