Page 87 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 87
ปัจจัยที่ม ีอ ิทธิพลต ่อภ าวะสุขภาพของป ระชากร 3-33
3) สถานการณด์ ้านประชากร ครอบครัวและก ารอ พยพย้ายถิ่น เป็นการว ิเคราะห์เกี่ยวกับก ารเปลี่ยนแปลง
ของโครงสร้างประชากร เช่น การเปลี่ยนแปลงส ู่ส ังคมสูงอ ายุ เป็นต้น ส่วนในเรื่องครอบครัวจะพิจารณาถึงโครงสร้าง
ครอบครวั สมั พนั ธภาพในค รอบครวั แ ละแ บบแผนก ารเลีย้ งด บู ตุ ร สำหรบั ก ารอ พยพย า้ ยถ ิน่ น ัน้ ตอ้ งพ จิ ารณาถ งึ ท ศิ ทาง
ของก ารย้ายถิ่น เช่น การอพยพย ้ายถ ิ่นจ ากชนบทม าสู่เมือง การอ พยพของแรงงานต่างด้าวเข้ามาในประเทศ เป็นต้น
4) คุณภาพชีวิต ซึ่งประกอบด้วย ค่านิยมการบริโภคและการดำรงชีวิต ความเชื่อ วัฒนธรรม และศาสนา
ซึ่งจะส ะท้อนให้เห็นถึงแ นวโน้มค ุณภาพช ีวิตรวมถ ึงฐานท ี่มาข องการแสดงออกซึ่งพ ฤติกรรมต่างๆ
5) ส่ิงแวดล้อมในการดำรงชีวิต ประกอบด้วย (1)โครงสร้างพื้นฐาน ได้แก่ การคมนาคมขนส่ง การติดต่อ
สื่อสาร การส าธารณูปโภค (2) ความห ลากหลายท างช ีวภาพของค นในส ังคม (3) สิ่งแวดล้อม ได้แก่ มลพิษท างอ ากาศ
ทางน้ำ ทางเสียง สารอันตราย ของเสียอ ันตราย (4) สุขาภิบาลส ิ่งแวดล้อม ได้แก่ สุขาภิบาลท ี่อ ยู่อาศัย ความป ลอดภัย
ในก ารทำงาน ความป ลอดภัยของอ าหารแ ละน้ำ มูลฝอยแ ละส ิ่งป ฏิกูล
6) การเมืองและก ารป กครอง ประกอบด้วย การกร ะจาย อำนาจส ู่ท้องถิ่น ระบบการเมือง และระบบบ ริหาร
งานข องร ัฐ ในด ้านก ารพ ัฒนาร ะบบร าชการ ประสิทธิภาพของร ะบบร าชการแ ละค วามโปร่งใสข องก ารด ำเนินง านภ าคร ัฐ
7) เทคโนโลยี ประกอบด ้วย พัฒนาการข องเทคโนโลยี ประสิทธิภาพก ารใช้ การกร ะจ าย ความเสมอภ าคแ ละ
การเข้าถึง
ปจั จยั ด า้ นร ะบบบ รกิ ารส ขุ ภาพ ระบบบ ริการส ุขภาพเป็นอ ีกป ัจจัยห นึ่งท ีม่ อี ิทธิพลต ่อส ุขภาพ เนื่องจากบ ริการ
สุขภาพนั้นส ามารถช่วยล ดการส ัมผัสก ับปัจจัยเสี่ยง และล ดความร ุนแรงของการเกิดโรคแ ละความพ ิการ รวมถ ึงเป็น
การป ้องกันก ารเกิดโรคด ้วย ระบบบ ริการส ุขภาพท ี่ด ี ควรเป็นร ะบบท ี่ผ ู้รับบ ริการเข้าถ ึงได้ส ะดวก ครอบคลุมประชากร
ทุกก ลุ่ม มคี ุณภาพแ ละป ระสิทธิภาพ และม กี ารจ ัดบ ริการท ีค่ ลอบ ค ลุมท ั้งในร ะดับป ฐมภ ูมิ ทุติยภ ูมแิ ละต ติยภ ูมิ รวมถ ึง
