Page 81 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 81
ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม 3-71
สาเหตสุ ำ�คัญข องม ลพษิ ท างอ ากาศเกดิ จ ากไอเสยี ร ถยนต์ และโรงงานอ ุตสาหกรรมท ีป่ ล่อยแ ก๊สแ ละส ารท ีเ่ปน็
พิษออกสู่บรรยากาศ จนทำ�ให้เกิดปัญหาภาวะมลพิษทางอากาศขึ้น
3.1 แหลง่ ก ำ�เนดิ ของส ารมลพิษในอ ากาศ อาจแ บ่งอ อกเป็น 2 ชนิดใหญ่ๆ ดังต่อไปนี้
3.1.1 แหลง่ ก�ำ เนดิ ต ามธรรมชาติ เป็นเหตุการณ์ธรรมชาติที่ก ่อให้เกิดม ลพิษทางอากาศ เช่น
ภูเขาไฟระเบิด ไฟไหม้ป ่า ละองเกสรด อกไม้ และแ ก๊สท ี่เกิดจ ากก ารเน่าเปื่อยของส ารอินทรีย์
3.1.2 แหล่งกำ�เนิดจากการกระทำ�ของมนุษย์ สามารถแบ่งออกได้เป็น แหล่งกำ�เนิดที่อยู่มี
เฉพาะตำ�แหน่ง เช่น โรงงานอุตสาหกรรม และการเผาไหม้เชื้อเพลิงในก ิจกรรมต ่างๆ ที่อยู่เฉพาะจุด แหล่ง
กำ�เนิดที่อ ยู่ก ับที่ในลักษณะพ ื้นที่ เช่น ไฟป ่า และแหล่งกำ�เนิดที่เคลื่อนที่ได้ เช่น ยานพาหนะ
3.2 ชนิดข องส ารม ลพษิ ทางอ ากาศ สารม ลพิษท างอากาศแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มอ นุภาค
และกลุ่มแก๊สแ ละไอ
3.2.1 อนุภาค อาจอยู่ในรูปของแก๊ส ของเหลว หรืออนุภาคของแข็งก็ได้ อนุภาคแขวนลอย
ที่มีขนาดเล็กกว่า 1 ไมครอนจะเข้าสู่ทางเดินหายใจส ่วนปลายคือถุงลมปอดได้ และสามารถทำ�อันตรายแก่
สุขภาพข องมนุษย์ได้ม ากกว่าอนุภาคข นาดใหญ่ อนุภาคที่ล ่องล อยอยู่ในอ ากาศมีห ลายช นิด ดังนี้
1) ฝนุ่ คอื อนภุ าคข องแขง็ ซ ึง่ อ าจเกดิ โดยธ รรมชาตหิ รอื เกดิ จ ากก จิ กรรมข องม นษุ ย์ เมือ่
ถูกปล่อยเข้าส ู่บรรยากาศจะสามารถล่องลอยอ ยู่ในอากาศได้ร ะยะเวลาหนึ่ง มีข นาดตั้งแต่ 1-200 ไมครอน
2) ละอองไอ คือ อนุภาคที่เป็นไปได้ทั้งของแข็งและของเหลว ซึ่งรวมไปถึงหมอก
ละอองน ํ้า และค วันมีข นาด 1.0-100 ไมครอน หมอก คือ ละอองไอที่สามารถฟุ้งก ระจายเป็นของเหลว ส่วน
ละอองน ํ้า คือ หยดนํ้าเล็กๆ ที่ฟ ุ้งก ระจายไปในอ ากาศ มีข นาด 5-100 ไมครอน ในขณะท ี่ ควัน คือ อนุภาคท ี่
มีข นาดเล็กม าก โดยท ั่วไปม ักเล็กก ว่า 1 ไมครอน เกิดจ ากก ารเผาไหมไ้ม่ส มบูรณ์ อนุภาคเหล่าน ี้ส ่วนใหญจ่ ะ
เป็นพวกคาร์บอนแ ละส ารไหม้ไฟชนิดอื่นๆ นอกจากนี้ย ังมีอนุภาคท ี่เกิดจ ากการกลั่นต ัวของไอจากป ฏิกิริยา
เคมีบางอย่าง มีข นาด 0.1-1.0 ไมครอน เช่น ไอร ะเหยข องอ อกไซด์โลหะ
3) ขีเ้ ถ้า คือ อนุภาคขนาดเล็กมากของสิ่งที่เหลือจากการเผาไหม้ซึ่งปะปนอยู่ในแก๊สที่
เกิดจากก ารเผาไหม้
4) เขม่า คือ อนุภาคขนาดเล็กมากของคาร์บอน มักเกิดจากการเผาไหม้ที่ไม่สมบูรณ์
และมีส ารพวกท าร์ซับอ ยู่
3.2.2 แก๊สและไอ คือ สารมลพิษที่ปนเปื้อนในบรรยากาศมีสถานะเป็นแก๊ส ที่สำ�คัญมีดัง
ต ่อไปน ี้
1) แกส๊ ค ารบ์ อนมอนอกไซด์ เกดิ จ ากก ารเผาไหมท้ ไี่ มส่ มบรู ณ์ ไมม่ สี ี ไมม่ กี ลิน่ สามารถ
จับก ับฮ ีโมโกล บินในเม็ดโลหิตแ ดงข องค นห รือส ัตว์ได้ด ีก ว่าอ อกซิเจน ทำ�ใหเ้ซลล์ได้ร ับอ อกซิเจนน ้อยล ง ส่ง
ผลให้ร ่างกายขาดออกซิเจนจ นเกิดก ารเจ็บป ่วยและอาจตายได้
2) แกส๊ ซ ลั เฟอรไ์ ดอ อกไซด์ เกิดจ ากก ารเผาไหมเ้ชื้อเพลิงท ีม่ กี ำ�มะถันป นอ ยู่ เป็นแ ก๊สท ี่
ไมม่ สี แี ละม กี ลิน่ ฉ นุ แกส๊ ช นดิ น สี้ ามารถร วมต วั ก บั ค วามชืน้ ห รอื ไอน ํา้ ก ลายเปน็ กร ดก �ำ มะถนั ห รอื ก รดซ ลั ฟวิ ร กิ
ซึ่งมีฤทธิ์ในการกัดกร่อนสูง อาจทำ�ให้เกิดการระคายเคืองในทางเดินหายใจของมนุษย์และสัตว์ จึงเป็น
อันตรายต่อพ ืชแ ละสิ่งก่อสร้างได้ จึงเป็นแ ก๊สที่ส ำ�คัญท ี่ทำ�ให้เกิดภ าวะฝนกรดด้วย
