Page 18 - การวิจัยทางการวัดและประเมินผลการศึกษา

6-8

เรื่องที่ 6.1.1 ความหมายและพฤตกิ รรมด้านเจตพสิ ัย

สาระสังเขป

1. ความหมายของเจตพสิ ัย

เจตพิสัย หมายถึง คุณลักษณะแฝงภายในของบุคคลที่เป็นด้านจิตใจและความรู้สึก ได้แก่ ความ
สนใจ เจตคติ คา่ นยิ ม คณุ ธรรม จรยิ ธรรม ทีแ่ สดงออกมาทัง้ การพดู แสดงความคดิ เหน็ การกระทำ� และอืน่ ๆ

2. ล�ำ ดบั ขนั้ พัฒนาการดา้ นเจตพิสยั

แครธโวล และคณะ เสนอแนวคิดจำ�แนกระดับความรู้สึกเป็น 5 ขั้น คือ
1. การรับรู้ (receiving) คือ การตระหนักถึงหรือมีความรู้สึกต่อการดำ�รงอยู่ของความคิด สิ่งของ
หรือปรากฏการณ์ เลือกสิ่งที่สนใจที่จะนำ�ไปสู่คุณค่าและเจตคติใหม่ของสิ่งที่เรียนรู้ และจดจำ�ความรู้ใหม่
ในรูปแบบของตนเอง ตัวอย่างพฤติกรรมคือ การแยกความแตกต่าง การยอมรับ การรับฟัง (เพื่อ) การตอบ
คำ�ถาม
2. การตอบสนอง (responding) คือ ความมุ่งมั่นในความคิด สิ่งของหรือปรากฏการณ์ที่เกี่ยวข้อง
โดยการตอบสนองต่อสิ่งเหล่านั้นอย่างแข็งขัน พึงพอใจหรือมีความสุขในการมีส่วนร่วมกิจกรรม ตัวอย่าง
พฤติกรรมคือ การชื่นชม การปฏิบัติตาม การติดตาม การอาสาสมัคร การใช้เวลาว่างทำ�สิ่งนั้น
3. การเห็นคุณค่า (valuing) คือ เต็มใจที่จะรับรู้คุณค่าของความคิด วัสดุหรือปรากฏการณ์ มุ่งมั่น
และรับผิดชอบหน้าที่ต่อกิจกรรมกลุ่ม ตัวอย่างพฤติกรรมคือ การเพิ่มความชำ�นาญ การละทิ้ง การอุดหนุน
การสนับสนุน การโต้แย้ง
4. การจัดระบบ (organization) คือ เชื่อมโยงสัมพันธ์คุณค่าของสิ่งต่าง ๆ ที่มีอยู่ และนำ�มาสู่
การสร้างระบบค่าที่สอดคล้องกัน ตัวอย่างพฤติกรรมคือ การอภิปราย การสร้างทฤษฎี การสร้างสมดุล
การตรวจสอบ
5. การสร้างลักษณะนิสัย (characterization) คือ การแสดงออกอย่างคงที่สมํ่าเสมอตามคุณค่า
ที่ตนยึดมั่นเป็นพฤติกรรมระยะยาว ตัวอย่างพฤติกรรมคือ การเชิดชู การหลีกเลี่ยง การต่อต้าน การจัดการ
การแก้ไข

3. ลักษณะทสี่ ำ�คัญของเจตพสิ ัย

เจตพิสัยมีธรรมชาติที่แตกต่างจากคุณลักษณะภายในอื่น ๆ 5 ประการ คือ 1) เป็นพฤติกรรมที่
เกีย่ วขอ้ งกบั ความรูส้ กึ หรอื อารมณ์ (feeling/emotion) การแสดงออกใหป้ รากฏอาจเปลีย่ นแปลงตามเงือ่ นไข
หรือสถานการณ์ 2) เป็นคุณลักษณะเฉพาะตัวของแต่ละบุคคล (typical) บุคคลอาจมีความรู้สึกเหมือนกัน