Page 34 - การเมืองการปกครองไทย หน่วยที่ 1
P. 34
1-24
แนวต อบกิจกรรม 1.2.3
แนวคิดเทวราชาเป็นแนวคิดทางการเมืองการปกครองที่มีอิทธิพลอย่างแพร่หลายต่อรัฐแบบจารีต
ในเอเชียต ะวันอ อกเฉียงใต้ เพราะเป็นแ นวคิดท ี่ให้ค วามส ำ�คัญก ับพ ระม หาก ษัตริย์ในฐ านะท ี่เป็นเทพเจ้าแ ละ
ส่งผลต่อการจัดรูปแบบการเมืองการปกครอง โครงสร้างสังคมการเมือง อำ�นาจทางการเมืองการปกครอง
โครงสร้างทางเศรษฐกิจ และการจัดระเบียบทางสังคม แนวคิดเทวราชาเป็นแนวคิดที่มีความสอดคล้องกับ
การแผ่ข ยายอำ�นาจของอ าณาจักรให้เป็นไปอย่างก ว้างข วาง นอกจากจะสะท้อนถ ึงอิทธิพลข องอ ินเดียท ี่ม ีต ่อ
ภูมิภาคแล้ว ยังแ สดงถึงก ารร ับแนวคิดแบบเทวราชาของอาณาจักรภายในภูมิภาค รวมทั้งประเทศไทยที่ร ับ
แนวคิดเทวร าชาจ นก ่อใหเ้กิดค วามเปลี่ยนแปลงข องป ระเทศท ุกด ้าน ด้านก ารเมือง ทำ�ใหพ้ ระม หาก ษัตริยท์ รง
เป็นสมมติเทพ การสร้างท ี่ป ระทับหรือว ังม ีค วามยิ่งใหญ่ การจัดรูปแบบการปกครองเป็นจตุสดมภ์ ทางด ้าน
เศรษฐกิจ พระมหากษัตริย์ทรงควบคุมปัจจัยการผลิต เป็นเจ้าของปัจจัยการผลิตทั้งหมด โดยเฉพาะที่ดิน
และส ังคม เกิดร ะบบศ ักดินาท ี่ม ีก ารจ ัดแ บ่งเป็นล ำ�ดับช ่วงช ั้นข องป ระชาชนในส ังคมท ีแ่ บ่งอ อกเป็นผ ูป้ กครอง
กับผ ู้ถ ูกป กครอง มีที่ดินเป็นเครื่องกำ�หนดอำ�นาจหน้าที่ สิทธิ และฐานะของค นในส ังคม
แนวต อบก จิ กรรม 1.2.4
การก่อตัวของแ นวคิดรัฐสมัยใหม่ถ ือก ำ�เนิดนับตั้งแต่รับส มัยพ ระบาทสมเด็จพระน ั่งเกล้าเจ้าอ ยู่หัว
รัชกาลที่ 3 และต่อเนื่องถึงพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 มรดกท างความค ิดข องร ัชกาล
ที่ 4 นำ�ไปส ู่ก ารสถาปนาร ัฐชาติในร ัชสมัยพระบาทส มเด็จพ ระจ ุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ที่มีล ักษณะ
เป็นรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ที่ก่อให้เกิดความเปลี่ยนแปลงทั้งทางด้านการเมืองการปกครองที่มีการปฏิรูป
การปกครองแ ผ่นดินในส่วนก ลางที่มีการยกเลิกระบบจตุสดมภ์ และจ ัดตั้งกระทรวง ทบวง กรมแทน ส่วน
ภูมิภาคมีการยกเลิกการปกครองหัวเมืองชั้นใน หัวเมืองชั้นนอก และหัวเมืองประเทศราช เป็นการจัดตั้ง
มณฑลเทศาภิบาลแทน ส่วนการป กครองส่วนท ้องถ ิ่นม ีก ารจัดต ั้งเป็นค รั้งแ รกท ี่ก รุงเทพฯ ในเมืองห ลวง และ
สุขาภิบาลท ่าฉลอมในภ ูมิภาค ด้านเศรษฐกิจ ทรงน ำ�ความเปลี่ยนแปลงด้านก ารค มนาคม โทรคมนาคม การ
ประปา ไฟฟ้า โทรเลข รถไฟ เป็นต้น นับเป็นการส ร้างความเปลี่ยนแปลงจากระบบเศรษฐกิจแบบยังชีพเป็น
ระบบเศรษฐกิจแบบก ารค ้าให้เกิดข ึ้นอ ย่างกว้างขวาง และด้านส ังคม มีการยกเลิกระบบไพร่แ ละท าส ทำ�ให้
ประเทศไทยก้าวส ู่ความเป็นร ัฐสมัยใหม่ แม้เป็นร ัฐสมัยใหม่ แต่แ นวคิดเรื่องชาติย ังคงเป็นกระบวนการที่ร ัฐ
ดำ�เนินการอ ย่างต่อเนื่องในร ัชสมัยพ ระบาทส มเด็จพ ระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่ห ัว รัชกาลท ี่ 6
ตอนที่ 1.3 ผลกระท บและม รดกข องร ะบอบร าช าธปิ ไตยที่ม ีตอ่ การเมืองก ารป กครองไ ทย
แนวต อบกจิ กรรม 1.3.1
ผลกร ะท บข องร ะบอบร าช าธปิ ไตยท มี่ ตี อ่ ก ารเมอื งก ารป กครองไทย แบง่ อ อกเปน็ ส รี่ ปู แ บบ ผลกร ะทบ
ที่สำ�คัญของการปกครองแบบพ่อปกครองลูกทำ�ให้พระมหากษัตริย์มีความใกล้ชิดราษฎร แต่แนวคิดนี้
เพียงแนวคิดเดียวไม่สามารถทำ�ให้พระมหากษัตริย์ปกป้องและรักษาอาณาจักรได้ ผลกระทบสำ�คัญของ
