Page 37 - ความรู้เบื้องต้นการสื่อสารชุมชน
P. 37
การสอื่ สารชุมชนกบั การพัฒนาสตรใี นชุมชน 9-27
ดงั นนั้ สอ่ื มวลชนจงึ มภี ารกจิ ในการรณรงคร์ ว่ มกบั สถาบนั ทางสงั คมอนื่ ๆ ในการพฒั นาศกั ยภาพ
และยกสถานะของผู้หญิงให้สูงข้ึน เช่น สนับสนุนให้ผู้หญิงเข้าร่วมเครือข่ายการส่ือสารมวลชนทาง
สาธารณะ การศกึ ษา การฝึกอบรม การจา้ งงานสตรีด้านการส่ือสาร ต้องทำ� ให้ผ้หู ญิงสามารถเขา้ ถงึ ข้อมูล
ข่าวสารอย่างสะดวก ปรับปรุงและแสดงภาพพจน์ของผู้หญิงในแง่บวก เช่น ผู้หญิงเก่ง ผู้หญิงท�ำงาน
สนับสนุนใหม้ กี ารผลติ ส่ือท่แี สดงความสมั พันธท์ ่เี ท่าเทียมระหว่างหญิงชาย เปน็ ตน้
อยา่ งไรกต็ ามในการทจ่ี ะวเิ คราะหว์ ่าการส่ือสารโดยเฉพาะส่ือมวลชนมบี ทบาทตอ่ การพัฒนาสตรี
อยา่ งไรบ้างน้ัน จ�ำเป็นตอ้ งอาศัยทฤษฎเี ปน็ เกณฑใ์ นการวเิ คราะห์ เน่ืองจากหากใชท้ ฤษฎีตา่ งกนั บทบาท
ของสื่อท่ีมีต่อการพัฒนาผู้หญิงจะมีความแตกต่างไปตามความเช่ือพ้ืนฐานของทฤษฎีน้ันๆ เมื่อพิจารณา
พฒั นาการทางทฤษฎนี เิ ทศศาสตร์ จะเหน็ ไดว้ า่ ประเดน็ เรอ่ื งบทบาทหญงิ ชายไดถ้ กู สอดแทรกเขา้ ในแตล่ ะ
ชว่ งเวลา ดงั ต่อไปนี้
• ยคุ การขดั เกลาบทบาททางเพศ (Sex-Role Socialisation) ยคุ นที้ ฤษฎสี อ่ื ทเี่ ปน็ กระแสหลกั
คือบทบาทหน้าทน่ี ิยม (Functionalism) และทฤษฎใี นกลุม่ ผลกระทบของสื่อ (Impact Theory) ที่เช่ือ
ในพลงั ของสอื่ สื่อมวลชนเป็นสถาบันหนึ่งของสังคมที่ท�ำหน้าที่อบรมบ่มเพาะใหส้ มาชกิ ในสงั คมปฏบิ ตั ิ
ตามบทบาททางเพศของตน
• ยุคสือ่ เป็นกระจกสะทอ้ นสังคม (Reflection) ยคุ น้ีทฤษฎใี นกลุ่มผลกระทบของสื่อถูกทดสอบ
และถกู ทา้ ทายว่าไมม่ พี ลังในการอธบิ าย จึงเกดิ แนวคิดท่ีว่าสื่อมวลชนท�ำหน้าที่ในการสะท้อนความเป็น
ไปของสังคม ในยคุ น้นี กั สตรนี ิยมไดใ้ ชเ้ กณฑเ์ ร่ืองภาพสะท้อนของผูห้ ญิงและผชู้ ายที่ปรากฏอยูใ่ นสือ่ เพ่อื
เปิดเผยให้เห็นถึงมายาคติทเ่ี กยี่ วกบั ความเปน็ หญิงและความเปน็ ชายทถ่ี ูกบรรจอุ ยใู่ นสือ่
• ยุคการใช้สื่อและความพึงพอใจ (Uses and Gratification) เป็นทฤษฎีท่ีมองว่าผู้รับสารมี
ลักษณะเชิงรุก (active) งานวิจัยหลายช้ินใช้ทฤษฎีน้ีวิเคราะห์ว่าผู้หญิงไม่ใช่ผู้รับสารที่หัวอ่อนถูกสื่อ
หลอกได้ง่าย หรอื ไรส้ าระตามผลการวจิ ยั ยคุ แรกๆ ในทางกลบั กนั หากผหู้ ญงิ จะไมเ่ ปดิ รบั สารทเ่ี ตม็ ไปดว้ ย
เนื้อหาสาระความรู้ต่างๆ ก็เนื่องจากสาระความรู้ดังกล่าวถูกก�ำหนดมาจากความสนใจของผู้ชายเท่าน้ัน
เช่น เนื้อหาข่าวในหน้าหนังสือพิมพ์ในยุคสมัยน้ันมีแต่ข่าวการเมืองและข่าวเศรษฐกิจ ขณะท่ีเน้ือหาใน
นติ ยสารมคี วามหลากหลายและมีเนอ้ื หาเกยี่ วกบั ผ้หู ญงิ มากกวา่
• ยุควัฒนธรรมศึกษา (Cultural Studies) เป็นยุคปัจจุบนั ทเี่ ร่มิ มีการพิจารณาวา่ ส่อื มวลชนนัน้
เปน็ กลไกทางวฒั นธรรม ซง่ึ ไม่ไดท้ ำ� หนา้ ทีใ่ นการถา่ ยทอดขอ้ มูลขา่ วสารเทา่ นนั้ หากแต่ยังสร้างโลกแห่ง
สัญลักษณ์และความหมายที่มนุษย์ยึดถือ ดังน้ันส่ือมวลชนจึงเป็นกลไกส�ำคัญในการสร้างความหมาย
(construction of meaning) และจดั ลำ� ดับคุณค่าแห่งความเปน็ หญงิ ความเปน็ ชายของแต่ละวัฒนธรรม
ในหนังสือเรื่อง เฟมินิสต์ มีเดีย สตัดดีส์ (Feminist Media Studies) ของ ฟาน เดอ ซูเนน
(Van De Zoonen, 1994 อา้ งใน กาญจนา แกว้ เทพ, 2540: 12-16) ไดจ้ ำ� แนกกลมุ่ ผู้สนใจศึกษาเรือ่ งสื่อ
กบั ความเปน็ หญงิ ความเปน็ ชาย ตามจดุ ยนื ของกลมุ่ สตรนี ยิ ม 4 กลมุ่ ตามทไี่ ดก้ ลา่ วไปแลว้ ซง่ึ แตล่ ะกลมุ่
มคี วามสนใจและทัศนะต่อสอ่ื ดงั ตอ่ ไปน้ี
