Page 34 - ศิลปะกับสังคมไทย
P. 34
9-24 ศิลปะกับสังคมไทย
เคร่อื งตที ่ีท�ำจากโลหะ เครื่องตที ท่ี ำ� จากโลหะของภาคกลางมีหลายชนิด ได้แก่
- ฉ่ิง ท�ำจากโลหะผสม มีสองชิน้ ใชเ้ ชอื กผูกให้มีความยาวโยงกันไวใ้ ชส้ องฝาตกี ระทบกัน
เปน็ จังหวะส�ำคญั ในวงดนตรไี ทยของภาคกลาง
- ฉาบ เปน็ เครอื่ งตที ่ีทำ� จากโลหะผสมมีหลายขนาดที่ใช้อยูท่ ัว่ ไป คอื ขนาดเลก็ เรียกวา่
ฉาบเล็ก ขนาดใหญ่เรียกวา่ ฉาบใหญ่ แตย่ งั มฉี าบขนาดกลางใชต้ ีในขบวนแหภ่ าคเหนอื เรยี กวา่ “สวา่ ”
- โหม่ง เครือ่ งตที ท่ี ำ� ดว้ ยโลหะผสมมีปุม่ ตรงกลางมหี ลายขนาด มีฐานแผ่ออกจากปุ่มตรง
กลางเรียกวา่ “ฉตั ร” เวลาตีจะตอ้ งตที ่ีปมุ่ ตรงกลาง ถา้ ตีถกู ฉัตรเสียงจะไมเ่ พราะ ฆ้องโหม่ง ขนาดตา่ งๆ
ใช้ตีประกบในวงดนตรี นิยมแขวนบนกระจังใชส้ ามใบ
- ฆ้องเหมง่ ทำ� ดว้ ยโลหะผสม มขี นาดกลางเสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางประมาณ 19 เซนตเิ มตร ใช้
ตีในวงบวั ลอยหรือกลองสี ปีห่ น่ึง ในการประโคมยาม
- ระนาดเอกเหล็ก ระนาดทุ้มเหล็ก ลูกระนาดท�ำจากเหล็กและโลหะผสมใช้ในวงปี่พาทย์
เมอ่ื มรี ะนาดเอกเหลก็ และระนาดทมุ้ เหลก็ เพม่ิ เขา้ ไปเรยี กวา่ วงปพ่ี าทยเ์ ครอ่ื งใหญ่ และวงมโหรเี ครอื่ งใหญ่
- ฆอ้ งวง มี 3 ขนาด คือฆอ้ งวงใหญ่ ฆ้องวงเล็กจะอยใู่ นวงป่ีพาทย์ และมฆี ้องวงหรือฆอ้ ง
กลางใช้บรรเลงเฉพาะในวงมโหรี
- กรบั พวง เป็นเคร่ืองดนตรที ใ่ี ชเ้ คาะจงั หวะ ท�ำจากไม้และโลหะทองเหลอื งผสมผูกติดกัน
เป็นพวง ใช้เคาะจังหวะในวงดนตรี และในการแสดงละครจะใช้กรับพวงเคาะจังหวะประกอบการร้องร่าย
ใหเ้ น้นจังหวะชดั เจน
เครอื่ งตที ขี่ งึ ดว้ ยหนงั เครอื่ งตขี องภาคกลางทข่ี งึ หนา้ ดว้ ยหนงั มอี ยดู่ ว้ ยกนั 2 ชนดิ ใหญๆ่ คอื ชนดิ
ที่ขึงดว้ ยหนงั เดยี วและชนิดทข่ี ึงดว้ ยหนงั 2 หนา้ โดยเครอ่ื งตที ่ีขึงดว้ ยหนงั หน้าเดียว ไดแ้ ก่
- โทนมโหรี ตัวหุ่นกลองท�ำจากดินเผา ปัจจุบันนิยมท�ำจากไม้เนื้อแข็งขึงหนังหน้ากลอง
ด้านเดยี วใช้ตปี ระกอบจงั หวะในวงมโหรีและวงเครอื่ งสาย
- รำ� มะนามโหรี หนุ่ ของรำ� มะนามโหรที �ำจากไมเ้ นื้อแข็ง ขึงดว้ ยหนงั หนา้ เดยี ว ใชบ้ รรเลง
ค่กู ับโทนมโหรีเปน็ เครอื่ งประกอบจงั หวะในวงมโหรี และวงเครื่องสาย
- ร�ำมะนาลำ� ตดั รำ� มะนาล�ำตัดมีขนาดใหญก่ ว่ารำ� มะนามโหรี 4-5 เทา่ ใชต้ ีประกอบการ
แสดงล�ำตัดเสียงดัง หุ่นกลองท�ำด้วยไม้เนื้อแข็งขึงหนังหน้าเดียว เวลาจะใช้ต้องข้ึนหน้ากลองโดยการใส่
หวายเขง้ ไปหนนุ หนา้ กลองใหต้ ึงจากดา้ นใน
- กลองยาว หนุ่ กลองยาวทำ� จากไมเ้ นอื้ ออ่ น เชน่ ไมข้ นนุ ขงึ ดว้ ยหนงั ดา้ นเดยี ว ใชต้ ปี ระกอบ
ในขบวนแห่การรำ� กลองยาวและใช้ในวงมโหรใี นการบรรเลงเพลงภาษา
เคร่ืองตีทีข่ งึ ดว้ ยหนงั สองหนา้ ไดแ้ ก่
- กลองทดั เปน็ เครอ่ื งตที ข่ี งึ ดว้ ยหนงั สองหนา้ ของภาคกลาง มขี นาดใหญเ่ สน้ ผา่ นศนู ยก์ ลาง
หน้ากลองกว้างประมาณ 45 เซนติเมตร อาจมีใหญ่หรือเล็กกว่านี้ก็ได้ นิยมมีไว้ตามวัดเป็นเครื่องส่ง
สญั ญาณเรยี กกนั ว่า “กลองเพล” ตีบอกเวลาต่างๆ ส�ำหรับพระและฆราวาสใหเ้ ป็นท่ีรจู้ กั กนั มี 2 ใบคูก่ นั
