Page 46 - ไทยศึกษา
P. 46
๕-36 ไทยศึกษา
๒. การเลิกทาส
สงั คมไทยในสมยั จารตี ไมม่ รี ะบบทาส มแี ตร่ ะบบไพรซ่ ง่ึ เปน็ พนื้ ฐานทส่ี ำ� คญั ยง่ิ ทง้ั ทางดา้ นการเมอื ง
การปกครอง เศรษฐกจิ ตลอดจนถงึ สังคม และดงั ทีไ่ ด้กลา่ วไวแ้ ล้วในเรอื่ งท่ี ๔.๑.๑ ว่า ทาสส่วนใหญ่ใน
สมยั รตั นโกสนิ ทร์ คอื ทาสสินไถ่ ซง่ึ กค็ อื พวกไพรท่ ยี่ ากจน ขายตวั เพอ่ื ขดั ดอกเพราะมภี าระหนสี้ นิ ผกู พนั
กบั นายเงนิ ทีต่ นไปก้เู งินมา จึงขายตนเอง หรือภรรยา หรือบุตรไปเปน็ ทาส
การเปล่ียนแปลงเรื่องทาสเริ่มต้นอย่างเหน็ ไดช้ ดั ในสมยั รชั กาลท่ี ๔ ทรงออกกฎขอ้ บังคบั มิใหพ้ ่อ
แมแ่ ละสามขี ายลูกเมียไปเปน็ ทาสโดยเจา้ ตัวไม่ยินยอม และหากว่าลกู เมยี สมคั รใจ คา่ ตัวท่ีตกลงกนั น้นั จะ
ต้องเป็นค่าตัวท่ีเจ้าตัวยินยอมด้วย นอกจากนี้ยังทรงสนพระราชหฤทัยติดตามห้ามปรามเรื่องการกดข่ี
แรงงานทาส ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ ๕ ได้ทรงด�ำเนินการเร่ืองเลิกทาสเป็นข้ันตอนอย่างช้าๆ ทรงเร่ิมใน
พ.ศ. ๒๔๑๗ จนสำ� เรจ็ สมบรู ณ์ใน พ.ศ. ๒๔๔๘ ดว้ ยความราบรนื่ ทรงเลิกทาสผ่านกฎหมาย ๕ ฉบบั ดังนี้
๑) พระราชบัญญตั พิ กิ ัดเกษยี ณอายุลูกทาสลูกไท จ.ศ.8 ๑๒๓๖ (พ.ศ. ๒๔๑๗)
๒) พระราชบญั ญตั ลิ กั ษณะทาสมณฑลตะวันตกเฉยี งเหนือ ร.ศ. ๑๑๙ (พ.ศ. ๒๔๔๓)
๓) พระราชบัญญัตลิ ักษณะทาสมณฑลบรู พา ร.ศ. ๑๒๓ (พ.ศ. ๒๔๔๗)
๔) พระราชบัญญัติเลกิ ทาส ร.ศ. ๑๒๔ (พ.ศ. ๒๔๔๘)
๕) ประมวลกฎหมายลักษณะอาญา ร.ศ. ๑๒๗ (พ.ศ. ๒๔๕๑)
ตามประมวลกฎหมายฉบบั หลงั สดุ น้ี ผใู้ ดจะเอาคนลงเปน็ ทาสไมไ่ ด้ ใครฝา่ ฝนื จะมโี ทษจำ� คกุ ตง้ั แต่
๑ ปีถงึ ๗ ปี และปรับตั้งแต่ ๑๐๐ บาทจนถงึ ๑,๐๐๐ บาท (ม.ล. วลั ยว์ ิภา บรุ ุษรัตนพนั ธ์ ๒๕๒๕, น.
๕๓-๕๔)
๓. การเคล่ือนท่ีทางสังคมที่เปิดกว้างข้ึน
วลี การเคลื่อนที่ทางสังคม แปลมาจากภาษาอังกฤษว่า “social mobility” มักเน้นเรื่องการ
เลอ่ื นระดบั ชนชนั้ จงึ มคี ำ� แปลอน่ื ๆ วา่ การเลอ่ื นชนั้ ทางสงั คมกม็ หี รอื การเลอื่ นฐานะทางสงั คม กม็ เี ชน่ กนั
แต่ในหัวขอ้ นหี้ มายถงึ การเลอ่ื นระดบั ทางชนชนั้ รวมทงั้ การเคลอื่ นยา้ ยของคนทัง้ ดา้ นกายภาพและจติ ใจ
ดว้ ย
สังคมจารีตของไทยเป็นสังคมท่ีค่อนข้างนิ่ง การเคล่ือนย้ายถ่ินท่ีอยู่ การเล่ือนฐานะทางสังคม
ตลอดจนการมีความหวังในชีวติ ทดี่ ีขน้ึ เป็นส่งิ ทไี่ มค่ อ่ ยเกิดขึ้นบอ่ ยนัก พวกไพร่ ต้องทำ� มาหาเลยี้ งชีพคง
อยใู่ นภมู ลิ ำ� เนาของตน ไมม่ อี สิ ระทจี่ ะเคลอ่ื นยา้ ยถน่ิ ทอี่ ยไู่ ดต้ ามตอ้ งการ นอกจากจะไดร้ บั อนญุ าตจากเจา้
หมมู่ ลู นายทค่ี วบคมุ ดแู ลกอ่ น สว่ นการเลอ่ื นฐานะของไพรเ่ ขา้ สชู่ นชน้ั ขนุ นางกย็ ากจะเปน็ ไปไดใ้ นยามปกติ
ดว้ ยเหตนุ ้ี ชวี ติ ของพวกไพรใ่ นสงั คมจารตี จงึ ไมม่ คี วามหวงั อนั ใดมากนกั หากแตม่ งุ่ เรอื่ งการสะสมบญุ กศุ ล
เพอ่ื อนาคตที่ดีกวา่ ในชาตหิ น้าเปน็ ส�ำคัญ
8 จ.ศ. ยอ่ มาจาก จุลศักราช เมือ่ จะแปลงเป็น พ.ศ. ให้เอา ๑๑๘๑ บวก สว่ น ร.ศ. ย่อมาจาก รตั นโกสินทร์ศก ร.ศ. ๑
ตรงกบั พ.ศ. ๒๓๒๕ ปีทส่ี ถาปนากรงุ เทพฯ เปน็ ราชธานี เม่ือจะแปลงเป็น พ.ศ. ใหเอา ๒๓๒๔ บวก