มีก ารส่งต่อก ารรักษาพ ยาบาลในสถานบริการแต่ละระดับอย่างเป็นข ั้นตอนที่เหมาะส ม มีความเชื่อมโยงก ารให้บ ริการ
ระหว่างภาคร ัฐแ ละเอกชน เพื่อประโยชน์สูงสุดข องผ ู้รับบริการ ภายใต้ทรัพยากรที่เหมาะสม ดังนั้น ในก ารพิจารณา
ปัจจัยด ้านร ะบบจ ะพิจารณาโดยแ บ่งอ อกเป็น 3 ส่วน ดังนี้
1) ปจั จยั น ำเขา้ ในท นี่ หี้ มายถ งึ ทรพั ยากรส ขุ ภาพ ไดแ้ ก่ (1) กำลงั ค นด า้ นส ขุ ภาพ ทรี่ วมถ งึ ป รมิ าณจ ำแนกต าม
ประเภทบ ุคลากร การผลิตและพ ัฒนา การสูญเสีย และการกร ะจาย (2) สถานบ ริการด ้านสุขภาพ โดยพ ิจารณาจ ำแนก
ตามสังกัดภ าครัฐ/เอกชน การกระจ ายสถานบริการสุขภาพ (3) เทคโนโลยีด ้านสุขภาพ ได้แก่ คุณภาพยาแ ละเวชภัณฑ์
การกระจายเทคโนโลยีท างการแพทย์และส าธารณสุข และ(4) รายจ่ายด ้านสุขภาพ ได้แก่ รายจ ่ายด้านส ุขภาพในภาพ
รวม รายจ่ายส ุขภาพภาครัฐ รายจ ่ายส ุขภาพภาคเอกชนและครัวเรือน
2) การบรหิ ารจดั การ ได้แก่ การจ ัดบริการสุขภาพ ในมุมมองประเภทแ ละระดับของก ารให้บริการ
3) สมรรถนะของระบบบริการสุขภาพ ได้แก่ การเข้าถึงบริการ (ความครอบคลุมของหลักประกันสุขภาพ
อัตราการใช้บ ริการส ุขภาพ) ประสิทธิภาพและคุณภาพของการให้บริการสุขภาพ (การร ับผ ู้ป ่วยไว้ร ักษาในโรงพ ยาบาล
วันนอนเฉลี่ยของผู้ป่วยใน ความจำเป็นในการใช้ทรัพยากรรักษาผู้ป่วย) และความเป็นธรรมของบริการ (ความเป็น
ธรรมข องก ารใชบ้ ริการส ุขภาพ ความเป็นธ รรมข องก ารใหบ้ ริการส ุขภาพ ความเป็นธ รรมข องผ ลลัพธข์ องบ ริการส ุขภาพ
และความเป็นธ รรมของภาระร ายจ่ายส ุขภาพ)
เมื่อพ ิจารณาค วามเชื่อมโยงข องป ัจจัยท ี่ม ีผ ลต ่อส ุขภาพ รวมถ ึงอ าจส ่งผ ลกร ะท บท ั้งในเชิงบ วกแ ละล บต ่อก ัน
ทั้งนีเ้มื่อพ ิจารณาถ ึงน ้ำห นักค วามส ำคัญข องแ ต่ละป ัจจัยน ั้น มรี ายงานก ารศ ึกษาข องห น่วยง านส ุขภาพในส หรัฐอเมริกา
พบว่า ต้นเหตุข องก ารเสียช ีวิตข องป ระชากรในส หรัฐอเมริกา ร้อยล ะ 50 มาจากพ ฤติกรรมแ ละร ้อยล ะ 40 มีส าเหตุ
จากปัจจัยทางด้านสิ่งแวดล้อม ที่เหลือร้อยละ 10 เสียชีวิตเพราะได้รับการช่วยเหลือทางด้านสุขภาพไม่เพียงพอ ซึ่ง
สอดคล้องกับการศึกษาในประเทศแคนาดา ที่พบว่า ถึงแม้จะใช้ทรัพยากรไปถึงร้อยละ 90 เพื่อดูแลรักษาพยาบาล
ลขิ สทิ ธ์ขิ องมหาวิทยาลยั สุโขทยั ธรรมาธริ าช
