Page 45 - ความรู้เบื้องต้นการสื่อสารชุมชน
P. 45
การสอื่ สารชุมชนกบั การพฒั นาสตรีในชุมชน 9-35
ก็ตามการสื่อสารในพ้ืนที่ดังกล่าวไม่สามารถเป็นพื้นที่ท่ีผู้หญิงใช้ในการหามติ หรือเคล่ือนไหวในประเด็น
ของชุมชนได้มากนัก เน่ืองจากเม่ือแม่บ้านหรือผู้หญิงซ้ือกับข้าวเสร็จแล้วก็มักจะเดินเข้าบ้านของตนเอง
ประกอบกบั รา้ นกบั ขา้ วดงั กลา่ วเปน็ รา้ นกบั ขา้ วแบบเคลอ่ื นทโี่ ดยเปน็ รถยนตก์ ระบะทบ่ี รรทกุ กบั ขา้ วเขา้ มา
ขายในชมุ ชนทำ� ใหต้ อ้ งเคลอ่ื นยา้ ยไปเรอื่ ยๆ จงึ ไมส่ ามารถสอื่ สารในประเดน็ ทตี่ อ้ งการเวลาในการพจิ ารณา
หรอื ลงรายละเอยี ดได้
2. ร้านอาหารในชุมชน พื้นท่ีท่ีจัดว่าเป็นพื้นท่ีในชีวิตประจ�ำวันของผู้หญิงอีกพื้นที่หนึ่งคือร้าน
อาหาร เนื่องจากภาระงานของผ้หู ญงิ หนีไม่พน้ เรือ่ งปากท้องของคนในครอบครัว ดงั นั้นนอกจากรา้ นขาย
ของแลว้ รา้ นอาหารในชมุ ชนก็จดั เปน็ อีกพื้นทีห่ นงึ่ ที่ผหู้ ญงิ โดยเฉพาะแมบ่ ้านจะเข้าไปใช้พ้ืนทีด่ ังกลา่ วใน
การสอื่ สาร ดงั งานวจิ ยั ของวษิ ณุ ทพี่ บวา่ รา้ นกว๋ ยเตย๋ี วเปน็ พน้ื ทที่ ผ่ี หู้ ญงิ ใชใ้ นการขบั เคลอ่ื นเรอื่ งปา่ ชมุ ชน
โดยร้านกว๋ ยเต๋ียวดังกล่าวเป็นรา้ นที่อยูใ่ นชมุ ชนคนขายเปน็ ผูห้ ญงิ รา้ นนจ้ี ะเปดิ ในตอนกลางวนั ชว่ งก่อน
ท่ีผู้หญิงจะไปรับลูกกลับจากโรงเรียน ผู้หญิงจะแวะไปรับประทานก๋วยเตี๋ยว และพูดคุยตามเหตุการณ์ใน
ชวี ิตประจ�ำวัน ส่วนผู้ชายจะเข้าไปรบั ประทานอาหารเมอื่ รับประทานเสร็จจะกลบั ทันที
การพบปะพูดคุยของกลุ่มผู้หญิงในประเด็นของการจัดการปัญหาป่าชุมชนนั้น จะไม่มีการพูดถึง
โดยตรง ส่วนใหญ่จะพูดถึงในแง่ที่ป่าชุมชนเป็นแหล่งอาหาร และแหล่งสร้างรายได้ เช่น เวลาไหนจะมี
ผักป่าประเภทไหน ไปเก็บมาหรือยัง ขายไข่มดแดงได้เงินเท่าไร เป็นต้น ผู้วิจัยระบุว่า ในความคิดของ
ผู้หญิงในชุมชนน้ีเห็นว่า ถ้ายกป่าชุมชนให้กรมป่าไม้แล้ว คงไม่มีอาหารจากป่ารับประทาน และไม่รู้ว่า
พวกเขาจะอยไู่ ด้อย่างไร
