Page 230 - อาหารและโภชนบำบัด
P. 230
13-34 อาหารแ ละโภชนบำบัด
2. การจดั อ าหารใหผ้ ปู้ ว่ ยทอ่ี ย่ใู นระหวา่ งการรกั ษา
ลักษณะของอ าหารที่จัดให้ส ำหรับผู้ป ่วยที่อยู่ในระหว่างการร ักษาแบ่งเป็นกล ุ่มตามช นิดของการร ักษา
2.1 การจ ดั อ าหารส ำหรบั ผ ปู้ ว่ ยท ไ่ี ดร้ บั ก ารฉ ายแ สง ผปู้ ว่ ยท ไี่ ดร้ บั ก ารฉ ายแ สง บรเิ วณศ รี ษะ ลำค อ การฉ ายแ สง
นั้นอาจมีผลกระทบต่อเยื่อบุช่องปาก ทำให้มีอาการเจ็บปาก เคี้ยว กลืนอาหารลำบาก น้ำลายแห้ง ผู้ป่วยที่ฉายแสง
บริเวณใกล้หลอดอาหาร เช่น บริเวณ ลำคอ เต้าน ม ช่องอ ก อาจจ ะม ีผ ลกร ะทบต ่อหลอดอาหาร ทำให้มีอาการเหมือน
มีก ้อนม าบ ังป ิดท างเดินอ าหารไว้ ทำให้ผ ู้ป ่วยร ู้สึกเหมือนค อตีบก ลืนอ าหารล ำบากม าก บางค รั้งแ ม้แต่น ้ำลายก ็ไม่อ ยาก
กลืนเพราะเจ็บ ดังน ั้น การจัดอาหารให้ผู้ป ่วยก ลุ่มน ี้ควรจะเป็นอ าหารท ี่อ่อน นุ่ม ลื่น กลืนง่าย มีน้ำส่วนประกอบมาก
เช่น อาหารปั่น โจ๊ก ข้าวต้มชนิดที่ต ้มจ นเละ อาหารประเภทเส้นท ี่ลื่น กลืนง่าย จะเป็นเส้นห มี่ เส้นใหญ่ บะหมี่ เกี่ยมอ ี๋
ขนมจีน สปาเกตตี ก็ได้ ซึ่งอ าหารเหล่าน ี้ให้ค ุณค่าส ารอ าหารป ระเภทค าร์โบไฮเดรต ซึ่งให้พ ลังงานแ ก่ร ่างกาย นอกจาก
นีย้ ังต ้องเสริมค ุณค่าอ าหารใหผ้ ูป้ ่วยไดร้ ับส ารอ าหารโปรตีนใหเ้พียงพ อ แหล่งโปรตีนท ีด่ แี ละห าง ่าย คือ ไข่ นม หรือเนื้อ
สัตว์ท ุกช นิด โดยเฉพาะเนื้อป ลา ซึ่งเป็นอ าหารท ี่อ ่อนน ุ่ม ต้องปรุงโดยว ิธีลวกห รือต ้ม หลีกเลี่ยงก ารใช้วิธีท อดห รือย ่าง
ที่จ ะแห้งแล้วแ ข็งซ ึ่งท ำให้ผู้ป ่วยกลืนล ำบาก ส่วนส ารอ าหารป ระเภทเกลือแร่แ ละวิตามินนั้น ได้จากผ ักและ ผลไม้ท ุก
ชนิด แต่ผ ลไม้ป ระเภทก ล้วยเช่น กล้วยน ้ำว้า ซึ่งห าได้ง ่ายในบ ้านเราแ ละย ังม ีค ุณค่าท างอ าหารม าก คือ กล้วยน ้ำว้า 100
กรัม จะให้พ ลังงาน 139 กิโลแคลอรี คาร์โบไฮเดรต 33.1 กรัม โปรตีน 1.1 กรัม เบต้าแ คโรทีน 54 ไมโครกรัม วิตามิน
