Page 49 - สื่อศึกษา
P. 49
ผ้รู ับสาร 6-39
room) ในงานนน้ั ชใี้ หเ้ ห็นว่า นอกจากผ้รู ับสารที่มคี วามแตกต่างกันด้าน เพศ อายุ ชนชน้ั ส่งผลต่อการ
เปิดรบั ชมโทรทัศน์ที่แตกตา่ งกนั แลว้ ยังเกย่ี วข้องกับมิตอิ ำ� นาจ โทรทัศน์เปน็ เสมือนเคร่อื งมือแห่งอำ� นาจ
ทัง้ การครอบง�ำและการตอ่ รอง เช่น การควบคุมรีโมตคอนโทรล ดังเชน่ ภายใต้บรบิ ทของสังคมชายเป็น
ใหญ่ท่ีหาเล้ียงครอบครัว ผู้ชายจึงมีอ�ำนาจของการครอบง�ำรีโมตมีการวางแผนการชมโทรทัศน์อย่างเป็น
ระบบ การชมโทรทศั นก์ เ็ พอื่ ความผอ่ นคลาย ตา่ งไปจากผหู้ ญงิ ทน่ี อกจากไรอ้ �ำนาจแลว้ การรบั ชมโทรทศั น์
ของผู้หญงิ จงึ มีลักษณะของการรบั ชมในลกั ษณะร้สู กึ ผดิ เม่ือต้องเปดิ โทรทศั น์ การไม่ไดถ้ อื รโี มต และหาก
รับชมก็ต้องท�ำงานบ้านไปพร้อมกับการรับชม แต่ในบางกรณีผู้หญิงก็ต่อรองอ�ำนาจการชมโทรทัศน์ได้
เชน่ กนั เชน่ ในยามทลี่ ะครเรอ่ื งโปรดอวสาน การศกึ ษาการชมโทรทศั นจ์ งึ จะทำ� ใหเ้ หน็ การผลติ ซา้ํ และการ
ต่อรองในเชิงอ�ำนาจทปี่ รากฏในพน้ื ท่ีบา้ น
สมสุข หินวิมาน (2558) น�ำแนวคิดของมอร์เลย์มาประยุกต์กับการรับชมโทรทัศน์ในสังคมไทย
งานของสมสขุ ชใี้ หเ้ หน็ วา่ ผรู้ บั สารทม่ี คี วามแตกตา่ งกนั จะมพี ฤตกิ รรมการรบั ชมและตคี วามหมายไมเ่ หมอื น
กนั โดยศกึ ษาบรบิ ทของการชมโทรทศั นใ์ นครวั เรอื นทม่ี คี วามแตกตา่ งกนั ถงึ 7 พน้ื ที่ ประกอบดว้ ย ผชู้ าย
ผหู้ ญงิ เดก็ วยั รนุ่ สาวใช้ คนเมอื งและชนบท ทง้ั หมดนจ้ี ะเปดิ รบั สอ่ื โดยมคี วามเกยี่ วขอ้ งกบั ประเดน็ อำ� นาจ
กรณีแรกวิถีคนชนบทการดูโทรทัศน์อาจจะเปิดโทรทัศน์และไฟเพียงดวงเดียวดูอย่างเงียบๆ
บางคร้ังการชมโทรทัศน์ก็จะเปิดกว้างส�ำหรับเพื่อนบ้านคนในชุมชนร่วมรับชม แต่ส�ำหรับคนเมืองการดู
โทรทศั นจ์ ะแตกตา่ งกนั คอื เปดิ โทรทศั นเ์ สยี งดงั เปดิ ไฟสวา่ งไสวและการรบั ชมเปน็ ปจั เจกมากกวา่ ในดา้ น
การอา่ นความหมาย พบวา่ ผชู้ มทอ่ี ยใู่ นเมอื งจะเปดิ รบั ชมรายการโทรทศั นโ์ ดยเฉพาะละครทตี่ า่ งจากคนใน
ชนบท และมองละครทคี่ นชนบทนยิ มเสมอื นละครนาํ้ เนา่ เพราะเนน้ การชงิ รกั หกั สวาท แตส่ ำ� หรบั คนเมอื ง
แลว้ ละครทช่ี อบกลบั จะคอ่ นขา้ งเนน้ ความเปน็ คนชนั้ กลาง พระเอกหลอ่ นางเอกสวย ถา่ ยท�ำในตา่ งประเทศ
การชมโทรทศั นจ์ งึ ดเู หมอื นการผลติ ซํา้ ความแตกตา่ งของคนเมอื งและชนบท
ในกรณีของมิติทางเพศ ผู้ชายก็มีอ�ำนาจในการก�ำหนดและถือรีโมตโทรทัศน์เช่นเดียวกันกับ
มอร์เลย์ ผู้ชายมักจะวิพากษ์วิจารณ์การชม ในขณะท่ีผู้หญิงมีอ�ำนาจค่อนข้างน้อยในการรับชมโทรทัศน์
และพ้ืนที่ห้องนั่งเล่นก็เป็นพ้ืนท่ีผลิตซํ้าให้เห็นว่า ผู้หญิงควรจะดูแลบ้าน ท�ำงานไปพลางเหลือบตาชมไป
พลาง อย่างไรก็ดกี ย็ ังพบการต่อรองอำ� นาจได้บ้างหากสถานภาพของสตรไี ม่ตา่ งกบั สามี
ไม่ต่างไปจากผู้สูงอายุ อ�ำนาจการชมโทรทัศน์ก็อาจลดน้อยลง การถือรีโมตและการเลือกรับชม
มกั จะอยใู่ นมือลูกหลานมากกวา่ แตก่ ระนัน้ ก็ตามบริบทของสงั คมไทยที่เคารพผู้อาวุโส การดูโทรทศั น์จึง
ไมใ่ ชอ่ ำ� นาจทเ่ี บด็ เสรจ็ เทา่ ไรนกั ผมู้ อี าวโุ สนอ้ ยจงึ ตอ้ งนอ้ มตวั ผา่ นหนา้ จอโทรทศั น์ และหลายครงั้ ผอู้ าวโุ ส
กย็ งั สามารถส่ังการลกู หลานเปล่ียนช่องได้ สว่ นสาวใชด้ เู หมือนเปน็ บุคคลทีม่ ีอำ� นาจนอ้ ยสดุ ในการเปิดรบั
ชม เหลา่ นี้ แสดงใหเ้ หน็ วา่ พน้ื ทค่ี รวั เรอื นเปน็ พนื้ ทก่ี ารปะทะกนั ของอำ� นาจ และผรู้ บั สารกต็ อ้ งตอ่ สตู้ อ่ รอง
อำ� นาจดงั กล่าว
นอกเหนอื จากงานของสมสขุ แลว้ ยงั มงี านของวสนั ต์ ปญั ญาแกว้ (2543) ไดข้ ยายการศกึ ษาการ
รับชมโทรทัศน์จากพื้นท่ีครอบครัวในบ้านสู่พื้นท่ีข้างถนนในจังหวัดเชียงใหม่ ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่า
ภายใต้พน้ื ที่ขา้ งถนนผรู้ บั สารทเี่ ป็นกลุม่ พอ่ คา้ แมค่ ้ากม็ วี ธิ กี ารบรโิ ภคโทรทศั น์ที่แตกตา่ งกัน ดังเช่น กรณี
แรก กลุม่ ผูห้ ญิงกบั การบรโิ ภคขา่ วข่มขืนและละครโทรทัศน์ และกรณีทสี่ องคอื บรรดานกั พนันบอล
