Page 57 - สื่อศึกษา
P. 57
ผู้รับสาร 6-47
ระดับทีส่ าม ตรรกะของมูลค่าแลกเปลีย่ นเชงิ สัญลักษณ์ (logic of symbolic exchange value)
ซงึ่ จะเกยี่ วขอ้ งกบั การทเ่ี ราเอาของไปใหก้ บั ผอู้ น่ื และของสง่ิ นน้ั กม็ คี วามหมายบางอยา่ งอยู่ เชน่ การใหข้ อง
ขวญั การใหแ้ หวน
ระดบั ท่สี ่ี ตรรกะของมลู คา่ เชงิ สญั ลกั ษณ์ (logic of sign value) จะหมายถงึ ส่งิ ของหรือวตั ถุท่ี
บริโภคถูกเปลี่ยนให้กลายเป็นสัญญะ (sign) ซึ่งจะมีความหมายมากไปกว่าตัวมันเอง เช่น เสื้ออาจมิได้
หมายความเพยี งแคส่ ง่ิ สวมใส่ แต่กลบั มีความหมายโดยนยั เม่ือตดิ ยหี่ ้อดังวา่ เปน็ สนิ ค้าช้นั สงู
เรื่องท่ี 6.2.5
อัตลักษณ์
อตั ลกั ษณห์ รอื ตวั ตน (identity) หรอื การบอกวา่ เราคอื ใคร เราตา่ งจากคนอน่ื อยา่ งไร อตั ลกั ษณ์
เปน็ ประเดน็ ท่ีสาขาต่างๆ ใหค้ วามสนใจศกึ ษาอย่างมาก ท้งั จิตวทิ ยา สังคมศาสตร์ และรวมถึงการส่อื สาร
และในชว่ งทศวรรษท่ี 1990 ประเดน็ เรอ่ื งอตั ลกั ษณก์ ลายเปน็ ประเดน็ ศกึ ษาทส่ี ำ� นกั วฒั นธรรมศกึ ษาใหค้ วาม
สนใจอยา่ งมาก ดา้ นหนง่ึ กเ็ นอ่ื งจากประเดน็ อตั ลกั ษณเ์ กยี่ วขอ้ งกบั อ�ำนาจและการกำ� หนดความหมายของ
ตัวคนและการต่อส้คู วามหมายของคน
ดว้ ยการศกึ ษาทหี่ ลากหลายทำ� ใหม้ มุ มองทม่ี ตี อ่ อตั ลกั ษณอ์ าจแตกตา่ งกนั กลา่ วคอื โดยทว่ั ไปการ
มองอัตลักษณ์อาจมองว่า คือ ตัวตนที่มีลักษณะเป็นหน่ึงเดียว เช่น อัตลักษณ์ความเป็นชาติ ความเป็น
เพศ ความเปน็ ไทย และทส่ี �ำคัญคือ มองอตั ลักษณเ์ ปน็ เรื่องธรรมชาติ เป็นเรอ่ื งท่ตี ดิ ตัวมาตั้งแต่เกดิ แต่
ส�ำหรบั สำ� นักวัฒนธรรมศกึ ษา แนวคิดของอัตลักษณ์กลบั มองว่า อตั ลักษณ์เปน็ สงิ่ ทีส่ รา้ งขึ้น (construct)
ขึน้ อยู่กับอำ� นาจวา่ ใครจะมอี �ำนาจกำ� หนดอัตลกั ษณ์
อำ� นาจในทน่ี ้ี หากพจิ ารณาจากกรอบแนวคดิ สำ� นกั มารก์ ซสิ ม์ (Marxism) เดมิ อาจมองถงึ อำ� นาจ
ของสงั คมและสถาบนั ต่างๆ ก�ำหนดความหมายตวั ตนของเรา เช่น หากเปน็ วยั รุน่ กค็ อื วัยอลวน วยั แห่ง
ความรนุ แรง วยั เปลยี่ นผา่ น โดยอาจใชค้ วามรจู้ ากศาสตรด์ า้ นจติ วทิ ยาวยั รนุ่ กำ� กบั ทำ� ใหผ้ คู้ นยอมรบั ความ
หมายของวัยรุ่นดังกล่าว แต่ส�ำหรับส�ำนักวัฒนธรรมศึกษากลับมองไปในอีกทิศทางหน่ึงว่า ปัจเจกบุคคล
หรอื ตวั วยั รนุ่ เองกย็ งั คงมอี ำ� นาจในการกำ� หนดความหมายของตนเองไดเ้ ชน่ กนั วยั รนุ่ จงึ อาจมคี วามหมาย
ตา่ งไปเป็นวัยสร้างสรรค์ นั่นกเ็ พราะการปฏเิ สธการมองคนวา่ หาใช่ผรู้ ับสารทเ่ี ฉอื่ ยชาไม่ แต่กลบั สามารถ
ตดั สินการกระทำ� ได้ด้วยตนเอง
อย่างไรก็ดี การตัดสินหรือก�ำหนดความหมายของตนเองนั้น หาใช่การมีอ�ำนาจเบ็ดเสร็จ
ไมแ่ ตห่ มายถึงการก�ำหนดความหมายนั้นยังคงอยู่ภายใต้กรอบอ�ำนาจที่สังคมหรือสถาบันต่างๆ ก�ำหนด
เช่นกัน น่ันก็คือ ขณะที่สังคมกำ� หนดความหมายว่า วัยรุ่นคือ วัยอลวน วัยแห่งความรุนแรง วัยเปล่ียน