ซี 11 มิลลิกรัม เป็นอ าหารที่ผู้ป ่วยก ลืนได้ง ่าย รับป ระทานส ะดวก หรือจ ะเป็นมะละกอก็ได้ แต่ถ้าผ ู้ป ่วยร ับป ระทานไม่
ได้อ าจใช้ว ิธีป ั่นเป็นน ้ำผ ลไม้ท ำให้ผ ู้ป ่วยก ลืนได้ง ่ายข ึ้น ส่วนอ าหารท ี่ค วรห ลีกเลี่ยงในผ ู้ป ่วยก ลุ่มน ี้ค ือ อาหารท ี่ม ีร สจ ัด
อาหารร สเผ็ดทำให้แสบป าก อาหารร้อน อาหารที่แข็งแ ห้ง ทำให้กลืนล ำบาก
รายการอ าหารส ำหรับผ ปู้ ่วยโรคม ะเร็ง ระยะท ีฉ่ ายแ สงแ ละก ลืนล ำบาก สำหรบั ผ ูป้ ว่ ยท ีต่ ้องการพ ลังงาน 1,600
กิโลแคลอรี ใช้ร ายการอาหารแลกเปลี่ยน ซึ่งแ บ่งอ าหารอ อกเป็น 6 หมวด คือ ข้าวแป้ง ผัก ผลไม้ เนื้อสัตว์ ไขมัน และ
นม การมื้อแบ่งอาหารค วรมีมากกว่า 3 มื้อ เพราะผู้ป ่วยจะร ับป ระทานอ าหารได้ครั้งละไม่มากน ัก ตัวอย่างอ าหารที่จัด
ให้รับประทานใน 1 วัน มีด ังนี้
เช้า – โจ๊กไก่บ ด (ข้าวส วย 2 ทัพพี ไก่บด 2 ช้อนโต๊ะ)
- ไข่ล วก (ไข่ไก่ 1ฟอง)
- นมส ด 1 ถ้วย
ว่าง - สาคูเปียกล ำไย (สาคูเม็ดเล็ก 2 ช้อนโต๊ะ ลำไย 30 กรัม)
กลางว ัน – มกั กะโรน นี ำ้ ห มสู บั หรอื เกยี๋ มอ นี๋ ำ้ ห มสู บั (มกั กะโรน หี รอื เกีย๋ มอ ี๋ 1 ถว้ ย นำ้ มนั ½ ชอ้ นช า
หมูส ับ 2 ช้อนโต๊ะ แครอท 50 กรัม)
บา่ ย - กล้วยน ้ำว้า 1 ผล
เย็น - ข้าวต้มป ลา (ข้าวสวย 2 ทัพพี ปลา 2 ช้อนโต๊ะ นำม ัน ½ ช้อนชา)
- ไข่ล วก (ไข่ไก่ 1 ฟอง)
- มะละกอสุก (มะละกอ 100 กรัมห รือ 6 คำ)
ก่อนน อน - นมสด 1 แก้ว
ในกรณีท ี่ต้องการเพิ่มพ ลังงานเป็น 1,750 กิโลแคลอรี ให้เพิ่มนมสดจืดหรือน มถ ั่วเหลือง 1 แก้ว
2.2 การจ ัดอ าหารสำหรบั ผ ปู้ ่วยทร่ี กั ษาโดยก ารใหเ้คมีบำบดั ในก ารร ักษาโดยก ารให้เคมีบ ำบัดนั้น ผู้ป่วยบาง
รายอาจม ีอ าการขณะท ี่ให้ย าเคมีบำบัด คือ อ่อนเพลีย รู้สึกไม่มีแ รงอยากจะน อนพ ักผ ่อนต ลอดเวลา คลื่นไส้ อาเจียน
มึนศีรษะ ลุกไม่ขึ้น ไม่สามารถปฏิบัติภารกิจตามปกติได้ในระยะเวลาหนึ่ง ซึ่งอาจกินเวลาหลังจากให้ยาเคมีบำบัด
ลขิ สทิ ธขิ์ องมหาวิทยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธริ าช
