Page 18 - ภาษาถิ่นและวรรณกรรมท้องถิ่นไทย
P. 18
8-8 ภาษาถ่ินและวรรณกรรมท้องถน่ิ ไทย
เรื่องท่ี 8.1.1
ตัวอักษรท่ีใช้บันทึก
ในการบนั ทกึ วรรณกรรมทอ้ งถน่ิ ภาคอสี านซง่ึ มเี รอื่ งราวตา่ งๆ มากมายหลายประเภทดงั จะกลา่ ว
ตอ่ ไปนั้น ชาวอสี านนิยมบันทึกลงในเอกสารใบลาน ผ่านกรรมวิธี “การจาร” ซึ่งชาวอีสานนิยมใช้จาร
ลงบนใบลานมากกวา่ สมดุ ขอ่ ยหรอื สมุดไทย ตัวอกั ษรท่ชี าวอสี านใชบ้ นั ทกึ น้นั ในอดตี จะใชอ้ ักษรทอ้ งถ่ิน
ท่ีตา่ งไปจากอักษรไทยในภาคกลางซ่งึ มีอยู่ 2 ชนดิ ไดแ้ ก่ “อกั ษรธรรม” และ “อกั ษรไทยน้อย”
อักษรธรรมและอักษรไทยน้อย เป็นอักษรท่ีใช้บันทึกเฉพาะภาษาอีสานหรือภาษาลาวและภาษา
บาลเี ทา่ นนั้ ไมน่ ยิ มบนั ทกึ ภาษาไทยกลาง อกั ษรธรรมนถี้ า้ อยใู่ นภาคอสี านนยิ มเรยี กวา่ “อกั ษรธรรมอสี าน”
สว่ นในประเทศสาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว นยิ มเรยี กวา่ “อกั ษรธรรมลาว” หรอื อาจเรยี กเปน็
กลางๆ ว่า “อักษรธรรม” หรอื “ตวั ธรรม” เช่นเดียวกนั ท้งั ภาคอสี านและ สปป.ลาว อกั ษรธรรมอสี านน้ี
มกี ระจายอยทู่ วั่ ไปตามพน้ื ทจ่ี งั หวดั ตา่ งๆ ในภาคอสี านทกุ จงั หวดั หรอื ภมู ภิ าคอน่ื ของไทยทมี่ กี ลมุ่ ชนอสี าน
หรอื ลาวอพยพย้ายถน่ิ ไป
1. อักษรธรรมอีสาน
อกั ษรธรรมอสี าน เปน็ ตวั อกั ษรทมี่ รี ปู ลกั ษณะทก่ี ลมคลา้ ยกบั อกั ษรธรรมลา้ นนา หรอื ตวั เมอื ง หรอื
เรยี กอกี อยา่ งหนง่ึ วา่ อกั ษรยวนเปน็ อยา่ งมาก จะแตกตา่ งกนั บา้ งบางตวั เทา่ นน้ั สาเหตทุ ค่ี ลา้ ยกนั เปน็ เพราะ
อักษรธรรมอีสานนั้นได้รับอิทธิพลและสืบทอดมาจากอักษรธรรมล้านนาแห่งอาณาจักรล้านนา ซ่ึงมี
พฒั นาการมาจากอกั ษรมอญโบราณแหง่ อาณาจกั รหรภิ ญุ ชยั ดงั ท่ี ธวชั ปณุ โณทก (2540, น. 54) กลา่ ววา่
เม่ือศึกษารูปแบบของอักษรตัวธรรมท่ีใช้ในภาคอีสานและล้านช้างแล้วพบว่ามีรูปแบบคล้ายกับอักษรยวน
หรืออักษรตัวเมืองในภาคเหนือ ซ่ึงทั้งอักษรตัวธรรมและอักษรตัวยวนในภาคเหนือน้ันได้สืบทอดมาจาก
อกั ษรมอญโบราณทหี่ รภิ ญุ ชยั นนั่ คอื อกั ษรมอญหรภิ ญุ ชยั พทุ ธศตวรรษที่ 18 (ครสิ ตศ์ ตวรรษที่ 12) เปน็ ตน้
แบบของอักษรธรรมล้านนาและอักษรธรรมอีสาน และภายหลังอักษรธรรมล้านนาและอักษรธรรมอีสาน
ไดพ้ ฒั นาแตกตา่ งกนั ออกไปหลายประการ เชน่ อกั ษรธรรมลา้ นนาไดเ้ พม่ิ ไมก้ ำ� กบั เสยี งวรรณยกุ ต์ ไมห้ า้ ม
(ระหา้ ม) หรือเครอ่ื งหมายกำ� กับเสยี งตวั พยัญชนะ (ธวชั ปณุ โณทก, 2553, น. 193) ซึง่ อักษรธรรมอสี าน
ไมม่ โี ดยเฉพาะเครอ่ื งหมายวรรณยกุ ต์ แตใ่ นสมยั หลงั อาจจะพบวา่ มกี ารเพม่ิ เครอ่ื งหมายวรรณยกุ ตเ์ ขา้ มา
ใชใ้ นการเขยี นบา้ ง อาจเพราะไดร้ บั อทิ ธพิ ลจากภาษาไทยปจั จบุ นั เพอ่ื ใหง้ า่ ยตอ่ การอา่ นและตคี วามหมาย
อกั ษรธรรมอสี านนม้ี กี ารบนั ทกึ เรอ่ื งราวตา่ งๆ มากมายนอกเหนอื จากเรอื่ งเกย่ี วกบั ศาสนาแลว้ ยงั
มกี ารบนั ทกึ เรอื่ งราวเกยี่ วกบั ทางโลกหรอื ศาสตรต์ า่ งๆ เชน่ ตำ� รายา โหราศาสตร์ ตำ� นานบา้ นตำ� นานเมอื ง
นิทานพ้นื บา้ น ผญาภาษิต คาถาอาคม ประเพณีพิธกี รรม เป็นตน้
