Page 51 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์
P. 51
ความรูด้ า้ นสงั คมวิทยาและมานุษยวทิ ยา 2-41
ปฏบิ ตั ติ า่ งๆ เพอ่ื บงั คบั ใชก้ บั สงั คมทง้ั ประเทศ ปญั หาทห่ี ลายประเทศเผชญิ กค็ อื บางครงั้ รฐั กม็ กี ารใชอ้ ำ� นาจ
อยา่ งขาดความชอบธรรม หรือไมม่ ีประสทิ ธภิ าพในการควบคมุ และจัดการปญั หาท่ีเกิดขนึ้ ได้
ในขณะเดียวกนั ตลาด (market) กเ็ ปน็ พ้ืนทที่ ีม่ กี ารแลกเปล่ียนสนิ คา้ และบริการโดยผูค้ นตอ้ งใช้
ทกั ษะและความสามารถของตนเพอื่ แลกเปลยี่ นทรพั ยากร เงนิ คา่ ครองชพี และคา่ จา้ ง โดยตลาดจะทำ� ให้
เกดิ การสรา้ งมลู คา่ เพม่ิ ในกบั สนิ คา้ และบรกิ าร ทงั้ ขน้ึ การเพมิ่ ขน้ึ หรอื ลดลงของมลู คา่ เพม่ิ จะขนึ้ อยกู่ บั ทกั ษะ
และความสามารถของผแู้ ลกเปลยี่ นดงั ทไ่ี ดก้ ลา่ วไปแลว้ ขอ้ เสยี ประการหนง่ึ กค็ อื ตลาดมกี ารวดั ประสทิ ธภิ าพ
ดว้ ยกำ� ไรและขาดทนุ อยา่ งชดั เจน ทำ� ใหบ้ างครงั้ สง่ ผลกบั การสญู เสยี ตน้ ทนุ ทางสงั คมบางอยา่ งทไี่ มส่ ามารถ
วัดเปน็ ตวั เงนิ ได้ เช่น ผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อม การเกิดลัทธิบริโภคนิยม การใช้แรงงานเดก็ เป็นต้น
ส่วนภาคประชาชน (non-state or civic society) มีวิธีการท�ำงานท่ีแตกต่างจากภาครัฐและ
ตลาดตรงทเ่ี ปน็ การทำ� งานดา้ นใจสมคั ร มคี วามตง้ั ใจรว่ มกนั มคี วามคดิ เหน็ และคา่ นยิ มบางอยา่ งทตี่ รงกนั
เพอ่ื ใหง้ านบรรลเุ ปา้ หมายเดยี วกนั ลกั ษณะการทำ� งานของภาคประชาชนจงึ มงุ่ กระจายอำ� นาจ เปน็ เรอ่ื งที่
เนน้ เฉพาะจดุ เฉพาะที่ บางคร้งั จงึ อาจไมม่ ีโครงสรา้ งหรือระบบทชี่ ัดเจนเหมือนภาครฐั หรอื ตลาด
ตารางท่ี 2.2 การเปรียบเทียบระหว่างภาครัฐ ตลาดและภาคประชาชน
องค์กร วิธีการ เครื่องมือ จุดแข็ง จุดอ่อน
ภาครัฐ - ส่งั การ - อำ� นาจบังคบั - มีความชอบธรรม - ขาดประสิทธิภาพ
- ควบคมุ - กฎหมาย ในการใชอ้ �ำนาจ - บางครง้ั ผกู ขาดอำ� นาจ
กฎระเบียบ - ใช้ได้ทวั่ ประเทศ หรือใชอ้ �ำนาจอย่าง
ไมช่ อบธรรม
ตลาด - เสนอ แลกเปล่ียน - ตลาด - เนน้ ประสทิ ธิภาพ - บางครงั้ เน้นกำ� ไร
ความสามารถและ - เงนิ ตรา กำ� ไร มูลค่าเพ่ิม มากเกนิ ไป
ทักษะของคนกบั - มีการช้วี ัดทช่ี ดั เจน - ผลกระทบทางลบเกิด
เงนิ เดือน/ค่าจ้าง/ กับต้นทนุ ทางสังคมท่ี
ค่าแรง วดั เป็นตัวเงนิ ไม่ได้
- เนน้ การสร้างมูลค่าเพิม่ - ฟมุ่ เฟอื ย บรโิ ภคนยิ ม
ภาค - ความสมัครใจ - ความคิดเห็น - ตรงกบั ความ - บางคร้ังถกู กล่าวหา
ประชาชน ความต้งั ใจรว่ มกนั หรอื คา่ นยิ ม ตอ้ งการของ ว่าเปน็ องค์กรเถื่อน
ท่ีตรงกัน ชาวบ้าน - ทำ� ไดเ้ ปน็ บางจดุ
- คล่องตวั และ บางแห่ง ทำ� ท้ัง
สรา้ งสรรคส์ งิ่ ใหมไ่ ด้ ประเทศไมไ่ ด้
- ม่งุ กระจายอำ� นาจ - มีทรัพยากรจำ� กดั
ท่ีมา: สรุ ชิ ยั หวันแกว้ . (2548). สงั คมวทิ ยาและมานษุ ยวิทยาส�ำหรบั นักนิเทศศาสตร์. หน้า 120.
