Page 102 - ประสบการณ์วิชาชีพภาษาอังกฤษ
P. 102
15-90 ประสบการณ์วิชาชีพภาษาอังกฤษ
เรือ่ งท ี่ 15.5.1
คณุ ธรรมของผ บู้ รหิ าร
ความห มายข องค ณุ ธรรม
คุณธรรม (virtue) คือ ความดีงามในจิตใจซึ่งทำ�ให้เคยชินประพฤติดี ผู้มีคุณธรรมคือผู้มีความเคยชิน
ประพฤติดีด้วยความดีงาม การกระทำ�ของคนที่ทำ�ไปโดยไม่มีความรู้สำ�นึก ไม่มีการตัดสินใจ เช่น การกระทำ�ของ
คนปัญญาอ่อน เป็นแต่เพียงพฤติกรรม (behavior) ยังไม่ถือเป็นความประพฤติ (conduct) พฤติกรรมที่มี
มโนธรรม (conscience) เข้าแทรกแซง คือมีความสำ�นึกและมีการตัดสินใจ จึงจะถือเป็นความประพฤติ แต่ถ้า
เพียงประพฤติดีเพราะมีการตัดสินใจเฉพาะหน้าชั่วครั้งชั่วคราว ยังไม่แน่ใจว่าจะมีคุณธรรม จะต้องมีความเคยชิน
ประพฤติด ีด้วยความรู้สึกในทางด ีงาม จึงจ ะเรียกว ่าม ีค ุณธรรม ตัวอย่างเช่น นาย ก. เห็นเด็กต กนํ้า นาย ก. สำ�นึกได้
ว่า การยอมเปียกและผิดนัดเพื่อช่วยเด็ก เป็นความประพฤติดี นาย ก. จึงตัดสินใจกระโดดลงไปช่วยเด็กคนนั้นให้
พ้นจ ากก ารจ มน ํ้าตาย ถือได้ว ่า นาย ก. ประพฤติดีแ ต่ย ังไม่แ น่ว ่า นาย ก. จะเป็นผ ู้ม ีคุณธรรม นาย ก. อาจทำ�ไปเพียง
เพื่อเอาเด่นอวดชาวบ้านเพื่อห าความน ิยมไม่ใช่เพราะ นาย ก. มีคุณธรรมจ ริงๆ ก็อ าจเป็นได้ หรืออาจท ำ�เพราะก ลัว
ผิดกฎหมายในการปล่อยให้เด็กจมนํ้าตายโดยไม่ใช่เพราะนาย ก. มีคุณธรรมจริงๆ ก็อาจเป็นได้ แต่ถ้า นาย ก.
ยอมส ละธุระส่วนต ัวเพื่อช่วยเหลือผ ู้อ ื่นที่ม ีค วามจ ำ�เป็นม ากกว่าเป็นอ าจิณแ ละเมื่อเห็นเด็กต กน ํ้า นาย ก. ก็กระโดด
ลงไปช ว่ ยเดก็ ต กน ํา้ ค นน ัน้ ในท นั ทที ไี่ ดเ้ หน็ โดยไมเ่ ปน็ การต ดั สนิ ใจเฉพาะห นา้ อยา่ งน เี้ ชือ่ ไดว้ า่ นาย ก. เปน็ ผ มู้ คี ณุ ธรรม
คุณธรรมเป็นส ิ่งท ี่ต รงข ้ามกับก ิเลส (vice) คือความไม่ดีในจิตใจ ซึ่งทำ�ให้เคยชินป ระพฤติไม่ด ี ผู้ม ีคุณธรรม
มากจึงมีกิเลสด้วย และผู้มีกิเลสมาก ก็จะมีคุณธรรมน้อย จึงอาจกล่าวตามภาษาชาวบ้านได้ว่า ผู้มีคุณธรรมคือ
ผู้ที่ไม่มากไปด้วยกิเลส และผู้ที่มีคุณธรรมมากกว่ากิเลสจะได้รับการยกย่องว่าเป็นคนดี ส่วนผู้ที่มีกิเลสมากกว่า
คุณธรรมจ ะได้ร ับการตำ�หนิว ่าเป็นคนไม่ด ี
ทั้งคุณธรรมและกิเลส ไม่มีขอบเขตแน่นอน จึงยากที่จะแบ่งประเภทให้ชัดเจนและแน่นอนได้ พลาโตได้
เริ่มแบ่งประเภทคุณธรรมออกเป็น 4 คุณธรรมหลัก คือ ปรีชาญาณ ความกล้าหาญ การรู้จักประมาณ และความ
ยุติธรรม โดยเปรียบเทียบการควบคุมจ ิตใจก ับการปกครองร ัฐอ ุตมรัฐข องพ ลาโตมีสมาชิก 4 ฝ่าย คือ ฝ่ายปกครอง
ต้องมีปรีชาญาณ ฝ่ายทหารต้องมีความกล้าหาญ ฝ่ายธุรการต้องมีการรู้จักประมาณ และทุกฝ่ายต้องอยู่ภายใต้
กติกาเดียวกันค ือ ความย ุติธรรม
อาริสโตเติล รัฐท ฤษฎีคุณธรรมหลัก 4 ประการของพลาโต มาเปลี่ยนเฉพาะข ้อแ รกของ “ป รีชาญาณ” เป็น
“ความรอบคอบ” ซึ่งก็คือปรีชาญาณในการปฏิบัตินั่นเอง และอธิบายเพิ่มเติมว่า คุณธรรมได้แก่การเดินสายกลาง
ระหว่างกิเลสที่ตรงข้ามกัน เช่น ความกล้าหาญเป็นทางสายกลางระหว่างความขี้ขลาดกับความบ้าบิ่นการรู้จัก
ประมาณเป็นทางสายก ลางระหว่างความต ระหนี่กับความฟ ุ่มเฟือย เป็นต้น
คุณธรรมห ลัก 4 ประการ ตามแ นวคิดของอาร ิส โตเติล มีความหมายด ังนี้
1. ความรอบคอบ (prudence) หมายถึง การเล็งเห็นหรือหยั่งรู้ได้ง่าย และชัดเจนว่าอะไรควรประพฤติ
อะไรไม่ค วรประพฤติ
2. ความกล้าหาญ (courage) หมายถ ึง การกล้าเสี่ยงต่อก ารเข้าใจผิด กล้าเผชิญต่อก ารใส่ร ้ายแ ละเยาะเย้ย
เมื่อม ั่นใจว่าต นกระทำ�ความด ี
