Page 47 - สื่อศึกษา
P. 47
ผ้รู ับสาร 6-37
กม็ กี ารแตง่ เตมิ สสี นั และสรา้ งความเปน็ วรี บรุ ษุ ใหก้ บั ผกู้ ำ� กบั และชาวตา่ งชาตบิ างคน ยง่ิ กวา่ นน้ั ยงั เปน็ การ
กดทบั สตรไี ทย เชน่ ภาพของการโคลสอปั ไปทเ่ี รอื นรา่ งของผหู้ ญงิ การใชภ้ าพมมุ สงู ถา่ ยภาพออ้ ยในทนี่ อน
แสดงถงึ ความเหยียดหยามดูหมิน่
ในขณะท่ีงานท้ังหมด ศึกษาการก�ำหนดความหมายโดยใช้ท่าทีหรือมุมมองของคนภายนอกเป็น
ตัวก�ำหนด และเนน้ อุดมการณ์เพียงอุดมการณเ์ ดียว แตส่ ำ� หรบั งานของ สิรมิ าภรณ์ คุม้ ทุกข์ (2561) ได้
ศึกษาภาพตัวแทนของชาวไทยภูเขาบนภาพยนตร์ โดยจ�ำแนกเป็นสามกลุ่ม คือ คนอื่นก�ำหนดโดยมอง
ด้วยความเป็นอ่ืน คนอ่ืนก�ำหนดโดยพยายามมองอย่างเข้าใจ และคนในหรือคนชาวเขาเป็นผู้ก�ำหนดเอง
เมอ่ื อำ� นาจการกำ� หนดความหมายตา่ งกนั ไปสามกลมุ่ ยงั ผลใหต้ วั บทมคี วามแตกตา่ งกนั ตามแตอ่ ดุ มการณ์
ทก่ี ำ� หนดตา่ งกนั ตงั้ แตค่ วามเปน็ อน่ื ความดอ้ ยพฒั นา ตลก ไรก้ ารศกึ ษา ภาพเหลา่ นม้ี กั จะเปน็ ภาพยนตร์
ที่ผลิตข้ึนจากคนนอกภายใต้อุดมการณ์ชาตินิยม ส่วนภาพยนตร์ที่คนนอกเร่ิมท�ำความเข้าใจกับชาวเขา
และคนในผลติ เองน้ัน กลับนำ� เสนอความเป็นวฒั นธรรมยอ่ ย ความเปน็ มนุษย์ ประวตั ิศาสตรข์ องการตอ่ สู้
และศักดศิ์ รขี องชาวเขา
เม่อื กา้ วสชู่ ว่ งการถอดรหสั ความหมาย โดยกลุ่มชาวเขาซ่งึ มคี วามแตกต่างกันตามแต่ละเผา่ พันธ์ุ
และประสบการณ์ท�ำให้การถอดรหัสก็มีความต่างกันไปด้วย เม่ือรับชมภาพยนตร์ไทยกลุ่มแรก ผู้รับสาร
ค่อนข้างต่อต้านความหมายของผู้สร้างท่ีเป็นคนไทยและไม่มีประสบการณ์กับคนภูเขา ท้ังกรณีของการ
เหมารวมชาวไทยภเู ขาทเ่ี ปน็ แบบเดยี วกนั การพดู ไมช่ ดั และสง่ ผลตอ่ การถกู ลอ้ การเปน็ ตวั ตลก และตอก
ยาํ้ อคติ สว่ นในกรณขี องภาพยนตรท์ ค่ี นไทยสรา้ งโดยพยายามทำ� ความเขา้ ใจกลมุ่ ชาวไทยภเู ขา คอื อาขา่
ผนู้ า่ รกั กพ็ บวา่ ให้การยอมรบั มากกวา่ แต่ในบางฉากของภาพยนตรก์ ็พบการต่อรอง เช่น กรณขี องการ
ขายสินค้าของชาวเขามิได้เป็นการบังคับแต่เป็นการหารายได้ และกรณีภาพยนตร์ท่ีชาวเขาสร้างเอง คือ
ม้งสงครามวรี บรุ ุษ ผู้รบั สารก็มคี วามหลากหลาย หากเป็นการมองมง้ ในแง่บวก เช่น ฉลาด กล้าหาญ รกั
พวกพ้อง กจ็ ะไดร้ ับการยอมรบั แตห่ ากเปน็ การนยิ ามวา่ มง้ เปน็ คอมมิวนิสต์ กจ็ ะไดร้ บั การตอ่ รองความ
หมายวา่ เป็นเครอ่ื งมือทางการเมืองของรัฐในยคุ อดีต และหากมองว่า ม้ง คอื แมว้ กจ็ ะต่อตา้ น เพราะ
เป็นการเรยี กบนความดถู ูกเหยยี ดหยาม
งานการศกึ ษาทง้ั หมด แสดงใหเ้ หน็ ถงึ ดา้ นหนง่ึ สอ่ื กำ� ลงั ผลติ ซาํ้ อดุ มการณอ์ ำ� นาจ ไมว่ า่ จะเปน็ สอ่ื
บันเทิงหรือสาระ แต่ในเวลาเดียวกันผู้รับสารก็ไม่จ�ำเป็นต้องถอดรหัสความหมายไปตามอ�ำนาจท่ีก�ำหนด
น้ันเสมอไป ยิ่งผู้รับสารมีประสบการณ์ความรู้ความเชี่ยวชาญตรงกับประเด็นท่ีก�ำหนดนั้นก็ยิ่งท�ำให้
ผู้รับสารสามารถอ่านความหมายได้ตรงกันข้ามหรือต่อรองความหมายอันแสดงพลังของผู้รับสารท่ีมี
ศกั ยภาพ
กิจกรรม 6.2.2
จงอธิบายแนวคดิ การเข้ารหัสและถอดรหัสของสจว๊ ต ฮอลล์ ให้เข้าใจพอสังเขป
