Page 92 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 92

3-38 การ​ส่ง​เสริมสุขภ​ าพ​และก​ ารป​ ้องกัน​โรค

เรือ่ งท​ ี่ 3.3.3
การเ​ปลี่ยนแปลงพ​ ฤติกรรมแ​ ละ​วิถ​กี าร​ดำเนิน​ชวี ติ ​ทม​ี่ ี​ผล​ตอ่ ภ​ าวะ​สขุ ภาพ

       พฤติกรรม​สุขภาพ (Health Behavior) หมาย​ถึง การ​เปลี่ยนแปลง​ทาง​ด้าน​ที่​เกี่ยว​กับ​สุขภาพ​ซึ่ง​เกิด​ขึ้น​ทั้ง​
ภายใน และ​ภายนอก พฤติกรรม​สุขภาพ​จะ​รวม​ถึง​การ​ปฏิบัติ​ที่​สังเกต​ได้​และ​การ​เปลี่ยนแปลง​ใน​ที่​สังเกต​ไม่​ได้ แต่​
สามารถ​วัดไ​ด้ว​ ่า เกิด​ขึ้น เป็นการ​ปฏิบัติ​หรือก​ าร​แสดงออก​ของบ​ ุคคลใ​น​การกร​ ะท​ ำห​ รือ​งดเ​ว้นก​ ารกร​ ะ​ทำใ​น​สิ่ง​ที่​มี​ผล​
ต่อส​ ุขภาพ โดย​อาศัยค​ วาม​รู้ ความ​เข้าใจ เจตคติ และ​การป​ ฏิบัติต​ นท​ าง​สุขภาพท​ ี่เ​กี่ยวข้อง​สัมพันธ์ก​ ัน​อย่าง​เหมาะส​ ม
พฤติกรรมส​ ุขภาพ แบ่ง​ออก​เป็น 3 ประเภท ดังนี้

       1) 	 พฤติกรรมก​ ารป​ ้องกนั ​โรค หมาย​ถึง พฤติกรรม​ที่​ลด​โอกาสเ​สี่ยง​ต่อ​การเ​กิดโ​รค​ต่างๆ เช่น การ​ออกก​ ำลัง​
กาย ปฏิบัติต​ น​ให้ถ​ ูก​สุขลักษณะ การต​ รวจ​สุขภาพ​เป็น​ประจำท​ ุกป​ ี เป็นต้น

       2) 	 พฤติกรรม​เม่ือ​เจ็บ​ป่วย เป็นการ​ปฏิบัติ​เมื่อ​ร่างกาย​มี​อาการ​ผิด​ปกติ​หรือ​เจ็บ​ป่วย เช่น การ​เพิก​เฉย
การ​ถาม​เพื่อนฝ​ ูงเ​กี่ยว​กับอ​ าการ​ของต​ น การ​แสวงหาก​ ารร​ ักษาพ​ ยาบาล การห​ ลบห​ นีจ​ าก​สังคม เป็นต้น

       3) 	 พฤติกรรมบ​ ทบาทข​ อง​การเ​จ็บ​ปว่ ย เป็นการป​ ฏิบัติต​ ัวเ​มื่อ​ทราบผ​ ล​การ​วินิจฉัย​โรคแ​ ล้ว เช่น รับ​ประทาน​
ยา​ตาม​แพทย์​สั่ง การ​เลิกส​ ูบบ​ ุหรี่ เป็นต้น

       วิถีก​ ารดำเนนิ ชวี ติ (Lifestyle) หมาย​ถึง วิถี​ทางการใ​ช้​ชีวิต​ที่ข​ ึ้น​อยู่​กับ​แบบแผนพ​ ฤติกรรม​ที่​แตกต​ ่างก​ ัน ซึ่ง​
ถูกก​ ำหนดโ​ดยต​ ัวแปรต​ ่างๆ ทีม่​ อี​ ิทธิพลต​ ่อก​ ัน ได้แก่ บุคลิกข​ องค​ น ความเ​ชื่อ ค่าน​ ิยม ปฏิสัมพันธท์​ างส​ ังคม และส​ ภาพ​
ความ​เป็น​อยู่​ทาง​เศรษฐกิจ​สังคม ซึ่ง​ผลก​ระ​ทบ​ต่อ​เนื่อง​ถึง​พฤติกรรม​สุขภาพ​เป็น​ปัจจัย​ที่​สำคัญ​ยิ่ง​ต่อ​ภาวะ​สุขภาพ​
อนามัย​ของค​ นใน​สังคม ซึ่งจ​ ะ​มีก​ าร​เปลี่ยนแปลงไ​ปต​ ามก​ าล​เวลาแ​ ละ​พัฒนาการข​ อง​สังคม

