Page 56 - สื่อศึกษา
P. 56
6-46 สือ่ ศกึ ษา
ให้สูงขึ้นกลายมาเป็นเคร่ืองด่ืมส�ำหรับผู้มีเวลามีเงินและมีรสนิยมท่ีละเมียดละไม จุดที่น่าสนใจคือ ในเม่ือ
สังคมปัจจุบันชนช้ันกลางได้ก้าวมามีบทบาทสูงท�ำให้ชากลายเป็นส่ิงที่แสดงให้เห็นถึงรสนิยมของชนช้ัน
กลางแทนที่ชนชน้ั สูงทีบ่ รโิ ภคชาในอดีต
ผวู้ จิ ยั ยงั ชใี้ หเ้ หน็ วา่ รสนยิ มของชนชนั้ กลางไทยมลี กั ษณะทซี่ บั ซอ้ นยอ้ นแยง้ มที ง้ั การชน่ื ชอบใน
มาตรฐานสากลแต่ก็ต้องมีอตั ลกั ษณ์เฉพาะตัว ชอบความเรียบงา่ ยแตก่ ็ต้องมีรสนิยมแหง่ สุนทรยี ะ และชา
จีนและฝร่งั จึงกลายมาเป็นค�ำตอบ ในดา้ นหน่งึ ชาก็เรยี กรอ้ งการชงทมี่ ีมาตรฐาน การชงั่ ตวงวดั วิธีการชง
แต่ก็มีความหลากหลายของชาให้เลือกตามความชอบและอารมณ์ของผู้เสพท่ีไม่เพียงการด่ืมเพื่อความ
กระหาย แต่ต้องการจบิ อยา่ งชา้ ๆ เพอ่ื ตอบสนองความงามและสนุ ทรียะจากการได้เสพชาที่แตกต่าง
นอกจากน้ัน การดื่มชาของกลุ่มคนชั้นกลางทั้งชาจีนและชาฝรั่งมีเป้าหมายเพ่ือสร้างความแตก
ต่างของชนชนั้ โดยการใช้ทนุ ทัง้ เงินและทนุ วฒั นธรรม คอื ความรู้ เป็นตัวจกั รส�ำคัญในการดมื่ ทำ� ใหร้ ู้วา่
ชาประเภทใดที่ควรด่ืม ดื่มอย่างไร ในเวลาใด และมีข้ันตอนการดื่มอย่างไร ท�ำให้ต่างไปจากชนชั้นใช้
แรงงาน และแตกตา่ งไปจากกลุ่มคนช้นั กลางกลมุ่ อ่นื ๆ ท่ีอาจไม่ได้เลอื กด่มื ชา และไม่มีทุนดังกลา่ ว ย่งิ ไป
กวา่ นนั้ ยงั ยกระดบั การด่ืมไปเทียบเคยี งชนชัน้ สงู ท่ีเคยกุมอำ� นาจการด่ืมชาในอดตี ถงึ ปัจจุบนั การด่ืมชา
จึงเท่ากับเติมพลังอ�ำนาจในตัวตนในฐานะการสร้างความแตกต่างว่า เราคือใคร อยู่ในสถานภาพใด และ
การยกระดบั ชนชน้ั ไดด้ ว้ ย แตต่ อ้ งไมล่ มื วา่ ในทา้ ยทส่ี ดุ อำ� นาจของชากย็ งั กำ� หนดความหมายบางอยา่ งให้
แกช่ นชนั้ ด้วย
ความซบั ซอ้ นของงานของบรู ด์ เิ ยอ และโบดรยิ ารด์ มจี ดุ รว่ มกนั ตรงเนน้ การบรโิ ภค และการบรโิ ภค
น้ันมิได้เป็นส่ิงที่มนุษย์มีอิสระท้ังหมด ด้านหน่ึงก็ตกอยู่ภายใต้อ�ำนาจท่ีก�ำหนด ขณะที่โบดริยาร์ดสนใจ
อ�ำนาจเชิงสัญญะ บูร์ดิเยอก้าวไปมากกว่า สัญญะ แต่ให้ความสนใจโครงสร้างทุกอย่างที่ต่างพากันหล่อ
หลอมวถิ ชี วี ติ ของมนษุ ยใ์ หม้ จี รติ เปน็ ไปตามชนชน้ั สงั คม ทวา่ ภายใตอ้ ำ� นาจทง้ั หมดนน้ั ปจั เจกชนกย็ งั คง
พอมีทางท่ีจะต่อสู้ต่อรองการบริโภคได้บ้าง แต่ก็มิได้ง่ายดายนัก และส่วนใหญ่ก็อาจเลือกบริโภคส่ือเพ่ือ
ผลิตซาํ้ ชนช้ันของตน
กิจกรรม 6.2.4
ตรรกะการบริโภคบนแนวคดิ ของ โบดริยาร์ด อธิบายไวอ้ ย่างไร
แนวตอบกิจกรรม 6.2.4
โบดรยิ ารด์ อธิบายวา่ การบริโภคของมนุษยน์ น้ั มดี ้วยกนั ส่รี ปู แบบ คือ
ระดับแรก ตรรกะของมูลค่าใช้สอย (logic of use value) ให้ความสนใจต่อการบริโภคเพ่ือใช้
สอยจรงิ ๆ
ระดบั ทส่ี อง ตรรกะของมลู คา่ แลกเปลย่ี น (logic of exchange value) จะหมายถงึ การใชส้ ง่ิ ของ
เปน็ ตวั แลกเปลยี่ นระหว่างมนุษย์ เชน่ การเอาของไปขายให้กบั อกี คน หรือการใชเ้ งินเพ่ือเปน็ ตัวกลางใน
การแลกเปล่ยี นของกนั
