Page 17 - การเมืองการปกครองไทย หน่วยที่ 5
P. 17
โครงสร้าง และสถาบันการเมืองการปกครองของไทย 5-7
อาจท ำ�หน้าที่เฉพาะของแ ต่ละส่วน มิติที่ส อง ความเกี่ยวข้องเชื่อมโยงของส่วนต่างๆ เข้าด้วยก ัน ทั้งในด ้าน
การทำ�งานห รือทำ�หน้าที่การจัดองค์กรและด้านวัตถุประสงค์ จนก ลายเป็นการร่วมมือกันทำ�งานเพื่อนำ�ไปสู่
วตั ถปุ ระสงคร์ ว่ มก นั ห รอื อ ยา่ งเดยี วกนั และม ติ ทิ สี่ าม ความเปน็ ส ว่ นท ัง้ หมดจ ากท กุ ส ว่ นป ระก อบย อ่ ยๆ ระบบ
และโครงสร้างจ ึงค ่อนข้างม ีความซ ับซ้อนอยู่ภายใน และถ ้ามีส่วนย ่อยๆ อยู่ห ลากหลายมากเท่าใดร ะดับของ
ความซับซ ้อนหรือการเชื่อมโยงกันข องส ่วนต่างๆ ก็ย ิ่งม ีความซับซ ้อนม ากย ิ่งข ึ้น
ระบบ โครงสร้าง และสถาบัน มีความเกี่ยวข้องก ันอย่างใกล้ชิด ถ้าพ ิจารณาในภ าพรวมก ็อ าจมอ ง
เป็นสิ่งเดียวกัน แต่ถ้าพ ิจารณาแยกมิติด้านการทำ�งานหรือการทำ�หน้าที่ การเชื่อมโยงกันข องส่วนย่อยๆ และ
วัตถุประสงค์ในก ารท ำ�งานข องแ ต่ละส ่วนแ ละข องส ่วนร วมท ั้งหมดก ็จ ะแ ยกค วามเป็นเฉพาะด ้านอ อกได้ โดย
เฉพาะอ ย่างย ิ่ง คือ “การเป็นส ถาบัน” เกณฑ์ส ำ�คัญในก ารว ัดค วามเป็นส ถาบัน คือ การด ำ�รงอ ยู่อ ย่างต ่อเนื่อง
ยาวนานขององค์กรที่มีการจัดตั้งขึ้น ความยาวนานดังกล่าวอาจไม่ได้ยึดติดอยู่กับช่วงอายุของบุคคล
(generation) เพราะแ มบ้ ุคคลจ ะห มดอ ายุขัยห รือส ิ้นช ีวิตไปแ ล้ว “สถาบัน” กย็ ังค งด ำ�รงอ ยูไ่ดต้ ่อไป โดยก าร
สืบทอดของค นร ุ่นต ่อๆ ไป เช่น สถาบันค รอบครัว สถาบันก ารศึกษา และสถาบันศ าสนา เป็นต้น
ระบบก ารเมือง โครงสร้างท างการเมืองและส ถาบันท างการเมือง ก็มีล ักษณะเช่นเดียวกัน คือ การ
มีส่วนต่างๆ ซึ่งอ าจหมายถ ึงอ งค์กรห รือหน่วยงานท างการเมือง ที่มีบทบาทหน้าที่เกี่ยวกับการท ำ�งานท างการ
เมือง หรือการตัดสินใจในด ้านต่างๆ ตามข อบเขตของอำ�นาจที่มีอยู่ เพื่อให้บ รรลุวัตถุประสงค์ทางการเมือง
ตามแ นวทางท างการเมือง หรือแ นวน โยบายต ่างๆ ทีม่ กี ารก ำ�หนดไว้ การท ำ�งานข องอ งค์กรท างการเมืองย ่อยๆ
เหล่านี้ มีความเชื่อมโยงไปถึงกันและกัน โดยอ ำ�นาจการต ัดสินใจอ าจกระจายอยู่ก ับส ่วนต ่างๆ ตามข อบเขต
ที่กำ�หนดไว้ หรืออาจรวมศูนย์อยู่ที่ส่วนใดส่วนหนึ่งหรือบุคคลใดบุคคลหนึ่ง ตามลักษณะเฉพาะของระบบ
การเมืองนั้นๆ และการเชื่อมโยงกันดังกล่าวนี้ ก็คือส่วนทั้งหมด หรือระบบการเมืองทั้งระบบ ที่ทำ�งานเพื่อ
ให้บ รรลุว ัตถุประสงค์ข องร ะบบการเมืองน ั้นๆ
ระบบแ ละโครงสร้างทางการเมืองท ี่ดำ�รงอ ยู่อ ย่างต่อเนื่องย าวนาน ด้วยความสามารถในก ารท ำ�งาน
หรือทำ�หน้าที่ทางการเมืองจนเป็นไปตามวัตถุประสงค์ทางการเมืองที่มีความสัมพันธ์กับสาระสำ�คัญต่างๆ
ทางส ังคมท ี่ม ีก ารเปลี่ยนแปลงไปในแ ต่ละช ่วงเวลาห รือย ุคส มัย จะช ่วยก ่อเกิดค วามเป็นส ถาบันท างการเมือง
ขึ้น สถาบันท างการเมืองจ ึงส ัมพันธอ์ ย่างแ ยกไม่อ อกก ับร ะบบแ ละโครงสร้างท างการเมือง และอ าจก ล่าวไดว้ ่า
ความซับซ้อนหรือการมีส่วนย่อยๆ หลากห ลายภายในระบบและโครงสร้างท างการเมืองที่สามารถทำ�หน้าที่
ทางการเมืองได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล หรือสามารถเผชิญกับการท้าทายใหม่ๆ ที่เกิดขึ้นทั้ง
ในร ะบบและจ ากสภาพแ วดล้อมทางด้านต ่างๆ ได้ ก็จ ะท ำ�ให้การส ร้างและการย กระดับสถาบันทางการเมือง
ให้ส ูงข ึ้น
2. แนวคิดเกีย่ วก ับระบบ โครงสร้าง และสถาบันท างการเมอื ง
แนวคิดท ี่ค่อนข้างให้ภาพช ัดเจนในก ารศึกษาและท ำ�ความเข้าใจเรื่องระบบ โครงสร้าง และสถาบัน
ทางการเมือง มีหลายแนวคิด ในที่น ี้จะยกเอาแ นวคิดของแกเบรีย ล เอ. แอลมอนด์ กับ จี. บิงแฮม เพาเวลล์
(Gabriel A. Almond and G. Bingham Powell, Ir, 1984: 2-9) ที่ค ่อนข ้างมีความคลาสส ิก และให้ค วาม
