Page 38 - ศิลปะกับสังคมไทย
P. 38
9-28 ศิลปะกับสังคมไทย
เครื่องตี ภาคอสี านมเี คร่ืองตหี ลายชนิด ได้แก่
- โปงลาง เป็นเครอื่ งดนตรปี ระเภทเคร่ืองตีทที่ ำ� ดว้ ยไมเ้ นื้อแขง็ เชน่ ไม้มะหาดนำ� มาถาก
ใหไ้ ดร้ ปู เปน็ แทง่ กลม บากเปน็ แนวไวต้ จี ากลกู ใหญไ่ ปหาลกู เลก็ รอ้ ยเรยี งดว้ ยเชอื กเหนยี่ วคลอ้ งไวก้ บั ขาตง้ั
นยิ มใชไ้ ม้ตี 2 อนั ทำ� จากไม้เน้อื แข็งเชน่ เดยี วกันตีเป็นท�ำนองเพลงได้
- ขอลอ หรือเกราะ ท�ำจากกระบอกไม้ไผ่ 1 ปลอ้ งเจาะรเู ปน็ ช่องยาว มีลกั ษณะเป็นกลอ่ ง
เสยี งและมไี ม้สำ� หรับเคาะ 1 อันเปน็ ไม้เน้อื แข็งใชต้ ีสง่ สัญญาณและเคาะเปน็ จงั หวะไปกับวงดนตรีพ้ืนบา้ น
ภาคอีสาน
- กับ๊ แก๊บ เป็นเคร่ืองประกอบจังหวะ ท�ำจากไมข้ นุนเป็นไมเ้ นอื้ แข็ง ใช้ตกี ระทบกันเปน็ คู่
ใช้ประกอบจงั หวะวงดนตรีอสี านหรอื ใช้ประกอบการแสดง
- กลองหาง หรอื กลองยาวอสี าน หนุ่ กลองทำ� จากไมข้ นนุ ขงึ หนา้ ดว้ ยหนงั ววั มเี ชอื กเรง่ หนงั
หน้ากลองใหต้ ึง ใชต้ ีประกอบวงดนตรอี สี านและใช้ในการแห่
- กลองตง้ึ จะตีประกอบกลองหาง ซึง่ ในวงดนตรีอสี านจะมกี ลองหาง 4 ใบ และกลองตงึ้
1 ใบ ตีสลับกันไปในบทเพลงต่างๆ มคี วามสนุกสนานเร้าใจ
เคร่ืองเปา่ ของภาคอีสานมหี ลากหลายชนิด ได้แก่
- ปี่จรวง ท�ำจากไม้เฮี้ย มีล้ินท�ำจากโลหะเวลาเป่าใช้ปากอมบริเวณลิ้นแล้วเปา เลาปี่ตั้ง
ตรงเช่นเดยี วกบั ขลยุ่ ของภาคกลาง
- ปลี่ ูกแคน ท�ำจากไมเ้ ฮยี้ เชน่ เดยี วกับแคนแต่แยกออกมา 1 เลา เจาะรทู �ำเป็นปี่ลกู แคน
ใชบ้ รรเลงร่วมกบั วงดนตรตี ่างๆ ของภาคอีสานและใช้ประกอบการแสดง
- แคน เปน็ เครอ่ื งเปา่ ของภาคอีสาน มคี วามคล้ายคลงึ กับเครอ่ื งดนตรปี ระเทศเพ่อื นบา้ น
คือ “ชะองั ” ของประเทศจีน “แซง” ของเกาหลี และ “โซว” ของญป่ี ุ่น นอกจากนี้ยงั คลา้ ยคลงึ กับ “เค่ง”
ของชนเผา่ แมว้ แคนเปน็ เครือ่ งดนตรีท่มี หี ลายขนาดเรียงตามคเู่ สียงมีขนาดต่างกัน เช่น แคนหกมีคแู่ คน
6 คู่ มขี นาดสั้น แคนเจ็ดเปน็ แคนขนาดกลางมคี ่แู คน 7 คู่ แคนแปดมคี แู่ คน 8 คู่ แคนเกา้ มีคู่แคน 9 คู่
เปน็ ตน้
- โหวด เป็นเครื่องเป่าของภาคอีสาน ใช้เป่าโดยน�ำก้นโหวดมาวางติดกับคางของผู้เป่า
หมนุ โหวดไปรอบตวั แลว้ เปา่ ใหต้ รงกบั รไู มค้ แู่ คนทท่ี ำ� เรยี งตดิ กนั ไวเ้ ปน็ รปู วงกลมจากคแู่ คนทส่ี น้ั ไปหายาว
- เสนง คอื เขาควายบางแหง่ เรยี ก “แกว่ ” เปน็ เครอ่ื งเปา่ สง่ สญั ญาณและใชใ้ นพธิ กี รรม โดย
เจาะรูตรงปลายเขาควาย เจาะใสล่ ิน้ ตรงกลาง และเปดิ ปดิ ตรงปากแตรเพ่ือให้เสยี งได้ 2-3 เสียง
