Page 15 - ภาษาไทยเพื่อการสื่อสาร
P. 15
ศลิ ปะการใช้ภาษา ๑๒-5
เรื่องที่ ๑๒.๑.๑
ความหมายของศิลปะการใช้ภาษา
การใชภ้ าษามหี ลากหลายระดบั มที งั้ ระดบั พน้ื ผวิ และระดบั ลกึ ภาษาระดบั พนื้ ผวิ นน้ั ใชเ้ พอ่ื สอื่ สาร
ให้เกิดความเข้าใจกันและตอบสนองความจ�ำเป็นในการด�ำรงชีวิต ส่วนภาษาระดับลึกน้ันเป็นเรื่องการ
สื่อสารท้ังความคิดและอารมณ์อย่างมีมารยาทและถูกต้องตามกาลเทศะ จึงมีความละเอียดอ่อนมากกว่า
และเป็นเรื่องของฝีมือด้านการใช้ภาษาที่ใช้ภาษาได้ดังใจ ผู้ท่ีจะท�ำได้เช่นน้ีต้องมีความรู้เร่ืองภาษาเป็น
อยา่ งดแี ละสามารถใช้ภาษาให้อยู่ในอ�ำนาจบงั คับของตนไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธิภาพ
๑. ความหมายของศิลปะการใช้ภาษา
ศิลปะการใช้ภาษา หมายถึง ความสามารถและความเช่ียวชาญในการใช้ภาษาได้ดังใจปรารถนา
นอกจากใช้ภาษาส่ือสารได้ชัดเจนแจ่มแจ้งแล้ว ยังสละสลวยไพเราะ สื่ออารมณ์ ส่ือภาพ หรือเน้นย้�ำ
ความหมายตามท่ีผูส้ ง่ สารตอ้ งการได้ และมผี ลใหผ้ ้รู บั สารยอมท�ำตามความประสงคข์ องผสู้ ง่ สารได้
๒. ความแตกต่างระหว่างศิลปะการใช้ภาษากับการใช้ภาษาท่ัวไป
ศลิ ปะการใชภ้ าษาเปน็ การใชภ้ าษาทมี่ รี ะดบั เหนอื กวา่ หรอื สงู กวา่ การใชภ้ าษาทว่ั ไปทผี่ สู้ ง่ สารเนน้
สอื่ สารความเขา้ ใจไปยงั ผรู้ บั สารเปน็ สำ� คญั และมกั ไมค่ อ่ ยสนใจเรอื่ งความประณตี หรอื ละเมยี ดละไมในการใช้
ภาษามากนัก ต่างกับศิลปะการใช้ภาษาที่ผู้ส่งสารมักระมัดระวังการใช้ภาษาของตนให้มีท้ังน้�ำเสียงและ
ค�ำที่ส่ือความหมายได้ดี ไม่สร้างความระคายเคืองแก่ผู้รับสาร จึงคัดสรรค�ำที่ใช้แต่ละค�ำอย่างรอบคอบ
ตวั อยา่ งการใชภ้ าษาทงั้ ๒ แบบตอ่ ไปนเี้ หน็ ชดั เจนวา่ การใชภ้ าษาอยา่ งมศี ลิ ปะพยายามใชค้ �ำทใ่ี หค้ วามหมาย
ทางบวก ไม่ให้ผู้รับสารรู้สึกกดดัน เสียหน้าหรือคับข้องใจ รวมทั้งใช้ภาษาอย่างอ่อนน้อมถ่อมตนท้ังๆ
ทสี่ ่อื ความหมายอยา่ งเดียวกนั เพียงแตใ่ ช้ถอ้ ยค�ำและนำ้� เสียงแตกต่างกัน
ในการใช้ภาษาทั่วไปอาจใช้ภาษาธรรมดาๆ ว่า “น�้ำท่วมขัง” “รถติด” “คุณลุงสิ้นใจเมื่อเช้านี้”
“หา้ มตัง้ แผงขายของบนทางเท้า” “ขอให้ร้ือถอนรสี อรต์ ในป่าภเู ขียว” “อย่าฉกี หนา้ บรษิ ทั ” “เขาชอบย่วั
ใหฉ้ นั โมโหอยเู่ ร่อื ย” “หา้ มสูบบุหรี่ในส�ำนักงาน” “ห้ามเปิดประตทู ้งิ ไว้” “วันหวยออก”
เมอื่ เป็นศลิ ปะการใช้ภาษา กจ็ ะเลอื กสรรถ้อยคำ� ใหป้ ระณตี ขน้ึ คือ “นำ�้ สะสม” หรือ “นำ้� รอการ
ระบาย” “มรี ถมาก รอการระบาย” “คุณลุงไปสวรรคแ์ ล้วเมื่อเช้านี้” “กรุงเทพมหานครขอคืนทางเท้าให้
แก่ประชาชนคนเดินถนน” “กรมป่าไม้ขอคืนผืนป่าภูเขียว” “กรุณารักษาภาพลักษณ์ของบริษัทด้วย”
“เขาชอบทดสอบอารมณข์ องฉันอยูเ่ สมอ” “กรณุ าสูบบุหรีใ่ นสถานทีท่ ่ีจดั ไวใ้ ห้” “กรณุ าเปิดแล้วปิดประตู
ทุกครั้งเพ่ือประหยัดไฟ” “วันความหวังแห่งชาติ” ภาษาเหล่านี้ ฟังแล้วไม่เครียดมาก ไม่รู้สึกว่าถูกบีบ
บังคบั ไม่ถูกสั่งใหท้ ำ� ไม่เปน็ การแสดงอารมณด์ ้านลบของผู้ใช้ภาษาหรอื ผูส้ ง่ สาร ทัง้ ยงั ส่ืออารมณ์ขนั ด้วย
ดงั เชน่ ตวั อยา่ งสดุ ทา้ ยทว่ี า่ “วนั ความหวงั แหง่ ชาต”ิ เพราะรฐั บาลเปน็ ผผู้ ลติ และจำ� หนา่ ยสลากกนิ แบง่ หรอื
