Page 133 - องค์การและการจัดการและการจัดการทรัพยากรมนุษย์
P. 133

การจัดองค์การ 4-5

เร่อื ง​ที่ 4.1.1
ความ​หมายแ​ ละ​ความ​สำคัญข​ อง​การจ​ ดั ​องค์การ

       องค์การ (Organization) เป็น​ที่​รวม​ของ​กลุ่ม​บุคคล​ซึ่ง​ปฏิบัติ​งาน​ร่วม​กัน​โดย​มี​เป้า​หมาย​หรือ​วัตถุประสงค์​
ที่​ต้องการ​บรรลุ​ร่วม​กัน องค์การ​เป็น​ไป​ได้​ทั้ง​องค์การ​ที่​เป็น​ทางการ​และ​องค์การ​ที่​ไม่​เป็น​ทางการ โดย​องค์การ​ที่​เป็น​
ทางการ (formal organization) จะ​มี​การ​กำหนด​กฎ​เกณฑ์ ระเบียบ​การ​ปฏิบัติ​งาน การ​แบ่ง​งาน​ตาม​ตำแหน่ง​หน้าที่​
และค​ วามร​ ับผ​ ิดช​ อบ การก​ ำหนดค​ วามส​ ัมพันธ์ร​ ะหว่างง​ าน การก​ ำหนดช​ ่องท​ างการส​ ื่อสาร การก​ ำหนดส​ ายง​ าน หน่วย​
งานบ​ งั คบั บ​ ญั ชา ตลอดจ​ นก​ ารก​ ำหนดร​ ะดบั ช​ ัน้ ห​ รอื ส​ ายก​ ารบ​ งั คบั บ​ ญั ชาส​ ำหรบั ป​ ฏบิ ตั ง​ิ านแ​ ตล่ ะส​ ว่ นง​ านไ​วอ​้ ยา่ งช​ ดั เจน
ผู้ท​ ี่อ​ ยู่ใ​นห​ น่วยเ​หนือห​ รืออ​ ยู่ใ​นต​ ำแหน่งส​ ูงก​ ว่าจ​ ึงม​ ีอ​ ำนาจอ​ ย่างเ​ป็นท​ างการใ​นก​ ารบ​ ังคับบ​ ัญชาผ​ ู้ท​ ี่อ​ ยู่ใ​นต​ ำแหน่งท​ ี่ต​ ่ำ​
กว่า การ​ปฏิบัติง​ าน​ตลอด​จน​ความ​สัมพันธ์ท​ ี่เ​กิด​ขึ้น​ใน​การป​ ฏิบัติ​งานจ​ ึง​เป็นค​ วาม​สัมพันธ์​ที่​เป็นท​ างการต​ ามต​ ำแหน่ง​
และอ​ ำนาจ​หน้าที่แ​ ละก​ ฎ​เกณฑ์ท​ ี่ไ​ด้​กำหนด​ไว้ โดย​ปราศจากค​ วาม​สัมพันธ์ส​ ่วน​ตัว​ในก​ าร​ทำงาน

       ในข​ ณะท​ ี่อ​ งค์การ​ที่ไ​ม่เ​ป็น​ทางการ (informal organization)  ความส​ ัมพันธ์​ระหว่างผ​ ู้​ปฏิบัติง​ านจ​ ะเ​ป็น​ไป​
ตาม​ความ​ต้องการข​ อง​สมาชิกใ​น​องค์การ ซึ่ง​จะ​มี​การ​ติดต่อ​สัมพันธ์แ​ ละ​รวม​กลุ่ม​กัน​โดย​อาศัย​ความ​สัมพันธ์​ส่วน​ตัว
ความ​สัมพันธ์​ระหว่าง​กัน​ที่​เกิด​ขึ้น​จึง​เกิด​จาก​ปัจจัย​ทาง​สังคม​ที่​บุคคล​ต้องการ​ติดต่อ​สัมพันธ์​ตาม​ความ​ต้องการ​ของ​
ตน​อย่าง​อิสระ​มากกว่า​เป็น​ความ​สัมพันธ์​แบบ​ทางการ​ตาม​สาย​งาน องค์การ​แบบ​ไม่​เป็น​ทางการ​จึง​เป็น​เสมือน​เงา​ของ​
องค์การท​ ี่เ​ป็นท​ างการ กล่าวค​ ือ ในอ​ งค์การท​ ุกแ​ ห่งย​ ่อมม​ ีค​ วามเ​ป็นท​ างการต​ ามก​ ฎร​ ะเบียบ สายง​ าน อำนาจห​ น้าที่แ​ ละ​
ความ​รับ​ผิด​ชอบ​ซึ่ง​องค์การ​ได้​กำหนด​ไว้ แต่​เมื่อ​บุคคล​ปฏิบัติ​งาน​ร่วม​กัน​ย่อม​จะ​เกิด​ความ​สัมพันธ์​ที่​ไม่​เป็น​ทางการ​
หรือค​ วามสัมพันธ์​ส่วน​ตัว ไม่​ว่า​จะเ​ป็น ความเ​ป็นเ​พื่อนร​ ่วม​งาน ความส​ นิท​สนมช​ อบพอ ความส​ นใจ​ใน​กิจกรรม​บาง​
อย่างร​ ่วมก​ ัน การม​ ีค​ วามเ​ชื่อแ​ ละท​ ัศนคติร​ ่วมก​ ัน ฯลฯ ซึ่งค​ วามส​ ัมพันธ์ส​ ่วนต​ ัวด​ ังก​ ล่าวไ​ม่ว​ ่าจ​ ะเ​ป็นไ​ปใ​นร​ ูปแ​ บบห​ รือ​
ลักษณะ​ใดเ​ท่ากับว​ ่า​ได้เ​กิด​องค์การท​ ี่​ไม่เ​ป็นท​ างการซ​ ้อน​ขึ้น​ใน​องค์การ​ที่​เป็นท​ างการ

