Page 51 - สื่อศึกษา
P. 51
ผ้รู บั สาร 6-41
ในเวลาไล่เลี่ยกัน แจนิซ แรดเวย์ (Janice Radway) ได้ศึกษาการอ่านนิยายโรมานซ์ของสตรี
และคน้ พบดว้ ยวา่ การอา่ นนยิ ายของผหู้ ญงิ มลี กั ษณะพเิ ศษบางอยา่ ง เชน่ การอา่ นเปน็ พธิ กี รรมเพอื่ บรรลุ
ความรสู้ กึ บางอยา่ ง อา่ นเปน็ ประจำ� ประหนง่ึ การสวดมนต์ วธิ กี ารอา่ นมกั จะอา่ นตอนจบเพอ่ื ความปรารถนา
ตอ่ ความสุขในตอนจบ
นอกจากนั้นแรดเวย์ได้ผนวกแนวคิดจิตวิเคราะห์ของฟรอยด์อธิบายความปรารถนาความร่ืนรมย์
ของสตรีว่า เป้าหมายการอ่านนิยายก็เนื่องจากเด็กทุกคนต้องการความรักจากแม่ วิธีการตอบสนองมีได้
หลากวิธี เช่น การหาผู้หญิงอ่ืนมาทดแทน การแสวงหารักจากผู้ชาย และเม่ือสองกรณีดังกล่าวไม่ตอบ
สนองได้ นวนิยายจึงเป็นค�ำตอบท่ีดีที่สุด เพราะเธอจะได้จินตนาการไปกับตัวนางเอกในนิยายท่ีจะได้รับ
ความรักจากพระเอกและเป็นสิ่งท่ีสังคมยอมรับ เหตุน้ี นิยายโรมานซ์จึงเท่ากับเป็นพื้นท่ีแห่งการหลบหนี
จากชีวิต (escapism) และทำ� ให้สตรีได้เข้ามาอ่านและโลดแล่นไปสู่จินตนาการ แนวคิดนี้อาจต่างไปจาก
วธิ ีคดิ ของเอยี น อัง
นอกจากงานวจิ ยั ดา้ นโทรทศั นแ์ ละนยิ ายแลว้ นติ ยสารยงั เปน็ สงิ่ ทนี่ กั วชิ าการใหค้ วามสนใจศกึ ษา
เพราะเป็นสื่อท่ีผู้หญงิ มักจะนยิ มใชแ้ ละเปน็ สื่อทผ่ี ลติ เพื่อผหู้ ญงิ โดยตรง แจนิซ วินชิป (Janice Winship)
ศึกษานิตยสารสตรีและพบว่า ตัวเนื้อหานิตยสารประกอบด้วยความบันเทิงและข้อแนะน�ำต่างๆ ท่ีเป็น
ประโยชนก์ บั สตรี เชน่ การทำ� อาหาร การดแู ลครอบครัว แฟชั่น ทำ� ใหน้ ติ ยสารสตรมี ีหน้าท่ที ้งั การผลิตซ้ํา
ความเปน็ หญงิ ในสงั คมชายเปน็ ใหญ่ และในเวลาเดยี วกนั กท็ ำ� ใหผ้ หู้ ญงิ เรยี นรวู้ า่ จะเอาชวี ติ รอดจากสงั คม
ชายเป็นใหญ่ได้อย่างไร การท�ำหน้าที่เป็นการเติมเต็มความฝันของสตรี การรวมกลุ่มกันในจินตนาการ
สร้างความรสู้ กึ ของความเป็นเพื่อน
ในขณะที่งานด้านโทรทัศน์ นิยาย และนิตยสารค่อนข้างเป็นส่ือท่ีใกล้ชิดกับสตรี สื่อภาพยนตร์
ดเู หมอื นเปน็ สอ่ื ทหี่ า่ งไปจากผหู้ ญงิ ดา้ นหนง่ึ กเ็ นอ่ื งจากสอื่ ดงั กลา่ วเปน็ สอ่ื ทม่ี กั ผลติ โดยผชู้ าย การบรโิ ภค
สื่อกเ็ ป็นพนื้ ท่นี อกบ้าน ทมี่ ักเป็นพ้ืนทข่ี องชายมากกว่าหญิง นักวิชาการดา้ นภาพยนตร์และสตรีนยิ ม คือ
ลอร่า มัลวีย์ (Laura Mulvey) จงึ วเิ คราะห์ส่ือภาพยนตรว์ ่า ก�ำลังผลิตซาํ้ อุดมการณ์ชายเป็นใหญ่ โดย
เฉพาะการจ้องมองแบบชาย (male gaze) กลา่ วคือ ในโลกภาพยนตร์จะเปน็ โลกที่ผู้หญิงเปน็ เพียงวัตถุ
และถูกจอ้ งมอง ทัง้ จากตวั ละครชาย ตากลอ้ ง/ผกู้ ำ� กับ และทา้ ยสดุ คือ ตัวผูช้ มหรือผรู้ บั สารก็จะตอ้ งสตรี
ในภาพยนตรเ์ ชน่ กนั และทงั้ น้ี การจอ้ งมองสตรใี นภาพยนตรก์ ม็ กั จะถกู ทำ� ใหผ้ หู้ ญงิ กลายเปน็ เพศทอ่ี อ่ นแอ
ถกู กระท�ำ ดังเช่น การใชภ้ าพด้วยเลนสซ์ อฟต์ การกำ� หนดตวั ละครสตรตี ้องถอดเสื้อผ้า การเปน็ เหยอื่
มัลวีย์ ยังใช้แนวคิดของฟรอยด์เรื่อง ความสุขจากการมอง (scopophilia) อธิบายว่า ในโลก
ภาพยนตร์ ผชู้ ายจะเปน็ ผมู้ องและผหู้ ญงิ เปน็ วตั ถุ ซง่ึ จะสรา้ งความสขุ ใหก้ บั ผจู้ อ้ งมองทเ่ี ปน็ ผชู้ าย อยา่ งไร
ก็ดีในช่วงหลังเริ่มเกิดค�ำถามตามมาว่า ไม่เสมอไปท่ีการมองในภาพยนตร์จะมีลักษณะดังกล่าว ผู้รับสาร
บางคนก็อาจมองหรือตีความหมายแตกต่างกันก็เป็นได้ รวมไปถึงนักวิชาการส�ำนักเควียร์ (Queer)
ซ่ึงสนใจประเด็นเรื่องเพศที่สามก็พิจารณาว่า บางครั้ง ผู้ชายก็อาจเป็นวัตถุทางเพศให้กับสตรีและเพศที่
สามไดเ้ ช่นกัน
