Page 8 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 8
2-6 การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
เร่ืองที่ 2.1.1
คำจ ำกัดค วาม ความส ำคัญ เป้าหมายและแนวคดิ ข องก ารปอ้ งกนั โรค
1. คำจำกดั ความข องก ารป ้องกนั โรค
ปัจจุบันโรคติดต่อยังคงเป็นปัญหาที่สำคัญในด้านสาธารณสุข แต่ความสำคัญของปัญหามีแนวโน้มลดลง
ซึ่งตรงกันข้ามกับโรคไม่ติดต่อซึ่งมีความสำคัญของปัญหาและมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น การป้องกันโรคไม่ว่า จะเป็น
โรคต ดิ ตอ่ ห รอื โรคไมต่ ดิ ตอ่ จ ะม พี ืน้ ฐ านม าจ ากห ลกั ก ารเดยี วกนั นัน่ ค อื การป อ้ งกนั โรคม กั ม พี ืน้ ฐ านม าจ ากก ารพจิ ารณา
ธรรมชาติข องก ารเกิดโรค นั้นๆ โดยอ าจเป็นการป ้องกันโรคโดยเน้นช ุมชน บุคคล และเวลาในการเกิดโรค
การป้องกันโรค หมายถึง การขจัดหรือยับยั้งพัฒนาการของโรครวมถึงการประเมินและการรักษาเฉพาะ
เพื่อดำเนินการกับพัฒนาการของโรคในทุกระยะ (Edelman & Mandle, 1994: 15) หรือการป้องกันโรค หมายถึง
การลดห รือกำจัดความเจ็บป่วยด ้วยโรคใดโรคหนึ่งและส ถานการณ์โดยการด ำเนินการท ี่มีสัมฤทธิผ ล (Efficacy)
2. ความส ำคญั ของก ารป ้องกนั โรค
1) การป้องกันโรคทำให้ชุมชนมีความต้านทานโรค ลดพฤติกรรมเสี่ยงต่อโรคของคนในชุมชน กำจัด
สิ่งที่เป็นสาเหตุโดยตรง หรือการค้นหาสิ่งที่เป็นสาเหตุในชุมชน แล้วกำจัดหรือทำลายให้หมดไป รวมถึงการควบคุม
สิ่งแวดล้อมไม่ให้เอื้ออ ำนวยต่อการเกิดโรค โดยก ารป รับปรุง เปลี่ยนแปลงห รือท ำลายส ิ่งคุกคามต่างๆ
2) การป้องกันโรคทำให้บุคคลและครอบครัวไม่ได้รับผลกระทบจากโรค หรือหากได้รับจะลดน้อยลง
ซึ่งอาจจะทำให้หายจากโรค ตาย พิการ หรือป ่วยเรื้อรังได้
3. เปา้ ห มายของก ารป้องกันโรค
1) เพื่อก ำจัด หรือล ดสาเหตุของโรคท ั้งโรคต ิดต่อและโรคไม่ติดต่อให้ห มดไปห รือให้ค งเหลือน้อยที่สุด
2) ลดจ ำนวนประชากรที่ไวต ่อโรค
3) ยับยั้งก ารแพร่ก ระจายของโรค
4) ลดผลกระท บต่อส ุขภาพจากการเจ็บป่วยเล็กน ้อย เจ็บป ่วยเรื้อรัง พิการ หรือตาย
4. แนวคดิ การป้องกันโรค
การป้องกันโรคมักใช้ควบคู่ไปกับการส่งเสริมสุขภาพ การควบคุมโรค และการฟื้นฟูสภาพ เนื่องจากมี
ความเหลื่อมซ้อนกันของแนวคิด และกลวิธีที่ใช้ ทั้งนี้เป็นไปตามธรรมชาติและระยะของการเกิดโรคในมนุษย์
ซึ่งการเกิดโรคเป็นการเสียสมดุลของปัจจัยค น หรือช ุมชนกับสิ่งท ี่ทำให้เกิดโรค และสิ่งแวดล้อม โดยก ารป ้องกันแ ละ
ควบคุมโรคมีความหมายที่ครอบคลุมกิจกรรมต่างๆ ที่กระทำและมีวัตถุประสงค์เพื่อลดปัจจัยเสี่ยงเฉพาะโรคบาง
โรค หรือเพื่อหนุนปัจจัยที่มีผลช่วยลด ความไวของการติดเชื้อ ตลอดจนการหยุดการลุกลามของโรค สำหรับกรณี
ที่เกิดโรคแล้ว และอาจหมายรวมถึงการฟื้นฟูสภาพสำหรับกรณีที่มีการสูญเสียของอวัยวะจากการเกิดโรค ทั้งนี้
สามารถแ บ่งการป้องกันแ ละควบคุมโรค และส่วนที่เกี่ยวเนื่องกับการส่งเสริมสุขภาพ และการฟ ื้นฟูสภาพ ตามร ะยะ
ของการเกิดโรค การป้องกันโรคแบ่งอ อกเป็นร ะดับต่างๆ ได้ด ังนี้
ลิขสิทธ์ิของมหาวิทยาลัยสุโขทยั ธรรมาธิราช