       การ​บริหารอ​ งค์การ​ให้​เกิดป​ ระสิทธิภาพ​และ​ประสิทธิผล​นั้น ผู้​บริหารห​ รือผ​ ู้จ​ ัดการ​ต้อง​อาศัยห​ ลัก​การจ​ ัดการ​
หลาก​หลาย​ประการ การ​จัด​องค์การ (Organizing) ก็​ถือ​เป็น​หลัก​การ​ที่​สำคัญ​ประการ​หนึ่ง​ของ​การ​จัดการ (Man-
agement) ดัง​จะ​เห็น​ได้​จาก​ผล​งาน​ของ​นัก​วิชาการ​ที่​มีชื่อ​เสียง​หลาย​ท่าน​ที่​ได้​อธิบาย​เกี่ยว​กับ​หลัก​การ​จัดการ​ไว้ ดัง​
เช่น POSDCoRB ของ​ลเู ธอร์ กู​ลคิ (Luther Gulick) และล​ นิ ดอลล์ เออ​ ร​ว์ คิ (Lyndall Urwick) ซึ่ง​ได้​อธิบายบ​ รรดา
​หลัก​การ​หรือ​หน้าที่​ของ​ผู้​บริหาร​หรื​อผู้​จัดการ​ไว้​ว่า​จะ​ต้อง​ประกอบ​ด้วย ​การ​วางแผน (Planning) การ​จัด​องค์การ
(Organizing) การ​จัดการ​บุคคล (Staffing) การ​อำนวย​การ (Directing) การ​ประสาน​งาน (Coordinating) การ​
รายงาน (Reporting) และ​การ​งบ​ประมาณ (Budgeting) หรือ POCCC ขอ​งอ​อง​รี ฟา​โยล์ (Henri Fayol) ที่​
ประกอบ​ด้วย​การ​วางแผน (Planning) การ​จัด​องค์การ (Organizing) การ​สั่ง​การ (Command) การ​ประสาน​งาน
(Coordination) และ​การ​ควบคุม (Control) หรือ POSDC ของ​ฮา​โร​ลด์ คูน​ส์ (Harold Koontz) และ​ไซ​เรย์​
โอดอ​ ลเนลล์ (Cyrey O’ Donnell) ที่ป​ ระกอบด​ ้วยก​ ารว​ างแผน (Planning) การจ​ ัดอ​ งค์การ (Organizing) การ​จัดการ​
บุคคล (Staffing) การ​อำนวยก​ าร (Directing) และ​การค​ วบคุม (Controlling) ดัง​นั้นจ​ ากต​ ัวอย่างห​ ลักก​ ารจ​ ัดการข​ อง​
นักว​ ิชาการข​ ้างต​ ้นจ​ ะเ​ห็นไ​ด้ว​ ่าการจ​ ัดอ​ งค์การถ​ ือเ​ป็นห​ ลักก​ ารส​ ำคัญป​ ระการห​ นึ่งข​ องก​ ารบ​ ริหารห​ รือก​ ารจ​ ัดการ ซึ่งใ​น​
บาง​ตำรา​อาจ​เรียก​หลัก​การ​จัดการ​ต่างๆ เหล่า​นั้น​เป็น​หน้าที่​หรือ​กระบวนการ​จัดการ โดย​ใน​ส่วน​ของ​ความ​หมาย​และ​
ความ​สำคัญ​ของก​ าร​จัดอ​ งค์การน​ ั้น มีด​ ัง​รายล​ ะเอียด​ต่อ​ไป​นี้

ลิขสิทธ์ขิ องมหาวิทยาลยั สุโขทยั ธรรมาธิราช
   128   129   130   131   132   133   134   135   136   137   138