       โรค​จาก​วิถี​ชีวิต​หรือ​พฤติกรรมส​ ุขภาพ​ที่​ไม่​เหมาะ​สม ซึ่ง​ไม่​ได้​เกิด​จาก​การ​ติด​เชื้อ​โรค แต่​เกิด​มา​จาก​สาเหตุ​
การ​ใช้​วิถี​ชีวิต​ที่​ไม่​ถูก​ต้อง​นั้น เกิด​จาก​การ​บริโภค​อาหาร​ที่​ไม่​ถูก​ต้อง ขาด​การ​ออก​กำลัง​กาย สูบ​บุหรี่ ดื่ม​เหล้า และ​
กิน​ผัก​ผล​ไม้​น้อย ทำให้​ป่วย​เป็น​โรค​หัวใจ โรค​หลอด​เลือด​สมอง โรค​มะเร็ง โรค​เบา​หวาน โรค​ทาง​เดิน​หายใจ​อุด​กั้น​
เรื้อรัง และ​โรค​ความ​ดัน​โลหิต​สูง​มาก​ขึ้น จาก​การ​วิเคราะห์​ข้อมูล​จำนวน​และ​อัตรา​ตาย​ด้วย​โรค​ไม่​ติดต่อ​ที่​เป็น​ปัญหา​
สาธารณสุข​สำคัญ​ของ​ประเทศ เช่น โรค​หัวใจ​และ​หลอด​เลือด โรค​ความ​ดัน​โลหิต​สูง โรค​หัวใจ​ขาด​เลือด โรค​หลอด​
เลือด​สมอง (อัมพฤกษ์ อัมพาต) โรค​เบา​หวานแ​ ละอ​ ุบัติเหตุ​จากก​ าร​จราจร​ทางบ​ ก เป็นต้น จากร​ ายงาน​สถิติ​สาธารณสุข
พ.ศ. 2540-2549 พบ​ว่า จำนวน​และ​อัตรา​ตาย​ด้วย​โรค​มะเร็ง​และ​โรค​หัวใจ​ขาด​เลือด มี​แนว​โน้ม​เพิ่ม​สูง​ขึ้น ส่วน​
จำนวน​และ​อัตราต​ าย​ด้วย​โรค​หัวใจแ​ ละห​ ลอด​เลือด โรค​ความด​ ัน​โลหิตส​ ูง โรค​หลอด​เลือด​สมอง (อัมพฤกษ์ อัมพาต)
โรคเ​บาห​ วาน​และ​อุบัติเหตุ​จากก​ าร​จราจร​ทางบ​ ก​พบ​ว่า มี​แนว​โน้ม​ชะลอ​ตัว​ลง

       ประเทศไทยใ​นแ​ ต่ละ​ปี​จะ​มี​ผู้​เสีย​ชีวิต​ด้วยโ​รค​จาก​วิถี​ชีวิตด​ ังก​ ล่าว ประมาณ 1 ใน 4 ของจ​ ำนวนผ​ ู้​เสียช​ ีวิต​
ทั้งหมด ใน​ระดับ​โลก​พบ​ว่า การ​เสีย​ชีวิต​จาก​โรค​ดัง​กล่าว มี​จำนวน​ผู้​เสีย​ชีวิต​มากกว่า​ผู้​เสีย​ชีวิต​ด้วย​โรค​ติด​เชื้อ เช่น
โรคเ​อดส์ มาลาเรีย เป็นต้น ไป​แล้ว 2 เท่าต​ ัว นอกจากน​ ี้ องค์การ​อนามัย​โลก​ยัง​ระบุว​ ่า ใน​ปี 2548 ทั่วโ​ลก​มีผ​ ู้​เสีย​ชีวิต​
จาก​โรคจ​ าก​วิถีช​ ีวิต 35 ล้านค​ น หรือร​ ้อยล​ ะ 60 ของ​ผู้​เสีย​ชีวิต​ทั้งหมด 58 ล้านค​ น และห​ ากไ​ม่​เร่ง​แก้ไข คาดว​ ่า ใน​ปี
2558 จะม​ ีผ​ ู้เ​สียช​ ีวิต​จากโ​รคด​ ัง​กล่าว​เพิ่มข​ ึ้นร​ ้อยล​ ะ 17 หรือป​ ระมาณ 41 ล้านค​ น ซึ่ง​ประเทศไทยไ​ด้ก​ ำหนด​เป้า​หมาย​
หลักไ​ว้ใ​นแ​ ผนพ​ ัฒนาเ​ศรษฐกิจแ​ ละส​ ังคมแ​ ห่งช​ าติ ฉบับท​ ี่10 (พ.ศ. 2550-2554) และแ​ ผนพ​ ัฒนาส​ ุขภาพแ​ ห่งช​ าติฉ​ บับ​
ที่ 10 พ.ศ. 2550-2554 เพื่อล​ ด​ปัจจัย​เสี่ยง ภาวะโ​รค และภ​ าระ​ค่า​ใช้จ​ ่ายจ​ าก​โรค​ไม่ต​ ิดต่อเ​รื้อรัง​ดังก​ ล่าว

                             ลขิ สทิ ธ์ขิ องมหาวิทยาลยั สุโขทัยธรรมาธริ าช
   87   88   89   90   91   92   93   94   95   96   97