Page 33 - การเมืองการปกครองไทย หน่วยที่ 1
P. 33
1-23
รัฐกลายเป็นสิ่งที่เป็นอิสระ มีมาโดยธรรมชาติและเป็นธรรมชาติ แนวคิดนี้มีอิทธิพลต่อการสร้างรัฐชาติ
ภายหลัง ซึ่งเป็นการเน้นถ ึงอำ�นาจอธิปไตยเหนือดินแดน ความเป็นช าติ ความเป็นพ ลเมือง วัฒนธรรมและ
สังคมไว้ภายในพื้นที่ทางภ ูมิศาสตร์ของร ัฐ
ตอนที่ 1.2 การวิเคราะหก์ ารเมอื งก ารปกครองไ ทยระบอบร าช าธปิ ไ ตย
แนวตอบกิจกรรม 1.2.1
การเมืองการปกครองแบบปิตุราชาธิปไตยหรือพ่อปกครองลูกถือกำ�เนิดในสมัยสุโขทัย สาเหตุที่
ทำ�ให้อาณาจักรสุโขทัยมีการปกครองระบอบราชาธิปไตยแบบปิตุราชาเนื่องมาจากการเป็นอาณาจักรที่มี
ขนาดเล็ก และพัฒนามาจ ากชุมชนจ นกลายเป็นเมือง แว่นแคว้น หรืออ าณาจักร สาระสำ�คัญข องแนวคิดการ
ปกครองแบบพ่อป กครองล ูก คือ การย ึดถือห รือให้ความสำ�คัญกับครอบครัวแ ละเครือญาติ เป็นการจ ัดวาง
ความสัมพันธ์ในระบบครอบครัวและเครือญาติท่ีมีทั้งญาติทางสังคมและเครือญาติทางการเมือง พระมหา-
กษตั รยิ ์ กบั ป ระชาชนม คี วามส มั พนั ธท์ ใี่ กลช้ ดิ ความส มั พนั ธแ์ บบพ อ่ ป กครองล กู ย งั ส ะทอ้ นจ ากก ารจ ดั ร ปู แ บบ
การป กครองท ี่แบ่งก ารป กครองอ อกเป็นเมืองล ูกหลวงห รือห ัวเมืองชั้นใน เมืองพระยาม หานครหรือหัวเมือง
ชั้นนอก และเมืองออกหรือเมืองขึ้น การปกครองเมืองลูกหลวงหรือหัวเมืองชั้นในเป็นการกระจายอำ�นาจ
อย่างม าก เมืองทั้งหลายม ีความเป็นอ ิสระ มีอ ำ�นาจในก ารบ ริหารจ ัดการภายใน ทั้งก ารเก็บภ าษี การพ ิจารณา
อรรถคดี เอื้ออำ�นวยประโยชน์ให้กับการประกอบอาชีพของประชาชนในอาณาจักรสุโขทัยที่เป็นไปอย่างเสรี
อาณาจักรสุโขทัยแบ่งออกเป็นสองชนชั้น คือ ชนชั้นปกครอง ประกอบด้วย พระมหากษัตริย์ เจ้านายและ
ขุนนาง และพ ระสงฆ์ และชนชั้นผ ู้ถ ูกปกครอง ประกอบด ้วย ไพร่ และท าส
แนวต อบก จิ กรรม 1.2.2
แนวคิดธรรมราชาเป็นแนวคิดท างการเมืองการปกครองที่มุ่งเน้นแสดงคุณลักษณะและหลักธรรม
ในการปกครองของพระมหากษัตริย์มาจากหลักธรรมคำ�สั่งสอนของพระพุทธเจ้าของพระพุทธศาสนาเป็น
หลักปฏิบัติ นำ�มาใช้กับพระมหากษัตริย์ซึ่งมีความหมายถึงกษัตริย์หรือราชาที่ทำ�ให้คนทั้งหลายยินดีด้วย
เหตุท ี่ถ ึงพ ร้อมด ้วยทศพ ิธ ราชธ รรม มีร ากฐานม าจากคติความเชื่อแ บบจ ักรวาลว ิทยา ความแ ตกต ่างระหว่าง
คติจักรพรรดิราชและธรรมราชา คือ คติจักรพรรดิราช เชื่อว่า พระจักรพรรดิทรงครอบครองแก้วเจ็ด
ประการ ได้แก่ จักรแก้ว ช้างแก้ว ม้าแ ก้ว แก้วม ณีโชติ นางแ ก้ว ขุนค ลังแก้ว และข ุนพลแ ก้ว ที่ล้วนแล้วท ำ�ให้
พระจักรพรรดิทรงขยายพระราชอำ�นาจออกไปทั้งสี่ทิศทำ�ให้ราชาอื่นในโลกยอมอ่อนน้อมและถวายเครื่อง
ราชบ รรณาการ แนวคิดธ รรมร าชาถือก ำ�เนิดในส มัยพ ระม หาธ รรมร าชาลิไทแห่งส ุโขทัย หลังจ ากน ั้นแนวคิด
ธ รรมร าชาแ ละจ กั พ รรดริ าชยงั ค งมคี วามส �ำ คญั ต อ่ พระมหาก ษตั รยิ ์สมยั อ ยธุ ยา ธนบรุ ี และรตั นโกสนิ ทร์ อยา่ ง
ต่อเนื่อง และกลายเป็นเครื่องมือทางการเมืองการปกครองที่สำ�คัญ เช่น สมัยพระเจ้าตากสินที่ใช้พระพุทธ
ศาสนาเปน็ เครือ่ งม อื ในก ารห ลอมร วมผ ูค้ นภ ายห ลงั ก รงุ แ ตก การส ถาปนาก รงุ ร ตั นโกสนิ ทรใ์ นร ชั ส มยั พ ระบาท
สมเด็จพ ระพุทธยอดฟ้าจ ุฬาโลกม หาราช รัชกาลที่ 1 เป็นต้น
