Page 33 - ศิลปะกับสังคมไทย
P. 33
ดนตรกี บั สังคมไทย 9-23
เรอ่ื งท่ี 9.3.2
ดนตรพี ื้นบา้ นภาคกลาง
ภาคกลางเป็นท่ีต้ังของเมืองหลวง ดนตรีของชาวบ้านคือ ดนตรีไทยประเภทของวงปี่พาทย์
วงมโหรี และวงเคร่อื งสาย นอกจากน้ียังมวี งกลองยาว นิยมใชใ้ นขบวนแห่
ดนตรีพ้ืนบ้านภาคกลางเป็นส่วนส�ำคัญในพิธีกรรมต่างๆ ในวิถีชีวิตต้ังแต่เกิดถึงตาย รวมถึง
ประเพณตี ลอดปขี องไทย เมอ่ื มพี ธิ กี รรมการแสดงดนตรกี ม็ บี ทบาทเปน็ สว่ นหนง่ึ ของพธิ กี รรมและการแสดง
นอกจากน้ี ยังใช้ประกอบในเพลงร้องพื้นบ้านของภาคกลางเป็นบางเพลง โดยเครื่องดนตรีพื้นบ้าน
ภาคกลางแบ่งได้ตามลกั ษณะของการบรรเลงไดแ้ ก่ ดีด สี ตี เป่า
1. เครอื่ งดดี เครอ่ื งดนตรปี ระเภทนขี้ องภาคกลางทส่ี �ำคญั ทม่ี ลี กั ษณะเฉพาะของภมู ภิ าค คอื จะเข้
เป็นเคร่ืองดีดของภาคกลางท่ีนิยมเล่นกันโดยทั่วไป ใช้บรรเลงเด่ียวได้ที่บรรเลงเป็นวงคือ วงเคร่ืองสาย
วงเคร่ืองสายปี่ชวา และวงมโหรี
2. เครื่องสี เคร่ืองดนตรีประเภทนี้ของภาคกลางที่ส�ำคัญที่มีลักษณะเฉพาะของภูมิภาค คือ
ซอสามสาย ซอดว้ ง ซออู้ สำ� หรบั ซอสามสายมบี ทบาทในการบรรเลงกบั วงมโหรี ซอดว้ งและซออู้ มบี ทบาท
ในการบรรเลงในวงเครอื่ งสาย วงมโหรี และบรรเลงประกอบการแสดง สำ� หรบั ซออจู้ ะนยิ มบรรเลงประกอบ
การแสดงห่นุ กระบอกและแอ่วเคลา้ ซอ
3. เคร่อื งตี เครอื่ งตีพืน้ บา้ นของภาคกลางมคี วามหลากหลาย ท้ังที่ท�ำจากไม้ จากโลหะ และขึง
ด้วยหนงั สตั วท์ ั้ง 2 หน้าและหนา้ เดียว
เครื่องตีทที่ ำ� จากไม้ เครอ่ื งดนตรปี ระเภทนี้ของทสี่ ำ� คญั ท่มี ลี ักษณะเฉพาะของภูมิภาค คอื
- กรบั คู่ เปน็ เครอื่ งตที ท่ี ำ� จากไมไ้ ผส่ สี กุ ใชต้ ปี ระกอบจงั หวะ สำ� หรบั ละคร ใหจ้ งั หวะในการรำ�
- กรบั มโหรี เป็นกรบั เนอ้ื แขง็ 1 คู่ ใชต้ ีให้จังหวะในวงมโหรี
- กรบั เสภา ทำ� ดว้ ยไมเ้ นอื้ แขง็ 2 คเู่ ปน็ ชดุ เดยี วกนั ใชต้ ปี ระกอบการขบั เสภา ในการแสดง
ต่างๆ และใช้ในการแสดงละครเสภาดว้ ย
- เกราะ ทำ� ดว้ ยไมไ้ ผท่ งั้ กระบอกผา่ เปน็ ชอ่ งตรงกลางหวั ทา้ ยมดิ มไี มต้ ที ำ� จากไมไ้ ผ่ 1 อนั
ใชต้ ีสง่ สญั ญาณ การบอกข่าวการประชุมในหมบู่ า้ น
- โกร่ง ท�ำจากกระบอกไม้ไผ่ท้ังล�ำยาวสามปล้อง แต่ละปล้องผ่าบากเจาะเป็นช่องยาว
ตลอดขอ้ ไมไ้ ผเ่ จาะทะลขุ อ้ วางตง้ั บนขาตงั้ ใชต้ เี คาะจงั หวะตา่ งๆ เชน่ การรำ� แมศ่ รี เขา้ แมศ่ รแี ละใชป้ ระกอบ
การแสดงโขนกลางแปลง
- ระนาดไม้ มี 2 ชนิดคือ ระนาดเอกและระนาดทุ้ม ผืนระนาดเอกท�ำด้วยไม้จริงนิยมใช้
ไมม้ ะหาด ไมช้ งิ ชัน และไมเ้ นอื้ แขง็ อื่นๆ สำ� หรับผืนระนาดทุ้มกน็ ิยมใช้ไม้ 2 ชนิดคอื ไมไ้ ผ่และไม้เน้อื แขง็
รางระนาดนิยมท�ำจากไม้เน้ือแข็งตัดประกอบเป็นรางมีกล่องเสียงคล้ายรูปเรือ เม่ือแขวนผืนระนาดราง
ระนาดจะเป็นกล่องเสยี งให้เกดิ เสียงกงั วาน
