Page 9 - สังคมโลก
P. 9
แนวคิดและพัฒนาการข องรัฐ 3-7
โบสถ์นอกจากจะมีโครงสร้างการบังคับบัญชาที่เข้มแข็งและมีการครอบคลุมทุกพื้นที่แล้ว โบสถ์ยังสามารถ
สร้างรายได้แ ละค วามม ั่นคั่ง เช่น รายได้ที่ได้จากการบ ริจาคซึ่งเรียกเป็นร ายปีจ ากพ ระมหาก ษัตริย์แ ละขุนนางท ี่เรียก
ว่า “Benefice”1 และร ายได้อ ื่นท ี่มาจ ากค วามศ รัทธาข องศ าสนิก ชน ในก ารให้ศ ีล ให้พ ร (blessing) ทั้งร ายได้ด ังก ล่าว
ยังไม่ต้องเสียภาษีให้กับเจ้าของที่ดินในพื้นที่2 และในบางรายพระสังฆราชหรือมุขนายกก็อยู่ในฐานะเจ้าที่ดินด้วย
เสียเอง รายได้จึงมาจากทั้งกิจการของโบสถ์และรายได้จากที่ดิน ความมั่งคั่งนี้เองที่ทำให้เจ้าที่ดินเป็นนักบวชซึ่ง
สามารถจัดสร้างกองทัพไว้ดูแลที่ดินของต นเองได้
ประการต่อมา การผูกขาดการตีความพระคัมภีร์ไบเบิล ก่อนหน้าการแปลและตีพิมพ์พระคัมภีร์ไบเบิลเป็น
ภาษาถ ิ่นข องย ุโรปน ั้น พระค ัมภีร์ถ ูกบ ันทึกล งด ้วยล ายมือแ ละเป็นภ าษาล ะติน มแี ต่บ าทหลวงห รือพ ระในศ าสนาค ริสต์
เท่านั้นที่จะสามารถตีความและสั่งสอนได้ การเป็นผู้นำทางความคิดและการตัดสินใจของบาทหลวงก็อาศัยอำนาจ
ที่มาจ ากการตีความพ ระคัมภีร์ไบเบิล เมื่อประชาชนท ั่วไปไม่สามารถจะศ ึกษาภาษาละติน ย่อมไม่มีโอกาสท ี่จะท ้าทาย
การตีความของบ าทหลวงได้ บาทหลวงที่ถูกส่งมาประจำโบสถ์ย่อมเท่ากับผูกขาดการต ีความนั้นไปโดยอ ัตโนมัติ ทั้ง
กลไกก ารส ารภาพบ าปท ีท่ ำใหบ้ าทหลวงม คี วามใกลช้ ดิ สามารถเกบ็ งำค วามผ ดิ แ ละช ีน้ ำก ารด ำเนนิ ช วี ิตข องค นในช มุ ชน
ยิ่งทำให้อ ิทธิพลข องบ าทหลวงเพิ่มข ึ้นไปอีก
ประการสุดท้าย การเป็นทั้งที่มาและเจ้าของอำนาจทางโลกและอำนาจทางธรรมนั้น มาจากสาเหตุที่ว่าเมื่อ
พ ระสันตะปาปาเป็นต ัวกลางร ะหว่างพ ระผ ู้เป็นเจ้าและมนุษย์ ก็ย ่อมเท่ากับก ารเป็นผู้นำทางธ รรมห รือทางจ ิตว ิญญาณ
ด้วยโดยอ ัตโนมัติ แตน่ อกจากก ารเป็นผ ู้นำท างจ ิตว ิญญาณแ ล้ว โบสถย์ ังเปน็ ท ี่มาข องอ ำนาจท างโลกข องฝ ่ายอ าณาจักร
ด้วย เนื่องจากว่าเมื่อชาวยุโรปในสมัยกลางเกือบทั้งหมดเป็นคริสตศาสนิกชน และเมื่อโลกนี้ตามความเชื่อที่ปรากฏ
ในพระคัมภีร์ไบเบิลแล้วถูกสร้างโดยพระผู้เป็นเจ้า3 และถ ูกส่งม อบม ายังพระเยซูค ริสต์ และส ืบทอดมายังอ ัครสาวก
ปีเตอร์หรือเซนต์เปโตรผู้เป็นพระสันตะปาปาพระองค์แรก4 และส่งผ่านต่อมายังพระสันตะปาปาทุกพระองค์ การ
ตีความข้อความในพระคัมภีร์ไบเบิลในลักษณะนี้ทำให้โบสถ์สามารถอ้างถึงว่าที่มาของอำนาจปกครองของกษัตริย์
คริสเตียนท ุกพ ระองค์ย ่อมต ้องม าจ ากพ ระผ ูเ้ป็นเจ้า การป ระทานพ รจ ากพ ระผ ูเ้ป็นเจ้าจ ึงท ำใหก้ ษัตริย์ม พี ระร าชอ ำนาจ
และเมื่อพ ระส ันตะปาปาเป็นต ัวกลางข องพ ระผ ู้เป็นเจ้าก ับม นุษย์ อำนาจข องก ษัตริย์ค ริสเตียนจ ึงต ้องได้ร ับก ารร องรับ
จากโบสถ์ไปด ้วย หากม กี ษัตริย์ค ริสเตียนพ ระองคใ์ดก ระทำก ารต ่อต ้านโบสถก์ อ็ าจถ ูกพ ระส ันตะปาปาป ระกาศบ ัพพา-
ชน ยี กรร ม (excommunication) ได*้ ซึง่ จ ะก ลายเปน็ ข อ้ อ า้ งท ีด่ ที ีท่ ำใหข้ นุ นางส ามารถท ำร ฐั ประหาร เปลี่ยนต ัวก ษัตริย์
หรือแ ม้แต่เปลี่ยนว งศ์ก ษัตริย์ได้ในท ี่สุด
1 ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช ฝรั่งศักดินา กรุงเทพมหานคร นานมีบ ุ๊คส์ 2548 หน้า 35
2 เรื่องเดียวกัน หน้า 107
3 พระค ริสตธรรมค ัมภีร์ ปฐมก าล 1,1 หรือ Bible, Genesis 1,1.
