Page 35 - ศิลปะกับสังคมไทย

ดนตรีกับสังคมไทย 9-25
- กลองชาตรี มีลักษณะเหมือนกลองทัดแต่ใบเล็กกว่ามาก เส้นผ่านศูนย์กลางหน้ากลอง
หนงั กลองกวา้ งประมาณ 20 เซนตเิ มตร ใชต้ ปี ระกอบการแสดงละครชาตรี ในสมยั กอ่ นใชก้ ลองชาตรเี พยี ง
ใบเดียว ปจั จุบันใช้ 2 ใบ
- กลองสองหนา้ เป็นกลองใบขนาดกลางเส้นผา่ นศูนย์กลางหน้ากลองกว้างประมาณ 20-
22 เซนติเมตร รปู หุ่นกลองจะมีลกั ษณะเปน็ ทรงกระบอกขึงหนงั 2 หน้า และโยงสายหน้าดึงขึงหน้ากลอง
ใหต้ งึ ไวท้ ัง้ ใบ ใช้ตีประกอบการเดยี่ วของเคร่อื งดนตรีตา่ งๆ และบรรเลงในวงปพ่ี าทย์
- กลองแขก มีเปน็ คกู่ นั 2 ใบ ใบเสียงต่�ำคอื ตวั เมยี ใบเสยี งแหลมคอื ตวั ผู้ บรรเลงคูก่ นั
โดยวางบนตัก ตดี ้วยมอื ทง้ั 2 ขา้ ง หน้ากลองขึงด้วยหนัง 2หนา้ มีหน้าใหญ่และหน้าเล็ก หนา้ ใหญเ่ ส้น
ผ่านศูนยก์ ลางประมาณ 24 เซนติเมตร หน้าเลก็ เส้นผา่ นศนู ยก์ ลางประมาณ 20 เซนตเิ มตร ใช้บรรเลงใน
วงดนตรีต่างๆ เชน่ วงปพ่ี าทย์ ไมน้ วม วงมโหรี ฯลฯ
- ตะโพนไทย เป็นเคร่ืองดนตรีที่มีบทบาทเป็นครู เม่ือมีพิธีกรรมไหว้ครูของวงดนตรีมัก
นิยมน�ำดอกไม้ธูปเทียนมาปักเสียบไว้ท่ีตะโพน และนิยมน�ำผ้าขาวมาพันนุ่งที่ตะโพนด้วย หน้าใหญ่
เส้นผ่านศูนย์กลางกว้างประมาณ 25 เซนติเมตร หน้าเล็กเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 22 เซนติเมตร
ตะโพนไทยเป็นเครื่องดนตรีในวงปี่พาทย์ ใช้บรรเลงพิธีกรรมดนตรีในวงปี่พาทย์ ใช้บรรเลงในพิธีกรรม
ต่างๆ และใชบ้ รรเลงประกอบการแสดง
- ตะโพนมอญ เป็นเครื่องตีท่ีขึงด้วยหนัง 2 หน้า หน้าใหญ่มีเส้นผ่านศูนย์กลาง
42 เซนตเิ มตร หนา้ เลก็ เสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางประมาณ 35 เซนตเิ มตร ตวั ตะโพนยาวประมาณ 70 เซนตเิ มตร
หุน่ กลองนิยมทำ� จากไมข้ นนุ มหี นังเลียดดงึ ขงึ หน้าตะโพนให้ตงึ
- เปงิ มางคอก เปน็ เครอ่ื งดนตรที ไ่ี ดร้ บั อทิ ธพิ ลมาจากมอญ นยิ มบรรเลงในวงปพ่ี าทยม์ อญ
โดยตอ้ งประกอบกนั หลายลกู โดยมรี ว้ั 3 ชน้ิ ต่อกันเป็นคอกครง่ึ วงกลมเอาไวแ้ ขวนลกู เปิงมาง มีทง้ั หมด
7 ลกู 7 ขนาด แขวนเรยี งกนั ต้ังแตล่ กู ใหญไ่ ปหาลูกเล็ก
4. เครื่องเปา่ เครอ่ื งเปา่ ของภาคกลางแบ่งออกเป็น 2 ชนิด คอื เคร่อื งเปา่ ท่ีไม่มีลิ้น และเครอ่ื ง
เปา่ ที่มีล้ิน
กลุ่มเครื่องเปา่ ทีไ่ ม่มีลิ้น ไดแ้ ก่ ขลุ่ยหลบิ ขลุย่ เพียงออ ขลยุ่ อู้
- ขลุ่ยหลบิ มขี นาดเล็กยาวประมาณ 36 เซนตเิ มตร กวา้ งประมาณ 2 เซนตเิ มตร มเี สียง
แหลมเล็ก นิยมใช้บรรเลงในวงเครื่องสาย วงมโหรี
- ขลุ่ยเพียงออ มีความยาวประมาณ 45 เซนตเิ มตร กว้างประมาณ 4 เซนติเมตร มีเสียง
กลางนิยมใชบ้ รรเลงในวงเครอ่ื งสาย วงมโหรี
- ขลุ่ยอู้ มคี วามยาวประมาณ 60 เซนติเมตร กว้างประมาณ 4.5 เซนติเมตร มีเสยี งทุ้มตำ่�
นิยมใชบ้ รรเลงในวงป่พี าทยด์ ึกด�ำบรรพ์
กลมุ่ เคร่อื งเป่าทมี่ ี่ล้ิน ไดแ้ ก่ ป่ีนอก ปีก่ ลาง ปใี่ น นอกจากนย้ี ังมีปท่ี ีม่ ลี �ำโพงและมลี ิน้ อยภู่ ายนอก
ได้แก่ ปี่ไฉน ปี่ชวา ปมี่ อญ