นอกจากนนั้ แลว้ วษิ ณยุ งั พบวา่ เรอ่ื งทผ่ี หู้ ญงิ คยุ กนั ทร่ี า้ นกว๋ ยเตยี๋ วไมไ่ ดม้ เี ฉพาะเรอื่ งสว่ นตวั เทา่ นน้ั
ยังรวมถึงเร่ืองชุมชน เรื่องการเมือง ซ่ึงในที่ประชุมที่เป็นพ้ืนที่ที่มีลักษณะที่เป็นทางการ ผู้หญิงไม่กล้า
ซักถาม จึงน�ำข้อสงสัยมาถามในร้านก๋วยเต๋ียว เช่น เร่ืองธนาคารหมู่บ้านมีระเบียบอย่างไร บางค�ำถาม
เจา้ ของมบี ทบาทเปน็ ผหู้ าคำ� ตอบ เปน็ ตวั กลางระหวา่ งผหู้ ญงิ ในชมุ ชนกบั หนว่ ยงานของรฐั ในบางครง้ั ดว้ ย
3. ร้านเสริมสวย ในร้านเสริมสวยในชุมชนมีลักษณะท่ีลูกค้ากับเจ้าของร้านมีความสัมพันธ์
ใกลช้ ดิ กลา่ วคอื เปน็ ทง้ั เครอื ญาติ หรอื เพอ่ื น ซง่ึ ความสมั พนั ธใ์ กลช้ ดิ ดงั กลา่ วเปน็ ตวั กำ� หนดวธิ กี ารสอ่ื สาร
และประเด็นการสื่อสารของผู้หญิงในชุมชน เป็นพื้นท่ีในการส่ือสารเร่ืองราวส่วนตัว ในงานวิจัยของวิษณุ
พบว่า รา้ นเสรมิ สวยเปน็ พืน้ ทใี่ นการวิพากษ์วจิ ารณ์กิจกรรมทีผ่ ชู้ ายเปน็ ผู้ด�ำเนนิ งาน เชน่ งบประมาณท่ี
สนับสนุนในหมู่บ้านมีการจัดการไม่โปร่งใส จากกรณีดังกล่าวช้ีให้เห็นว่า ความสัมพันธ์ระหว่างพื้นที่กับ
ความเป็นผู้หญิงในเรื่องการจัดการความขัดแย้งกับผู้ชาย ซึ่งมีอ�ำนาจในการควบคุมป่าไม้ในชุมชนนั้น
ผู้หญิงจะเลือกพ้ืนที่ท�ำการส่ือสารที่สามารถแสดงความคิดเห็นของตนเอง เน่ืองจากตระหนักว่าเป็นพื้นท่ี
ของตนเอง ซงึ่ สามารถควบคมุ ไมใ่ หก้ ารแสดงความคดิ เหน็ เหลา่ นน้ั ยอ้ นกลบั มามผี ลกระทบเชงิ ลบตอ่ ตนเอง
ในภายหลัง
4. กลุ่มงานสตรีในชุมชน เป็นพ้ืนที่ที่เกดิ จากโครงการพัฒนาของภาครฐั ท่ีเข้าไปสง่ เสรมิ อาชพี
ให้กับผหู้ ญิงที่อยู่ในชมุ ชน เชน่ กลุม่ ทอผ้า ศูนย์ถ่ายทอดความรแู้ มบ่ ้าน กลุ่มจักสาน เปน็ ต้น ในงานวจิ ยั
ของ สมสขุ หินวมิ านและคณะ (2547) พบว่า พ้นื ท่ีกลุม่ จักสานในชมุ ชนทุง่ ขวางเป็นพืน้ ทหี่ น่งึ ท่ีผ้หู ญิงใช้
ในการส่ือสาร โดยกลุ่มผู้หญิงจักสานไม้ไผ่เกิดจากการท่ีผู้หญิงจ�ำนวนหน่ึงเห็นว่าการท�ำนาเริ่มมีรายได้