4 เรือ่ งเดยี วกนั มทั ธวิ 16, 18-19 หรอื Ibid., Mathew 16, 18-19. จากขอ้ ความท วี่ า่ “18: ฝา่ ยเราบ อกท า่ นด ว้ ยว า่ ทา่ นค อื เปโตร และบ น
ศิลาน ีเ้ราจ ะส ร้างค ร ิสตจ ักรข องเราไว้ และป ระตแู ห่งน รกจ ะม ชี ัยต ่อค ร ิสตจ ักรน ั้นก ห็ ามิได”้ เน้นโดยผ ูเ้ขียน ข้อความด ังก ล่าวเป็นส ิ่งท ีพ่ ระเยซคู ริสต์
กล่าวกับพระอัครสาวกเปโตรหรือปีเตอร์ ประเด็นของการอ้างอิงอำนาจของโบสถ์ตั้งอยู่บนข้อความ ‘บนศิลา’ โดยตีความศิลานี้หมายถึงแผ่นดิน
ทั้งมวล และ “19: เรา จะม อบล ูกกุญแจข องอ าณาจักรแห่งส วรรค์ให้ไว้แก่ท่าน ท่านจ ะผ ูกมัดสิ่งใดในโลก สิ่งนั้นก็จ ะถูกม ัดในสวรรค์ และท ่านจะ
ปล่อยสิ่งใดในโลก สิ่งนั้นจะถูกปล่อยในสวรรค์” และการอ้างอำนาจของโบสถ์ยิ่งแสดงให้เห็นเด่นชัดขึ้นไปอีกเมื่อตีความข้อความถัดมาว่า การ
ผูกมัดหรือป ล่อยข องพระสันตะปาปาจะม ีผลต ่อสิ่งนั้นบ นส วรรค์ด้วย อำนาจด ังกล่าวจ ึงเป็นอ ำนาจท ี่พิเศษเฉพาะข องพระส ันตะปาปาเท่านั้น
*ซึ่งมีตัวอย่างเช่น กรณีพระจักรพรรดิเฮนรี่ที่ 4 แห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ (ค.ศ. 1084-1105) ในปัญหาเรื่องอำนาจเหนือรัฐ
บรรพชิต (ecclesiastical) หรือดินแดนที่ปกครองโดยพระที่อยู่ในจักรวรรดิว่าควรขึ้นตรงต่อองค์พระจักรพรรดิหรือขึ้นตรงต่อพระสันตะปาปา
ซึ่งนำไปสู่การประกาศบัพพาชียกรรมโดยพระสันตะปาปาเกรกอรี่ที่ 7 (ค.ศ. 1015-1085) ใน ค.ศ. 1080 หรือพระเจ้าจอห์นแห่งอังกฤษ (ค.ศ.
1199-1216) จากการพิพาทกันเรื่องก ารแต่งตั้งพระสังฆราชที่พ ระเจ้าจอหน์ต ้องการมีอำนาจแต่งตั้งพ ระส ังฆราชในราชอ าณาจักรข องตน ในข ณะท ี่
พระส ันตะปาปาต ้องการส งวนอ ำนาจด ังก ล่าวไวก้ ับต ัวพระอ งคเ์อง การพ ิพาทน ำไปส ูก่ ารท ีพ่ ระส ันต ป าป าอ ินโนเซนสท์ ี่ 3 (ค.ศ. 1160-1216) ประกาศ
บัพพาชน ียกรร มพ ระเจ้าจอห ์นใน ค.ศ. 1209
ลิขสิทธขิ์ องมหาวทิ ยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธิราช
