Page 32 - วิทยาศาสตร์เทคโนโลยี และสิ่งแวดล้อมเพื่อชีวิต
P. 32
6-22 วทิ ยาศาสตรเ์ ทคโนโลยีและสง่ิ แวดลอ้ มเพอื่ ชีวิต
2. ดาวฤกษ์
ดาวฤกษ์เปน็ กอ้ นก๊าซรอ้ นขนาดมหึมาทีส่ ร้างพลงั งานได้เองโดยการเปล่ยี นเน้ือสารบางส่วนเป็น
พลังงาน ณ แก่นกลางของดาวฤกษ์ภายใต้ปฏิกิริยาเทอร์โมนิวเคลียร์หรือฟิวชัน (Fusion) ปฏิกิริยา
เทอร์โมนิวเคลียร์หรือปฏกิ ิริยาฟิวชนั เกิดขึน้ ได้เฉพาะสภาวะทม่ี อี ุณหภูมิสงู มากเทา่ น้นั และเปน็ ปฏกิ ริ ิยา
ทไ่ี ดธ้ าตใุ หม่ ดังนน้ั จึงอาจกล่าวไดว้ ่า ดาวฤกษ์ทุกดวงมีความเหมือนกนั อยู่ 2 ประการ คอื ผลิตพลงั งาน
ได้เองและสร้างธาตุใหม่
อยา่ งไรกต็ าม ดาวฤกษย์ ังมีความแตกต่างกันในหลายลักษณะเชน่ ชอ่ื ขนาดและมวลสาร ระบบ
ความสวา่ ง ระยะห่าง สี (อุณหภมู ผิ ิวและอายุ) สเปกตรัม และวิวัฒนาการ
2.1 ช่ือและกลุ่มดาวฤกษ์ ถา้ เปน็ ดาวฤกษท์ ป่ี รากฏสวา่ งมากๆ และเหน็ ไดช้ ดั เจน มกั มชี อื่ เฉพาะ
มาเป็นเวลาอันยาวนาน เช่น ดาวฤกษ์สว่างท่ีสุดในเวลากลางคืนชื่อดาวซิริอัส (Sirius) ตามระบบของ
เบเยอร์ (Bayer) ดาวแต่ละดวงจะมีช่ือต้นและช่ือสกุล ช่ือต้นเป็นอักษรกรีกตามล�ำดับความสว่าง
เรียงตามลำ� ดบั อกั ษร α, β, γ,… ช่ือสกุลเปน็ ชื่อกลุ่มดาวทดี่ าวฤกษด์ วงนน้ั สงั กดั อยู่ เช่น ซิริอัสจะมีชอ่ื
ตามสาระบบเบเยอรว์ า่ อัลฟา-สุนขั ใหญ่ (α-Canis Majoris, α-Cma) หากหมดตวั อกั ษรกรีก ชอ่ื ต้น
ของดาวฤกษ์จะใช้ตามระบบของแฟลมสตดี (Flamsteed) ซ่งึ ใหใ้ ชช้ ่อื ต้นเปน็ ตัวเลขอาระบิก
นอกจากนย้ี งั มชี อื่ ดาวฤกษ์ทตี่ ง้ั ขน้ึ โดยนกั ดาราศาสตร์ผศู้ กึ ษาหรอื สรา้ งระบบดาวฤกษข์ น้ึ มาโดย
เฉพาะ
กลุ่มดาวฤกษ์ (Constellation) หมายถึง ดาวฤกษ์ที่ปรากฏอยู่ใกล้ๆ กันบนฟ้าและเรียงเป็น
รูปรา่ งตามจนิ ตนาการของผดู้ ู นักดาราศาสตรแ์ บ่งทรงกลมของทอ้ งฟ้าออกเปน็ 88 เขตตามข้อตกลงเมอ่ื
พ.ศ. 2471 กลุ่มดาวไม่ใช่ระบบของดาวฤกษ์ กล่าวคือ ดาวฤกษ์ท่ีอยู่ในกลุ่มเดียวกันไม่มีแรงโน้มถ่วง
ตอ่ กนั ดงั เชน่ ระบบดาวคหู่ รอื กระจกุ ดาวฤกษ์ โดยทวั่ ไปดาวแตล่ ะดวงในกลมุ่ เดยี วกนั อยหู่ า่ งโลกเปน็ ระยะ
ทต่ี ่างกนั ดว้ ย
กลุ่มดาวมีประโยชน์ในการหาทิศทางหรือบอกเวลา และหาต�ำแหน่งของดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์
ดาวเคราะห์ ตลอดทั้งดาวฤกษ์ทง้ั หลาย เชน่ การดูกล่มุ ดาวหมีใหญ่ หรือดาวจระเข้ เพ่อื หาทศิ เหนือ การ
ดกู ลมุ่ ดาวจกั รราศใี นการหาตำ� แหนง่ ของดวงอาทติ ย์ ดวงจนั ทร์ และดาวเคราะห์ เนอ่ื งจากชอ่ื ของดาวฤกษ์
เปน็ ไปตามระบบของเบเยอรแ์ ละระบบของแฟลมสตดี จงึ มชี อ่ื สกลุ เปน็ ชอ่ื กลมุ่ ดาว ดงั นนั้ เมอ่ื เหน็ ชอื่ จงึ หา
ดาวฤกษด์ วงนนั้ ไดโ้ ดยงา่ ย เช่น ถา้ หาดาวอลั ฟา-หมใี หญ่ ก็ตอ้ งดกู ลุ่มดาวหมีใหญ่ ตรงดาวท่ีมชี ่ือตน้ วา่
อัลฟา ซงึ่ เปน็ ดาวดวงแรกใน 7 ดวง ท่เี รียงกันเป็นรปู กระบวยใหญ่ หรอื รูปจระเข้ ส�ำหรบั ดาว 7 ดวงท่ี
เรยี งกนั นี้มชี ่อื ตามล�ำดับจาก 1 ถึง 7 วา่ ดเู บ (Dubhe) เมแรค (Merak) เฟคดา (Phekda) เมเกรซ
(Megrez) อะลอิ อธ (Alioth) มิซาร์ (Mizar) และอัลเคด (Alkaid) ถ้าดใู หด้ ตี รงดาวดวงที่ 6 ทีช่ ือ่ มิซาร์
จะเหน็ ดาวริบหร่ีอยใู่ กลๆ้ ชอ่ื อัลคอร์ (Alcor) ด้วย มซิ ารแ์ ละอัลคอรไ์ มม่ คี วามสัมพนั ธ์ระหว่างกนั เพียง
แตเ่ หน็ อยใู่ กล้กันจึงเรียกวา่ ดาวคู่ปลอม
