Page 56 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์
P. 56
4-46 ความร้ทู างสังคมศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีส�ำ หรบั นักนิเทศศาสตร์
ราชาลิไทย พอ่ ขุนในสมัยต่อๆ มา ไดท้ รงนพิ นธห์ นังสือไทยเรือ่ งเกยี่ วกบั ศาสนาชื่อ ไตรภมู ิพระร่วง และ
ในหนังสอื เร่อื งนเ้ี องได้แถลงถงึ ทศพิธราชธรรม อนั เปน็ หลกั ของพระมหากษตั รยิ ์ไทยตั้งแต่นั้นมา
2. การเมืองการปกครองสมัยอยุธยา
ระบอบการปกครองในสมัยอยุธยาเป็นระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ อ�ำนาจอธิปไตยอยู่ที่พระ
มหากษัตริย์เพียงพระองค์เดียวเหมือนกับสมัยสุโขทัย แต่แนวความคิดเก่ียวกับพระมหากษัตริย์ได้
เปลย่ี นแปลงไปตามคตพิ ราหมณซ์ งึ่ พวกขอมนำ� มา โดยถอื วา่ พระมหากษตั รยิ ท์ รงเปน็ ผทู้ ไี่ ดร้ บั อำ� นาจจาก
สวรรคต์ ามแนวความคดิ แบบลทั ธเิ ทวสทิ ธ์ิ ลกั ษณะการปกครองแบบเทวสทิ ธนิ์ ถ้ี อื วา่ พระมหากษตั รยิ เ์ ปน็
เสมือนเจ้าชีวิต นอกจากจะมีพระราชอ�ำนาจเด็ดขาด สามารถก�ำหนดชะตาชีวิตของผู้อยู่ใต้ปกครองแล้ว
ยงั ถือวา่ อำ� นาจในการปกครองน้นั พระมหากษัตรยิ ท์ รงได้รับจากสวรรค์ หรอื เปน็ ไปตามเทวโองการ การ
กระท�ำของพระมหากษัตริย์ถือเป็นความต้องการของพระเจ้า พระมหากษัตริย์ทรงเป็นเหมือนสมมติเทพ
หรอื พระเจา้ หรอื ผแู้ ทนพระเจา้ เพราะฉะนน้ั พระมหากษตั รยิ ต์ ามแนวความคดิ แบบเทวสทิ ธจ์ิ งึ ทรงอำ� นาจ
สงู สดุ ล้นพน้ ลกั ษณะการปกครองจงึ เป็นแบบนายปกครองบ่าว หรอื เจ้าปกครองข้า
เนื่องจากสมยั อยธุ ยามีระยะเวลายาวนาน และมีการเปลยี่ นแปลงรปู แบบหลักเกณฑ์การปกครอง
บ้างไม่ได้ใช้รูปแบบเดียวตลอดสมัย ในท่ีน้ีจึงแบ่งการศึกษาออกเป็น 2 สมัย คือ สมัยอยุธยาตอนต้น
ระหว่าง พ.ศ. 1893 – 1991 และสมัยอยุธยาตอนกลางและตอนปลาย เริ่มแต่สมัยพระบรมไตรโลกนาถ
พ.ศ. 1991 จนกระทง่ั เสียกรุง เมอ่ื ปี พ.ศ. 2310
2.1 สมัยอยุธยาตอนต้น (พ.ศ. 1893-1991) สมเดจ็ พระรามาธบิ ดที ี่ 1 (อทู่ อง) ไดท้ รงวางระบอบ
การปกครองสว่ นกลางเปน็ แบบ จตุสดมภ์ ตามแบบขอม มพี ระมหากษัตริยท์ รงเป็นผอู้ ำ� นวยการปกครอง
สูงสดุ และมเี สนาบดี 4 คน คอื ขุนเมอื ง (เวยี ง) ขนุ วงั ขนุ คลงั และขุนนา เป็นผชู้ ่วยดำ� เนินการเก่ยี วกับ
กจิ การทง้ั 4 คอื เมอื งรบั ผดิ ชอบดา้ นรกั ษาความสงบและปราบปรามโจรผรู้ า้ ย วงั มหี นา้ ทเ่ี กย่ี วกบั ราชสำ� นกั
การยุติธรรม และตัดสินคดีความต่างๆ คลัง รับผิดชอบงานด้านคลังมหาสมบัติ การค้า และภาษีต่างๆ
และนารับผิดชอบเกี่ยวกับการเกษตร ส�ำหรับการจัดระเบียบการปกครองน้ันได้น�ำรูปแบบในสมัยสุโขทัย
มาใช้โดยให้กรุงศรอี ยุธยาเปน็ ราชธานแี ละเปน็ ศนู ยก์ ลางการปกครอง เมอื งอ่ืนๆ แบง่ เป็น 3 ประเภท
1) หัวเมืองชั้นใน ประกอบด้วยเมืองหน้าด่านช้ันในส�ำหรับป้องกันในราชธานี 4 ทิศ คือ
ลพบุรี นครนายก พระประแดง และสุพรรณบุรี รวมท้ังหัวเมืองชั้นในเรียงรายตามระยะทางคมนาคม
สามารถติดต่อกับราชธานีได้ภายใน 2 วัน เช่น นครพนม สิงห์บุรี ปราจีนบุรี ชลบุรี เพชรบุรี ราชบุรี
เปน็ ต้น
2) หัวเมืองชั้นนอก หรือเมืองพระยามหานคร ได้แก่ เมืองซ่ึงอยู่นอกเขตหัวเมืองช้ันใน
ออกไปตามทศิ ตา่ งๆ ไดแ้ ก่ โคราช จนั ทบรุ ี ไชยา นครศรธี รรมราช พทั ลงุ สงขลา ถลาง ตะนาวศรี ทวาย
และเชยี งกราน เมืองเหลา่ นบี้ างเมืองในสมยั สุโขทยั จัดวา่ เป็นเมอื งประเทศราชแต่ในสมยั อยธุ ยาไดเ้ ปล่ียน
สภาพมาเป็นหวั เมืองช้นั นอก
3) เมอื งประเทศราช ไดแ้ ก่ เมอื งมะละกา ยะโฮร์ ทางแหลมมลายู และกมั พชู าดา้ นตะวนั ออก
ในสมยั อยธุ ยานี้
