Page 84 - ทฤษฎีและการวิจารณ์ภาพยนตร์
P. 84
8-74 ทฤษฎีและการวิจารณภ์ าพยนตร์
ในการลงโทษตัวละคร ภาพที่ถูกใช้เป็นเคร่ืองมือในการแปลงการลงโทษจากขนบของสังคมในเร่ืองต่างๆ
ซงึ่ เปน็ สภาวะนามธรรม ออกมาเปน็ “รปู ธรรม” เชน่ การใชเ้ ทคนคิ ภาพสโลวโ์ มชนั่ ขยายเวลาในการลงโทษ
ในภาพยนตร์ให้นานกว่าโลกจริง ภาพสโลวโมช่ันของเหล่าโจรที่ถูกต�ำรวจล้อมวิสามัญอย่างช้าๆ ค่อยๆ
ตาย เลอื ดคอ่ ยๆ ไหลทะลกั ออกมาจากร่าง ขณะที่รา่ งค่อยๆ ทรดุ ตัดสลบั กบั ภาพแม่ของคนรา้ ยท่กี รีด
ร้องอย่างใจจะขาด หรือการใช้เทคนิคในการตัดต่อวนภาพการลงโทษน้ันกลับมาอีกซํ้าแล้วซํ้าเล่า ขณะ
เดียวกันภาพก็สามารถถูกใช้เป็นเคร่ืองมือให้ผู้ชมได้รับรู้ได้ว่าความส�ำเร็จ หรือสังคมท่ีเขาใฝ่ฝันถึง
อนั เปน็ สภาวะนามธรรมนน้ั จะกลายเปน็ รปู ธรรมผา่ นภาพเสมอื นจรงิ เชน่ ไร เชน่ การฉายภาพของตวั ละคร
ทป่ี ระสบความสำ� เรจ็ ในการตอ่ สู้ อยหู่ อ้ มลอ้ มผคู้ นทแ่ี สดงความยนิ ดี ความรสู้ กึ ดใี จทฉ่ี าบอยบู่ นใบหนา้ ของ
ตัวละคร หรอื การสรา้ งบรรยากาศของสังคมตามอดุ มคตทิ ผ่ี ชู้ มใฝ่ฝันถงึ
ในท่ีน้ีสามารถสรุปความสัมพันธ์ระหว่างแนวคิดการเล่าเรื่องและแนวคิดอุดมการณ์ไว้ ณ ที่น้ีว่า
การเลา่ เรอื่ งนนั้ ทำ� หนา้ ทใ่ี นฐานะของเครอื่ งมอื หรอื กลไกทถี่ กู ใชใ้ นการควบคมุ สงั คมผา่ นการผลติ และผลติ ซาํ้
อดุ มการณต์ ่างๆ
อลั ธแู ซร์ นกั คดิ คนส�ำคญั ซง่ึ ศกึ ษาเรือ่ งอดุ มการณไ์ ดใ้ หน้ ยิ ามไวว้ า่ ชดุ ความคดิ หรอื กรอบวิธที ไ่ี ด้
รับการติดตั้งไว้เพ่ือท�ำความเข้าใจตัวเรา โลกและสังคม อุดมการณ์เป็นผลผลิตจากระบบจิตส�ำนึก ท่ีมี
กระบวนการผลิต (production) และกระบวนการผลิตซํ้า (reproduction) โดยอุดมการณ์นั้นมิใช่ส่ิงที่
ลอ่ งลอย เปน็ เพยี งแตแ่ นวคดิ ทเ่ี ปน็ นามธรรมเทา่ นนั้ แตจ่ ะแสดงออกมาในรปู ธรรมอยา่ งการปฏบิ ตั กิ าร กจิ กรรม
ในชีวติ ประจ�ำวนั
การเล่าเร่ืองในภาพยนตร์มีกลวิธีในการประกอบสร้างอุดมการณ์ ไม่ว่าจะเป็นการสร้างพื้นท่ี
ทมี่ กี ารผสมผสานระหวา่ งความจรงิ กบั จนิ ตนาการ การทำ� ใหเ้ รอื่ งทเ่ี ลา่ นนั้ เปน็ เปน็ ทย่ี อมรบั กนั โดยทว่ั ไป
หรือท�ำให้ดูราวกับเป็นธรรมชาติ (naturalization) การท�ำกรณียกเว้น (exceptional case) ให้เป็น
ข้อเท็จจริงทั่วไป (generalization) หรือการใช้ภาพและการตัดต่อเพ่ือการลงโทษหรือให้รางวัล
กิจกรรม 8.3.3
จงอธบิ ายความพันธร์ ะหว่างการเล่าเร่ืองในภาพยนตร์กับอดุ มการณ์
แนวตอบกิจกรรม 8.3.3
การเลา่ เรอื่ งนน้ั ทำ� หนา้ ทใ่ี นฐานะของเครอื่ งมอื หรอื กลไกทถี่ กู ใชใ้ นการควบคมุ สงั คมผา่ นการผลติ
และผลติ ซา้ํ อดุ มการณต์ า่ งๆ การเลา่ เรอื่ งในภาพยนตรม์ กี ลวธิ ใี นการประกอบสรา้ งอดุ มการณห์ ลายวธิ ี ไม่
ว่าจะเป็นการสร้างพื้นท่ีที่มีการผสมผสานระหว่างความจริงกับจินตนาการ การท�ำให้เรื่องที่เล่าน้ันเป็นท่ี
ยอมรับกันโดยท่ัวไป หรือท�ำให้ดูราวกับเป็นธรรมชาติ (naturalization) การท�ำกรณียกเว้น (excep-
tional case) ให้เป็นข้อเท็จจริงทั่วไป (generalization) หรือการใช้ภาพและการตัดต่อเพ่ือการลงโทษ
หรือให้รางวลั
