Page 71 - ศิลปะกับสังคมไทย
P. 71
วรรณกรรมกบั สังคมไทย 8-61
ทวยใดเจา้ เกือ้ โภค ภูลมี ม่งั นา
ครน้ั บถวิลภักด ี แด่เจ้า
ชือ่ ยนื อยูแ่ สนป ี เปน็ คู่ ตายนา
ตายกด็ ไี ด้เขา้ ขอ่ งนาํ้ นรกานต์ฯ
(ลลิ ิตยวนพ่าย. 2540: 355)
จากบทประพันธ์ข้างต้น กวีกล่าวว่าข้าราชสำ�นักที่ “ตายเพ่ือภักดี” ต่อพระเจ้าแผ่นดิน บุคคล
ผู้นั้นก็จะเป็นที่จดจำ�ของสังคมตลอดไป ท้ังเมื่อสิ้นชีวิตไปแล้วก็จะได้ไปเกิด ณ สถานที่ที่มีแต่ความสุข
มี “นางฟ้าล้อม” ให้ความบันเทิงและเพลิดเพลินเสมอกับพระอินทร์ ตรงกันข้ามข้าราชสำ�นักท่ี
พระเจ้าแผ่นดินทรงพระกรุณาให้ทรัพย์สินเงินทอง แต่กลับ “บถวิลภักดีแด่เจ้า” หรือคิดทรยศต่อ
พระเจ้าแผ่นดิน ก็จะเป็นที่จดจำ�ของคนในสังคมเช่นกันในฐานะที่เป็นคนชั่ว แม้เม่ือส้ินชีวิตไปแล้ว ก็จะ
ต้องไปเกดิ ใน “นรกานต์” หรือนรกซึง่ จะตอ้ งทุกขท์ รมานอย่างแสนสาหัส
สว่ นความเชอื่ เรอื่ งนพิ พานกป็ รากฏในวรรณกรรมไทยหลายเรอื่ งเชน่ กนั เชน่ ในเรอื่ งพระอภยั มณี
ในตอนที่พระโยคีแห่งเกาะแก้วพิสดารมาเทศนาให้กองทัพฝ่ายนางสุวรรณมาลีและนางละเวงเลิกรบ
ระหว่างกัน ทำ�ให้กองทัพทั้งสองฝ่ายต่างเกิดสติและยอมยุติสงคราม บทเทศนาของพระโยคีดังกล่าว
นับได้วา่ มีความลกึ ซึง้ และให้ขอ้ คดิ เป็นอย่างมากแกผ่ ู้อา่ น ดงั ที่กล่าวว่า
ขณะนัน้ คอ่ นดกึ ศกึ สงบ ต่างนอบนบนับถอื พระฤๅษี
ไมก่ ริบเกรยี บเงยี บสงัดทัง้ ปถั พ ี พระโยคีเทศนาในอาการ
คอื รูปรสกลนิ่ เสียงไม่เที่ยงแท ้ ย่อมเฒา่ แกเ่ กิดโรคโศกสงสาร
ความตายหน่งึ พงึ ใหเ้ ปน็ เปน็ ประธาน หวังนพิ พานพน้ ทุกข์สนุกสบาย
ซ่ึงชาวเมอื งเคืองเขญ็ ถงึ เชน่ น้ ี เพราะโลกยี ์ตณั หาพาฉิบหาย
อันศีลหา้ ว่าอย่าทำ�ใหจ้ ำ�ตาย จะตกอบายภูมิขมุ นรก
หนึง่ วา่ อย่าลักเอาของเขาอ่นื มาชมชืน่ ฉ้อฉลคนโกหก
หนง่ึ ท�ำ ชู้คูเ่ ขาเล่าลามก จะตายตกในกระทะอเวจี
หนึ่งสบู ฝ่นิ กินสรุ ามุสาวาท ใครท�ำ ขาดศลี หา้ ส้นิ ราศี
ใครสัตยซ์ ือ่ ถอื ม่นั ในขันตี จะถึงทพ่ี ระนิพพานสำ�ราญใจ
(พระอภยั มณ.ี 2515: 883-884)
พระโยคีส่ังสอนว่า “รูปรสกล่ินเสียง” น้ันมีความ “ไม่เท่ียงแท้” หรือเป็นอนิจจัง มนุษย์จึงควร
ละเว้นจาก “โลกีย์ตัณหา” ต่างๆ และ “หวังนิพพาน” เพ่ือท่ีตนจะได้ “พ้นทุกข์สนุกสบาย” จากนั้น
จึงสอนให้ดำ�รงตนอยู่ในศีลห้า คือ “อย่าลักเอาของเขาอื่น” อย่า “ทำ�ชู้คู่เขา” และอย่า “สูบฝิ่นกินสุรา
มุสาวาท” เพ่ือจะได้มิต้อง “ตกอบายภูมิขุมนรก” ส่วนผู้ที่ “สัตย์ซ่ือถือม่ันในขันตี” ก็ “จะถึงที่
